Læknablaðið - 01.11.2022, Side 19

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 495
R A N N S Ó K N
INNGANGUR
Tímabundið minnisleysi (Transient Global Amnesia, TGA) er góð-
kynja heilkenni sem einkennist af skyndilegu framvirku minnis-
leysi sem gerir einstaklingnum ómögulegt að mynda nýjar
minningar meðan á kasti stendur. Heilkennið birtist án annarra
staðbundinna taugaeinkenna og án skerðingar á meðvitund.
Minnisleysið gengur sjálfkrafa yfir á innan við 24 klukkustund-
um. Meðan á kastinu stendur spyr sjúklingur gjarnan aftur og aft-
ur sömu spurninga, er óáttaður á stað og stund en áttaður á eigin
persónu. Afturvirkt minnisleysi, einhverja daga eða mánuði aftur
í tímann, fylgir oft TGA, en þær minningar koma til baka þegar
kastið er yfirstaðið. Tímabundið minnisleysi hefur engar þekktar
afleiðingar nema minnisgloppu sem nær yfir tíma kastsins.1,2 TGA
hendir fólk að jafnaði ekki nema einu sinni, en sumar rannsóknir
hafa sýnt að 2,0-23,8% einstaklinga með sögu um TGA fái endur-
tekin köst.3
Árið 1964 var 17 tilfellum lýst af Fisher og Adams, og gáfu þeir
heilkenninu nafnið Transient Global Amnesia.4 Þar lýstu þeir því að
sjúklingarnir upplifðu skyndilegt framvirkt minnisleysi og spurðu
endurtekinna spurninga sem varði í mínútur eða klukkustund-
Auður Gauksdóttir1 læknanemi
Ólafur Árni Sveinsson1,2 sérfræðingur í taugasjúkdómum
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2taugalækningadeild Landspítala.
Fyrirspurnum svarar Ólafur Árni Sveinsson, olafursv@landspitali.is
Á G R I P
INNGANGUR
Tímabundið minnisleysi (Transient Global Amnesia, TGA) er góðkynja
heilkenni sem einkennist af skyndilegu minnisleysi og gengur yfir á innan
við 24 klukkustundum. TGA birtist án annarra staðbundinna taugaeinkenna.
Markmið rannsóknarinnar var að rannsaka heilkennið á höfuðborgarsvæðinu.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Rannsóknin var lýsandi afturskyggn tilfellaröð á tímabilinu 2010-2021.
Rannsóknin náði til allra einstaklinga sem fengu greininguna TGA (G45.4)
á Landspítala á rannsóknartímabilinu. Eftirfarandi þættir voru skoðaðir:
greiningarár, aldur við greiningu, kyn, einkenni, útleysandi þættir, upplýsingar
um myndrannsóknir, áhættuþættir og heilsufarssaga. Úrvinnsla fór fram í
Excel og Rstudio.
NIÐURSTÖÐUR
Alls greindust 348 TGA-köst, að meðaltali 29 á ári, þar af voru 9,9% með fyrri
sögu um TGA. Meðalaldur var 64,1 ár og voru 50% á aldursbilinu 58-70 ára.
Kynjaskipting var jöfn (49,9% konur). Mögulegur útleysandi þáttur fannst í
53,7% tilvika. Sá algengasti var líkamleg áreynsla (24,4%), þar á eftir voru
hitastigsbreytingar í vatni og andlegt álag. Í 82,8% tilvika voru einstaklingar
með hækkaðan blóðþrýsting við komu. Í 96% tilvika voru einstaklingar
sendir í tölvusneiðmynd (í öllum tilvikum fundust engar bráðar breytingar)
og í 36,2% tilvika í segulómskoðun. Í 10,3% segulómskoðana greindist
flæðisskerðing á drekasvæði heilans.
ÁLYKTANIR
TGA er ekki óalgengt góðkynja ástand sem mikilvægt er að læknar þekki til,
ekki síst til að forða sjúklingum frá frekari óþarfa rannsóknum. Niðurstöður
rannsóknarinnar er varða aldur, kynjahlutfall og útleysandi þætti voru í
samræmi við erlendar rannsóknir. Heilkennið er talið skýrast af vanstarfsemi
í dreka heilans, sem klínísk birtingarmynd og myndgreiningar styðja við.
Orsökin er þó enn óþekkt.
Tímabundið minnisleysi
– tilfellaröð frá 2010-2021