Jökull - 01.01.2020, Side 73

Einarsson and Jakobsson
ar um allan heim hafa verið að vakna til vitundar um
að víða liggja slík gagnasöfn undir skemmdum. Því
er víða hafið átak til að tryggja varðveislu gagnanna
með því að skanna skjálftaritin og gera þau aðgengi-
leg í tölvukerfum. Fjögurra ára verkefni í þessu skyni
hófst hér á landi 2017. Um 175 000 skjálftarit hafa
þegar verið skönnuð og vefsíða opnuð til að gera þau
aðgengileg hverjum sem áhuga hefur. Veffangið er
seismis.hi.is. Skjálftaritin eru skönnuð með upplausn
300 dpi og birt á vefsíðunni sem jpg- og png-skrár.
Hvert skjálftarit er 4–8 Mb að stærð. Ekki hefur ver-
ið reynt að breyta skjálftaritunum í stafræn skjálftarit
sem sýna bylgjuformin. Flest skjálftaritin eru úr há-
tíðnimælum með litla tímaupplausn þar sem upphaf-
legu bylgjuformin eru illa varðveitt. Á skjálftaritun-
um má sjá margs konar bylgjur, bæði frá fjarlægum,
stórum skjálftum, og nálægum skjálftum. P-bylgjur
frá fjarlægum skjálftum gefa upplýsingar um gerð
dýpri laga jarðarinnar undir Íslandi, t.d. möttulstrók-
inn fræga sem fóðrar eldstöðvar íslenska heita reits-
ins. Nálægir skjálftar gefa upplýsingar um virkni í
jarðskorpunni, flekahreyfingar, ferðir kviku um skorp-
una, aðdraganda eldgosa (7. mynd) og fleira áhuga-
vert. Á tímabilinu sem skjálftamælingarnar ná til
urðu til dæmis eldgos í Heklu 1947, 1970, 1980–81,
1991 og 2000, Surtsey 1963–1967, Heimaey 1973,
Öskju 1961, Grímsvötnum 1934, 1983, 1998 og 2004,
og Gjálp 1996. Þá má nefna umbrotin við Kröflu
1975–1984, þráláta skjálftavirkni við Bárðarbungu og
Kötlu, fjölda óstaðfestra gosa eða kvikuatburða und-
ir jöklum (8. mynd), jarðskjálftahrinur á Reykjanes-
hrygg (9. mynd), á Reykjanesskaga og á Tjörnesbrota-
beltinu, og aðrar skjálftarunur á skjálftabeltum Suður-
lands og Norðurlands, sem og aðliggjandi hryggjar-
stykkjum Atlantshafshryggjarins.
REFERENCES
Björnsson, H. 2003. Subglacial lakes in Iceland.
Global and Planetary Change 35(3), 255–271.
https://doi.org/10.1016/S0921-8181(02)00130-3
Björnsson, H. and P. Einarsson 1990. Volcanoes be-
neath Vatnajökull, Iceland: Evidence from radio-echo
sounding, earthquakes and jökulhlaups. Jökull 40,
147–168.
Björnsson, S. and P. Einarsson 1974. Seismicity of Iceland.
Geodynamics of Iceland and the North Atlantic Area
(Leó Kristjánsson ed.), Reidel Publ. Co., Dordrecht,
Holland, 225–239.
Björnsson, S., P. Einarsson, H. Tulinius and Á. R. Hjart-
ardóttir 2020. Seismicity of the Reykjanes Peninsula
1971–1976. J. Volc. Geotherm. Res. 391, 106369.
https://doi.org/10.1016/j.jvolgeores.2018.04.026.
Brandsdóttir, B. and P. Einarsson 1979. Seismic activ-
ity associated with the September 1977 deflation of
the Krafla central volcano in NE-Iceland. J. Volc.
Geotherm. Res. 6, 197–212.
Buck, W. R., P. Einarsson and B. Brandsdóttir 2006. Tec-
tonic stress and magma chamber size as controls on
dike propagation: Constraints from the 1975–1984
Krafla rifting episode. J. Geophys. Res. 111, B12,
B12404. https://doi.org/10.1029/2005JB003879
Eibl, E. P. S., C. J.,Bean, B. Einarsson, F. Pálsson and
K. S. Vogfjörð 2020. Seismic ground vibrations give
advanced early-warning of subglacial floods. Nature
Commun. 11, 2504. https://doi.org/10.1038/s41467-
020-15744-5
Einarsson, P. 1974. Seismic activity recorded in Surtsey
during the summer of 1966. Surtsey Res. Progress Re-
port VII, 83–90, 1974.
Einarsson, P. 1978. S-wave shadows in the Krafla caldera
in NE-Iceland, evidence for a magma chamber in the
crust. Bull. Volc. 41, 1–9.
Einarsson, P. 1991. Earthquakes and present-day tectonism
in Iceland. Tectonophysics 189, 261–279.
Einarsson, P. 1993. Reykjanes Ridge, earthquake swarms
in 1990. Bull. Volc. Eruptions No. 30 for 1990, 115–
116.
Einarsson, P. 2018. Short-term seismic precursors to Ice-
landic eruptions 1973–2014. Front. Earth Sci. 6:45.
https://doi.org/ 10.3389/feart.2018.00045
Einarsson, P. and S. Björnsson 1987. Jarðskjálftamælingar
á Raunvísindastofnun Háskólans (Seismic measure-
ments at the Science Institute, University of Iceland, in
Icelandic). Chapter in Í hlutarins eðli (Festschrift for
Þorbjörn Sigurgeirsson), Þorsteinn I. Sigfússon (ed.),
Menningarsjóður, Reykjavík, p. 251–278.
Einarsson, P. and B. Brandsdóttir 1980. Seismological evi-
dence for lateral magma intrusion during the July 1978
deflation of the Krafla volcano in NE-Iceland. J. Geo-
phys. 47, 160–165.
Einarsson, P. and B. Brandsdóttir 1984. Seismic activity
preceding and during the 1983 volcanic eruption in
Grímsvötn, Iceland. Jökull 34, 13–23.
70 JÖKULL No. 70, 2020