AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.09.2003, Blaðsíða 48

Halldóra Arnardóttir, listfræðingur
O

f r “crzi— i J
t L-.Lr.J-J Í-A-J 11 L-i
'J

Arkitektúr,sem
verður til úr því
sem er til staðar
Sólargangurinn í kringum Villa Eila./
The movement of the sun around Villa Eila.
Hvaða afstöðu taka arkitektar
þegar þeir taka að sér verkefni í
fjarlægu landi? Ólíkir menningar-
heimar mætast og spurningin er
hvað kemur út úr því. f þessari
grein verður fjallað um eina slíka
niðurstöðu, milli Finnlands og
Gíneu í V-Afríku. Á 9. áratugnum
voru finnsku arkitektarnir Mikko
Heikkenen og Markku Komonen I
sem þekktir eru fyrir MacDonald
byggingu í Helsinki og finnska
sendiráðið í New York - beðnir
um að hanna heilsugæslustöð,
tvo grunnskóla og skóla fyrir
kjúklingaræktun fyrir Indigo
þróunarfélagið ÍV-Afríku, sem og
heimili fyrir stofnanda þess, Eilu
Kivekás. Ef litið er yfir þessi verk-
efni, sýna þau gjörólíkar aðsfæð-
ur, bæði menningarlega og efna-
hagslega séð, tæknigetu og val
byggingarefna. Það sem hins
vegar einkennir verk Heikkenens
og Komonen, er að þau verða til
með tækni og efnum sem eru til
staðar og fylgja þörfum bygging-
arinnar sem endurspegla þá
menningu sem bundin er staðn-
um.
Indigo þróunarfélagið
Hverjar voru þá aðstæðurnar sem
Heikkenen og Komonen mættu
í Gíneu? Árið 1989 hafði finnski
mannfræðingurinn og hagfræð-
ingurinn Eila Kivekás stofnað þró-
unarfélagið Indigo í Gíneu í V-Afr-
íku. Félagið hafði það að
markmiði að bæta stöðu og at-
vinnumöguleika kvenna og leið-
beina og vinna með fólkinu á
staðnum varðandi heilsugæslu,
hreinlæti og næringargildi fæð-
unnar. Eila hafði hitt fræðimanninn
Alpha Diallo frá Gíneu nokkrum
árum áður í Finnlandi og hafði
hann heillað hana með frásögnum
af landi sínu og arfleifð. En honum
var líka mjög umhugað að bæta
stöðu landsins og ítrekaði þörfina
fyrir þróun þess og nefndi mögu-
leikann að stofna kjúklingabú til
þess að hækka prótein-neyslu
þjóðarinnar. Diallo varð því miður
bráðkvaddur í Finnlandi en sam-
ræðurnar höfðu haft áhrif. í kjölfar
þeirra fór áhugi Eilu á hugmynd-
inni vaxandi og leiddi til heim-
sóknar hennar til Gíneu. Við kom-
una aftur til Finnlands stofnaði
hún félagið Indigo en heitið bar
vott um þá virðingu sem hún
sýndi staðbundnum hefðum.
Indigo merkti indigo-litun textíl-
vefnaðar en verkaskiptingin var
þannig að mennirnir ófu efnið en
konurnar lituðu það. Eila skipu-
lagði líka fjórar sýningar á 10,8
Arkitektúr, sem verður til
úr því sem er til staðar
Vegna þessara margbrotnu að-
stæðna, fundu arkitektarnir þörf
fyrir að kynna sér menningu og
veðurfarslegar aðstæður Gíneu
áður en hönnunarferlið hæfist.
Fyrir utan að gera sér grein fyrir
fjárhagsstöðu landsins, var mikil
áhersla lögð á að vernda um-
hverfið og öðlast þekkingu á
staðbundnum byggingaraðferð-
um. Sannleikurinn var sá að þó
að hvoru tveggja væri algengt við
byggingarsmíði og við ræktun, þá
voru bæði múrsteinsbrennsla og
bruni til að rýma svæði til ræktun-
ar ólögleg í landinu vegna
ógnunar við trjágróður og þar af
leiðandi, allt vistkerfi. Auk þessa
var æskilegt að innflutningur á
byggingarefnum og þungaflutn-
ingar væru hafðir í lágmarki þótt,
andstætt því sem við mætti bú-
ast, höfðu steypa og málmplötur
náð vinsældum og virðingu á
stórum íbúðarsvæðum þrátt fyrir
46