Fréttablaðið - 17.03.2023, Blaðsíða 9

Honum láðist meðal
annars að tékka á því
hverjum hann væri
að selja áður en hann
skrifaði undir. Til
dæmis pabba sínum
eða bara Banana­
lýðveldinu ehf.
Hækkun fasteignaverðs síðustu 10
ár er ævintýraleg og hefur hækkað
um rúmlega 100% að raunvirði.
Hækkunin á hinum Norðurlönd-
unum er um fjórðungur. Það er
erfiðara en áður að eignast hús-
næði. Ungt fólk tapar mest á þessu
ástandi. Verð á 120 fermetra íbúð á
höfuðborgarsvæðinu jafngildir nú
rúmlega 13 árstekjum einstaklinga
að meðaltali eins og fram kemur í
gögnum BHM. Fólk á leigumarkaði
býr við erfiðar aðstæður og kann-
anir sýna að fólk á leigumarkaði
hefur sjaldnast valið sér að leigja og
vill frekar geta keypt.
Í fyrsta sinn síðan í september
2009 er verðbólga komin yfir 10%. Á
árinu munu enn fleiri lenda í vand-
ræðum með að ná endum saman
þegar um 4500 heimili losna undan
föstum vöxtum óverðtryggðra lána.
Þessara heimila bíða þungar vaxta-
hækkanir sem auðvitað hafa mikil
áhrif á afkomu þessara fjölskyldna.
Vextir á húsnæðislánum eru mun
hærri en í nágrannaríkjunum,
enda staðreynd að á Íslandi þarf að
hækka vexti margfalt til að taka á
svipaðri verðbólgu og í nágranna-
ríkjunum. Ríkisstjórnin talar um
verðbólga sé stærsti óvinur almenn-
ings en viðbrögðin eru þrátt fyrir
það engin. Ríkisstjórnin fór raunar
þá leið að hella bensíni á bálið með
því að hækka öll gjöld um áramótin
sem jók verðbólgu og útgjöld heim-
ila og fyrirtækja.
Vaxtahækkanir 11 sinnum í röð
hafa þær af leiðingar að bygginga-
bransinn er á leið í frost því eftir-
spurn er að hverfa. Næstu árgangar
komast ekki inn á húsnæðismark-
aðinn. Á sama tíma er engin raun-
veruleg húsnæðisstefna hjá ríkis-
stjórninni og af leiðingin blasir:
f lestu ungu fólki er ómögulegt að
kaupa íbúð ef pabbi eða mamma
geta ekki hjálpað. Það er ekki jafnt
gefið. Það er alltaf að verða skýrara
að almenni markaðurinn leysir
vandamálið ekki. Til þess þarf
félagslegt kerfi af hálfu hins opin-
bera sem tekur á þeirri þörf sem
kemur inn á húsnæðismarkaðinn
á hverju ári. Húsnæðismarkaður-
inn er viðvarandi verkefni stjórn-
valda en ekki málefni sem hægt er
að leysa með átaksverkefnum við
og við.
Það á ekki að vera forsenda þess
að geta keypt íbúð að eiga pabba og
mömmu sem hlaupa undir bagga.
Húsnæðisstefna í þá veruna fléttar
saman skynsamlegri hagstjórn, vel-
ferð og réttlæti. n
Unga fólkið getur ekki keypt íbúð
Þorbjörg Sigríður
Gunnlaugsdóttir
þingmaður
Viðreisnar
Upp úr aldamótum átti almenn-
ingur Landsbankann. Hann var
seldur.
Stillum okkur alveg í dómum
um kaupendurna – um það allt
saman hafa verið skrifaðar óþægi-
lega nákvæmar skýrslur – en ævin-
týrið endaði í IceSave, einhverri
undurfurðulegustu afferu Íslands-
sögunnar.
Það er hægt að skilja Sturlunga-
öldina, en þessi tími er langt
handan við hana.
Búnaðarbankinn
Já, svo áttum við víst líka Búnaðar-
bankann og seldum hann.
Þar þurfti að vísu til útlenzkan
lepp – ég treysti mér ekki til að
stafsetja nafn þess þýzka banka
rétt – svo að allt liti vel út, af því að
útlendingar vildu endilega fjár-
festa á Íslandi.
Og í Íslandi.
Var hægt að fá betri staðfestingu
á því hvað við værum frábær?
Leitt hvað það var mikið
skuespil, sem líka má lesa um í
skýrslum.
FBA
Nokkru fyrr hafði verið seldur
svokallaður Fjárfestingarbanki
atvinnulífsins.
Nú ætla ég að drepa ykkur úr
leiðindum, því að þessi svokallaði
banki varð einkum til með sam-
runa Fiskveiðisjóðs, Iðnlánasjóðs,
Útflutningslánasjóðs og Iðnþró-
unarsjóðs.
Þetta voru sumsé sjóðir ríkis-
valdsins – skattgreiðenda – til að
bjarga kapítalistunum frá sjálfum
sér og eigin voðarekstri.
