Læknablaðið - 01.11.2022, Page 11

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 487
R A N N S Ó K N
Atli Steinn Valgarðsson1
Þórdís Jóna Hrafnkelsdóttir2,3
Tómas Þór Kristjánsson1,3
Hildigunnur Friðjónsdóttir4
Kristinn Sigvaldason3,5
Göran Dellgren6
Tómas Guðbjartsson1,3
Allir höfundarnir eru læknar nema Hildigunnur sem er hjúkrunarfræðingur.
1Hjarta- og lungnaskurðdeild, 2hjartadeild Landspítala, 3læknadeild Háskóla Íslands,
4ígræðslugöngudeild, 5svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala, 6hjarta-, lungna- og
ígræðsluskurðdeild Sahlgrenska-háskólasjúkrahússins í Gautaborg, Svíþjóð.
Fyrirspurnum svarar Tómas Guðbjartsson, tomasgud@landspitali.is
Á G R I P
INNGANGUR
Upplýsingar skortir um fjölda, ábendingar og árangur hjartaígræðsluaðgerða
á Íslendingum en einnig fjölda þeirra hjartna sem gefin hafa verið héðan til
líffæraígræðslu erlendis.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Afturskyggn rannsókn á öllum sem gengust undir hjartaígræðslu frá
fyrstu aðgerðinni 1988 til 1. mars 2019. Klínískar upplýsingar fengust frá
ígræðslugöngudeild Landspítala og rafrænni sjúkraskrá, en upplýsingar
um hjartagjafir á Íslandi úr líffæragjafaskrá gjörgæsludeildar Landspítala.
Reiknað var út aldursstaðlað nýgengi aðgerðarinnar og lifun reiknuð með
aðferð Kaplan-Meier. Meðaleftirfylgd var 10,3 ár.

NIÐURSTÖÐUR
Alls gengust 24 Íslendingar (19 karlar) undir hjartaígræðslu á tímabilinu, þar
af einn undir endurígræðslu, þrír fengu hjarta- og lungnaígræði samtímis
og tveir aðrir fengu hjarta- og nýraígræði samtímis. Miðgildi aldurs var 38
ár (bil 4 - 65 ár) og voru 20 aðgerðanna framkvæmdar í Gautaborg, þrjár í
London og tvær í Kaupmannahöfn. Algengustu ábendingar voru ofþenslu-
hjartavöðvakvilli (n=10), meðfæddir hjartagallar (n=4) og hjartavöðvabólga
eftir vírussýkingu (n=3). Fimm sjúklingar fengu tímabundið hjálparhjarta sem
brú að ígræðslu. Eins árs og 5 ára lifun eftir hjartaígræðslu var 91% og 86%
en meðallifun 24 ár. Nýgengi hjartaígræðslu reyndist 2,7 á milljón íbúa/ári,
og jókst í 4,6 ígræðslur/milljón íbúa á ári eftir 2008 (p=0,01). Á sama tímabili
voru gefin 42 hjörtu frá Íslandi til ígræðslu, það fyrsta 2002, og fjölgaði þeim
úr 0,8 hjörtum/ári á fyrri hluta tímabilsins í 3,0 á síðari hluta tímabilsins.
ÁLYKTANIR
Lifun Íslendinga eftir hjartaígræðslu er ágæt og sambærileg við það sem best
gerist í nágrannalöndunum. Hjartagjöfum hefur fjölgað á síðustu tveimur
áratugum og Íslendingar gefa nú næstum tvöfalt fleiri hjörtu en þeir þiggja.
Hjartaígræðslur og
hjartagjafir Íslendinga
Inngangur
Á Íslandi, eins og og annars staðar á Vesturlöndum, er alvarleg
hjartabilun algengur sjúkdómur sem skerðir bæði lífsgæði og
lífslíkur sjúklinga.1 Í völdum tilvikum getur hjartaígræðsla verið
góður meðferðarkostur hjá sjúklingum með hjartabilun á lokastigi
þegar önnur meðferð hefur verið fullreynd.2,3 Oft er miðað við að
án hjartaígræðslu geti sjúklingurinn átt innan við 12 mánuði ólif-
aða.4 Á Vesturlöndum eru algengustu ábendingar hjartaígræðslu
hjartavöðvakvilli án blóðþurrðar (non-ischemic cardiomyopathy) og
hjartavöðvakvilli með blóðþurrð (ischemic cardiomyopathy), en þar á
eftir koma meðfæddir hjartagallar, áunnir lokusjúkdómar og höfn-
un hjartaígræðis.5,6 Sjúklingar sem koma til greina eru undantekn-
ingarlaust með alvarlega hjartabilun og metnir í New York Heart
Association (NYHA) flokki III eða IV og þar sem hámarks súrefn-
isupptaka á áreynsluprófi VO2 max er undir 12-14 ml/kg/mín.4,7
Ekki er lengur miðað við sérstök aldursmörk hjartaþega en hins
vegar gengið út frá því að lífslíkur og lífsgæði sjúklings aukist eftir
ígræðslu.4,7 Þannig eru virkt krabbamein, alvarlegur lungnasjúk-
dómur, lungnaháþrýstingur sem ekki svarar lyfjameðferð og léleg
meðferðarheldni frábendingar fyrir hjartaígræðslu, eins og saga
um alvarlega geð- og fíknisjúkdóma, langvinna lifrar- eða nýrna-
sjúkdóma og langt gengna heila- eða útæðasjúkdóma.5,8,9,7
Við hjartaígræðslu er notað gjafahjarta úr einstaklingi sem
úrskurðaður hefur verið látinn samkvæmt skilmerkjum um