Jökull


Jökull - 01.01.2019, Síða 27

Jökull - 01.01.2019, Síða 27
Guðmundsson et al. flow over the ridge between the valleys (Thorarins- son, 1946). In 1898, a large jökulhlaup was released from the glacier that inflicted considerable damage on farmland south of Heinabergsjökull (Benediktsson, 1999; Kristjánsdóttir, 1999). Jökulhlaups were released annually from Vatns- dalslón from 1898 until 1953 but became less fre- quent after that (Gíslason, 1954; Björnsson, 1976a; Benediktsson, 1999; Kristjánsdóttir, 1999). The jök- ulhlaups from Vatnsdalslón not only burst out from under the terminus but sometimes also flowed along the eastern glacier margin, according to Gísli Arason (pers. comm. July 2016). It is likely that the first jökulhlaup from Vatns- dalslón triggered the last outburst flood from Dalvatn (Benediktsson, 1999; Kristjánsdóttir, 1999), which for this reason was more abrupt and caused much more damage than later floods. Kristjánsdóttir (1999) claims that Dalvatn existed for 20 years after 1898 while Heinabergsjökull dammed the valley. This is inconsistent with the DGS (1905c) map of the area, which shows Dalá flowing unimpeded along the valley. The area of Vatnsdalslón is estimated to have been 1.9 km2 at the end of the 19th century when there was overflow into Heinabergsdalur. The area was down to 0.8 km2 in 1945 according to the AMS (1951) map of the area. There has been slight accumulation of wa- ter in the Vatnsdalur valley since 2000 and stranded icebergs on the valley bottom show that the lake is occasionally emptied, but the jökulhlaups are small and do not produce noticeable floods in the Kolgríma river that issues from the glacier. The volume of the 1898 jökulhlaup was estimated as 120×106 m3 by Thorarinsson (1946). According to Gíslason (1954), the lake was 60–80 m deep when the regular, annual jökulhlaups were released. The elevation difference between the valley bottom and the overflow thresh- old into Heinabergsdalur is 160 m and the lake must, therefore, have been approximately twice as deep at its highest water level during the 19th century. Fláajökull Shallow lakes had started to form by Fláajökull around 1900. A lake then formed north of Heina- bergsöldur, near Grænafell, when the glacier retreated from the LIA maximum terminal moraines in this area (Figures 20 and 21). This lake existed until the 1940s (Guðmundsson and Björnsson, 2017). It was a little less than 0.07 km2 in 1903. When H.H. Eiríksson (1932) surveyed the glaciers in the Mýrar district in 1930, it was ∼0.27 km2. The lake area may have been similar in 1937 when Sigurður Þórarinsson inspected this area (Sigurðsson, 2004). The water depth was ap- proximately 15 m around this time, but the lake may have become shallower with time because the water level gradually fell as the glacier terminus retreated. This lake is again similar on the DGS (1944a) map, which was revised based on information from 1937, but it had disappeared in 1945 according to the AMS (1951) map of the area. This map doesn’t depict an ice-dammed lake at Múlagil, but a lake existed there in 1945. Another lake had formed at the ice margin below Merkifell before 1930 (Eiríksson, 1932), and a third lake formed on top of Miðfell in the late 1930s. More such lakes were formed along both arms of the Fláa- jökull terminus in the following decades (Kristjáns- dóttir, 1993). Most were of variable size and became separated from the retreating terminus in the undu- lating terrain of the glacier foreland. New lakes of- ten formed and others disappeared or became isolated ponds. The total lake area fluctuated with time. The main lake increased in size by 0.4 km2 after a protective dam was built to control the rivercourse of Hólmsá in 2002. The lake level has maintained the same elevation since then and the lake has grown as the glacier terminus has retreated. The area of lakes by Fláajökull was 1.7 km2 in 2018 and by that time terminus lakes had started to merge north of Miðfell and by Merkifell. Further retreat of Fláajökull will eventually lead to the formation of three or four lakes in bedrock depressions. The largest lake will become > 4.5 km long, > 200 m deep and ∼6 km2 in area if the glacier retreats out of the subglacial depressions (Björnsson, 2009a). Viðborðsjökull Viðborðsjökull, a small outlet glacier between Fláa- jökull and Hoffellsjökull, retreated by 4 km in the pe- riod 1904–2018 (Figure 22). A small lake was formed in dead ice in front of the glacier in the early 1980s 26 JÖKULL No. 69, 2019
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.