Í þessu tilfelli vildi svo óheppi-
lega til að kaupendurnir voru
þáverandi forsætisráðherra ekki
hugnanlegir. Bankinn hafði lent í
röngum höndum.
Eftirmálin voru margvísleg, en
um það óhapp hefur mér vitanlega
ekki verið skrifuð skýrsla.
Núnú
Allt var þetta óskup gaman og
skemmtilegt í fáein ár þangað til
gervallt gillimojið fór á súrrandi
hausinn, krónan hrundi (hvern
hefði grunað það?), fólk missti
eignir sínar og flutti til Noregs, þeir
sem sviptu sig ekki lífi.
Í f lókinni sögu enduðu þessar
eignir, fasteignir og fyrirtæki, í
höndum nýrra banka og þrotabúa
hinna gömlu, og Íbúðalánasjóðs,
langflestar umtalsvert undir raun-
verði.
Ein helzta ástæða hagnaðar
nýju bankanna árum saman var
að eignirnar, sem þeir fengu fyrir
slikk, voru miklu meira virði en
bókhaldið sýndi. Raunvirðið sýndi
sig smám saman.
Eignir Íbúðalánasjóðs – heimilin
sem fjölskyldur höfðu misst – voru
líka seldar fyrir smámuni, ef rök-
studdur grunur er réttur. En um
það vitum við ekki nákvæmlega.
Við fáum ekki að vita það, þótt
ágætur fyrrum þingmaður hafi
kallað eftir þeim upplýsingum
árum saman.
Engin skýrsla þar, en stóru hús-
leigufyrirtækin kvörtuðu ekki.
Og svo framvegis
Lindarhvoll hét kompaní fjármála-
ráðherra sem fékk ýmsar eignir
ríkisins – okkar – í fangið. Þær
voru sannarlega seldar og um þá
gjörninga er sannarlega til skýrsla.
Meiraðsegja tvær.
Við fáum samt bara að lesa aðra
þeirra. Sölumönnum ríkisins þykir
hin óheppileg.
Og fjármálaráðherra seldi líka
stóran hlut í Íslandsbanka. Hann
„ber að sjálfsögðu fulla ábyrgð“
á sölunni (orðrétt tilvitnun), en
eins og stundum áður er merking
orðsins „ábyrgð“ meira en óljós.
Honum láðist meðal annars að
tékka á því hverjum hann væri að
selja áður en hann skrifaði undir.
Til dæmis pabba sínum eða bara
Bananalýðveldinu ehf.
Um þessa furðusölu er til
skýrsla, að vísu ófullkomin og
fjölmörgum spurningum ósvarað,
en fjármálaráðherra kann svar við
því:
„Þessu hefur öllu verið svarað.“
Þetta sagði hann líka um
Panama-skjölin, Falson og Flórida.
Áfram gakk
Eftir öll þessi árangursríku og
hnökralausu viðskipti kynnti
fjármálaráðherra á dögunum hug-
myndir um að selja Isavia, sem á
þrettán flugvelli víða um land, ef
ég les vef félagsins rétt.
Atarna er nú metnaður og gagn-
legt framtak. Ekki bara um Leifs-
stöð, Akureyri og Egilsstaði, sem
eru helztu innflæðis- og flótta-
gáttir þjóðarinnar. Við höfum aldr-
ei fengið á hreint hvert er raunvirði
flugvallanna á Gjögri og í Grímsey.
Það er óþægileg óvissa.
Áður en ráðherrann verður
uppiskroppa með hugmyndir eru
hér fáeinar í viðbót.
Seljum Ríkisútvarpið. Mér
segir svo hugur að viðtöl Stebba
á löppinni og Kvöldgestir Jónasar
Jónassonar séu miklu meira virði
en bókhaldið segir til um. Að við
nefnum ekki Andreu Jóns, Óla
Palla og plötusafnið.
Hvers vegna að láta alls konar
verðmæti liggja óhreyfð þegar
hægt væri að koma þeim í verð?
Næst: Hví hefur aldrei verið
reynt að selja Valþjófsstaða-
hurðina? Þjóðminjasafnið á meira
af drasli en það hefur pláss fyrir. Á
uppboð með þetta.
Ef pabbi er ekki geim, þá gætu
einhverjir nákomnir slegið
áhættufjárfestingarlán.
Ekki langt undan eru útslitnar
leðurpjötlur. Ég segi ekki Flateyjar-
bókin, en þessi handrit eru mest-
megnis tættar skóbætur, sumar
með tannförum, sem hlýtur að
auka verðgildið.
Lengri listi fæst gegn vægu verði,
en umfram allt er mikilvægt að
ráðherrann skrifi skýrslu um
söluna sjálfur. Hitt væri tómt vesen
og leiðindi. n
Sölumenn ríkisins
Karl Th.
Birgisson
n Í dag
FRÉTTABLAÐIÐ SKOÐUN 917. MARS 2023
FÖSTUDAGUR