Læknablaðið - 01.11.2022, Síða 31

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 507
Þann 18. nóvember ár hvert minnir sótt-
varnastofnun Evrópu á mikilvægi sýkla-
lyfja (European Antibiotic Awareness
Day). Sama dag hefst vika vitundarvakn-
ingar um sýklalyfjanotkun á vegum Al-
þjóðaheilbrigðisstofnunarinnar.
Sýklalyfjaónæmi er vaxandi vandamál
á heimsvísu sem ógnar virkni sýklalyfja
og þar með nútíma læknisfræði. Skyn-
samleg notkun sýklalyfja er mikil-
vægt atriði til þess að stemma stigu
við frekari þróun sýklalyfjaónæmis í
heiminum. Aukin áhersla hefur verið á
alþjóðasamstarf á þessu sviði undanfarin
ár enda telst sýklalyfjaónæmi ein mesta
heilbrigðisógn sem steðjar að mannkyni
í dag.
Á tíma COVID-19 faraldursins urðu
talsverðar breytingar á ávísunum
sýklalyfja hér á landi miðað við fyrri ár.
Árið 2020 fækkaði ávísunum verulega frá
og með aprílmánuði (mynd) en árið 2021
fjölgaði þeim á ný, sérstaklega síðari hluta
ársins.1-3 Svipuð þróun hefur sést erlendis,
til dæmis í Svíþjóð. Samkomutakmarkanir
kunna að hafa stuðlað að fækkun
öndunarfærasýkinga almennt og þar með
fækkun sýklalyfjaávísana á fyrsta ári far-
aldursins.
Mestar breytingar urðu hjá börnum
undir 5 ára aldri en ávísunum til þeirra
fækkaði um þriðjung á milli áranna 2019
og 2020 (úr 915 niður í 699 ávísanir/1000
íbúa/ári). Ávísunum fjölgaði aftur árið
2021 og varð heildarfjöldinn þá enn hærri
en 2019 (1017 ávísanir/1000 íbúa/ári).4
Því miður virðist sem aukningin síðla
árs 2021 haldi áfram það sem af er þessu
ári því heildarfjöldi ávísaðra dagskammta
sýklalyfja var sambærilegur eða hærri
mánuðina mars til september 2022 en
sömu mánuði árið 2019 (mynd). Því
eru teikn á lofti um að jákvæð þróun í
sýklalyfjaávísunum síðustu ár hafi verið
tímabundin.
Þessi þróun er að sjálfsögðu áhyggju-
efni, ekki síst þegar haft er í huga að ávís-
anir á sýklalyf eru mun fleiri hér en á hin-
um Norðurlöndunum, Hollandi og öðrum
löndum sem við berum okkur saman við.
Þýðingarmikið er að læknar séu með-
vitaðir um þessa þróun og haldi áfram
vegferð okkar í átt að skynsamlegri ávís-
un sýklalyfja. Í því sambandi má minna
á ráðleggingar um meðferð algengra
sýkinga utan sjúkrahúsa (Strama) á
heimasíðu Þróunarmiðstöðvar íslenskrar
heilsugæslu (throunarmidstod.is/).
Einungis með samstilltu átaki allra
lækna mun okkur takast að viðhalda góð-
um árangri þegar kemur að skynsamleg-
um ávísunum sýklalyfja.
Heimildir
1. Folkhälsomyndigheten. Pandemin har påverkat både
antibiotikaförsäljningen och antibiotikaresisten-
sen. folkhalsomyndigheten.se/nyheter-och-press/
nyhetsarkiv/2022/juni/pandemin-har-paverkat-bade-anti-
biotikaforsaljningen-och--antibiotikaresistensen - júní
2022.
2. Högberg LD, Vlahović-Palčevski V, Pereira C, et al.
Decrease in community antibiotic consumption during
the COVID-19 pandemic, EU/EEA, 2020. Euro Surveill
2021; 26: 2101020.
3. Halldórsdóttir AM, Guðnason Þ. Bréf til blaðsins.
Vitundarvakning um sýklalyfjanotkun – viðhöldum
góðum árangri. Læknablaðið 2021; 107: 549-50.
4. Sýklalyfjanotkun og sýklalyfjanæmi baktería hjá mönn-
um og dýrum á Íslandi 2021. Skýrsla unnin í samstarfi
við Matvælastofnun. Ritstj: Halldórsdóttir AM. landla-
eknir.is/utgefid-efni/skjal/item50329/.- september 2022.
B R É F T I L B L A Ð S I N S
Sýklalyfjaávísanir utan sjúkrahúsa
á Íslandi – stefnum við í öfuga átt?
Ávísanir sýklalyfja (J01, samkvæmt ATC-flokkunarkerfinu, sjá Sérlyfjaskrá) utan sjúkrahúsa árin 2017-2022 eftir mánuðum, mældar sem fjöldi skil-
greindra dagsskammta (DDD) á 1000 íbúa á dag (DID).
Anna Margrét
Halldórsdóttir
yfirlæknir á
sóttvarnasviði,
Embætti landlæknis
Jón Steinar
Jónsson
yfirlæknir á
Þróunarmiðstöð
íslenskrar heilsugæslu