Jökull


Jökull - 01.01.2019, Síða 57

Jökull - 01.01.2019, Síða 57
Sgattoni et al. surface expression of subglacial geothermal activity (Guðmundsson et al., 2007). A zone with reduced P-wave velocities (with its base at ∼3 km below the bedrock surface) and absent S-waves was identified beneath the Katla caldera with seismic undershooting and interpreted as evidence of a magma chamber (Guðmundsson et al., 1994). This is in agreement with an aeromagnetic survey (Jóns- son and Kristjánsson, 2000) and a recent tomographic study by Jeddi et al. (2016). A shallow magma reservoir is consistent with geobarometric analyses by Budd et al. (2016) that imply polybaric magma crys- tallization pointing to simultaneous deep and shallow magma storage. This is in contrast with previous geo- chemical studies by Óladóttir et al. (2008) suggesting the absence of shallow magma reservoirs in the cur- rent plumbing system at Katla. The Katla volcanic system has possibly been ac- tive for several hundred thousand years (Jakobsson, 1979; Björnsson et al., 2000), producing FeTi-rich alkali basalts and mildly alkali rhyolites, with very subordinate intermediate rocks (Lacasse et al., 2007; Óladóttir et al., 2008). Many outcrops along the caldera rims and glacier margins are composed of rhy- olitic lavas (Jóhannesson and Sæmundsson, 2009; La- casse et al., 2007). The age of the caldera is unknown. Seismicity Despite its tectonic location outside the main rift zones, persistent seismicity has been detected at Katla since the first sensitive seismographs were installed in Iceland in the 1960s (Einarsson and Brandsdóttir, 2000). Until the 2011 unrest, this seismicity has been concentrated mostly within the caldera and imme- diately to the west, at Goðabunga (Figure 1). The caldera seismicity consists mostly of high-frequency and hybrid events, probably associated with sub- glacial geothermal activity and volcano-tectonic pro- cesses (Sturkell et al., 2008). The Goðabunga cluster consists mainly of low-frequency shallow events with emergent P-waves, unclear S-waves and long low- frequency coda. These events have a controversial in- terpretation in the literature, either as a response to a rising viscous cryptodome (Soosalu et al., 2006) or due to glacial processes such as ice-fall events (Jóns- dóttir et al., 2009). Recent discovery of a massive landslide of about 1 km2 that has been active since at least 1945 at the site of the proposed cryptodome (Sæ- mundsson et al. 2020) calls for reinterpretation of the possible sources of the Goðabunga seismicity. More- over, volcano-tectonic microearthquakes are recorded on the eastern flank of the volcano beneath the surface at around 3.5 km depth, near the tip of Sandfellsjökull glacier (Jeddi et al., 2017). The Katla seismicity also shows a seasonal vari- ation, particularly at Goðabunga, where the seismic activity peaks in autumn. A less pronounced peak of seismicity in the caldera occurs instead during the summer (Jónsdóttir et al., 2007). This seasonal cor- relation has been interpreted as a result of ice-load change and resulting pore pressure variation at the base of the glacier (Einarsson and Brandsdóttir, 2000) or due to enhanced glacial motion during periods of distributed subglacial water channels (Jónsdóttir et al., 2009). Holocene volcanism The Holocene volcanic activity at Katla has been char- acterized by three main eruption types. The most frequent are phreatomagmatic explosive eruptions due to magma-ice interaction below the glacier that produced jökulhlaups and widespread tephra layers (0.02–1.5 km3 volume; Thorarinsson, 1975; Larsen, 2000). At least 300 subglacial explosive eruptions are known during the Holocene, with 20 in historic times, i.e. since about 900 AD (Óladóttir et al., 2005). The least common are effusive basaltic eruptions along the fissure swarm in the ice-free part of the volcanic sys- tem (8–10 in the Holocene). These include the two largest eruptions of AD 934–40 Eldgjá Fires (19.6 km3; Thordarson et al., 2001) and ∼7.7 ka Hólmsá fires (≥5 km3; Larsen, 2000). The third type of ac- tivity consists of explosive silicic eruptions from the central volcano that produced tephra fallout (<0.01– 0.27 km3; Larsen et al., 2001) and probably jökul- hlaups (Larsen, 2000). It is not established whether these events also generated effusive silicic products that are exposed on the volcano today. At least 12 sili- cic tephra layers are identified in the 1.7–6.6 ka time interval between the Hólmsá and Eldgjá fires (Larsen, 2000). A minor silicic component was erupted dur- ing the Eldgjá fires (Einarsson et al., 1980), but sili- 56 JÖKULL No. 69, 2019
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.