Hinsegin dagar í Reykjavík - 01.08.2022, Síða 75

Áminning um söguna
Mennirnir með bleika þríhyrninginn
endurútgefin
Flest þekkjum við bleika þríhyrninginn
úr táknheimi hinsegin menningar
þó að ekki allir þekki uppruna
þessa tákns. Nasistar notuðu
bleikan þríhyrning til að merkja
fanga sem dæmdir höfðu verið fyrir
samkynhneigð. Árið 1972 kom út
fyrsta endurminningabókin þar sem
samkynhneigður maður steig fram
og lýsti þessari reynslu. Bókin um
mennina með bleiku þríhyrningana
kom fyrst út á Íslandi árið 2013 en
hefur verið uppseld í áraraðir. Hún
kemur nú út í nýrri útgáfu. Blað
Hinsegin daga fékk þýðandann Guðjón
Ragnar Jónasson, kápuhönnuðinn
Elías Rúna og sagnfræðinginn Hafdísi
Erlu Hafsteinsdóttur, sem ritar
eftirmála, í spjall um bókina.

Hvað kom til að þessi bók var fyrst
gefin út árið 2013 og svo endurútgefin
tæpum áratugi síðar?
Guðjón: Ég byrjaði að þýða þessa bók
þegar ég dvaldi á sumrin í Berlín og
fékk aðstoð góðra vina við að ganga
frá verkinu. Bókin seldist upp í fyllingu
tímans og nokkrir skólar vildu nota
bókina til kennslu. Ég hef orðið var við
að bókin er lesin, hún sem sagt lifir og er
klassík. Þess vegna var mjög ánægjulegt
að Sögufélagið hafði áhuga á gefa þessa
bók út.

Á saga mannanna með bleiku
þríhyrningana enn þá erindi við okkur
í dag?
Guðjón: Hún á það vissulega. Við þurfum
að minna okkur á söguna, við sjáum hvað
er að gerast núna í heiminum. Við þurfum
að minna á okkur hana því baráttan
hættir aldrei. Þessi bók minnir okkur á að
halda vöku okkar.

Elías: Þessi bók á tvímælalaust erindi við
okkur í dag. Það er svo sorglega lítið til
af heimildum um hinsegin sögu. Hver
frásögn er dýrmæt og hjálpar okkur að
skilja hvað við erum komin langt, hvað
það er margt óunnið og hversu mikilvægt
er að halda baráttunni alltaf áfram. Manni
líður eins og það sé svo langt síðan þessir
atburðir áttu sér stað en það eru ekki einu
sinni liðin 100 ár. Það er mikilvægt að
þekkja þessa sögu og halda henni á lofti
til að láta hana ekki endurtaka sig.

Hafdís: Hiklaust. Skipulögð og
kerfisbundin fjöldamorð eru það ljótasta
sem að mannskepnan tekur sér fyrir
hendur og stundum þurfum við að
þora að horfast í augu við slík svarthol
mannlegrar tilveru. Hún sýnir okkur svart
á hvítu að fordómar eru dauðans alvara.

Hvað var það sem heillaði þig við
bókina þegar þú last hana fyrst?
Guðjón: Bókin opnaði mér heim sem mér
var ekki kunnur. Ég las bókina í Berlín en
í fríum les ég mikið og rakst á þessa bók
í hinsegin bókabúð í Berlín. Ég kláraði
bókina á einum eftirmiðdegi. Ég ákvað
strax að þessi bók ætti erindi við íslenska
lesendur og hana ætlaði ég að kynna.

Elías: Það sem heillaði mig mest var
einlægnin og hinn einbeitti vilji til að
segja frá grimmdinni og þjáningunum
án þess að draga nokkuð undan – til
þess eins að sagan myndi ekki hverfa og
gleymast. Það hefur án efa tekið á að rifja
upp og segja þessa sögu og hún er sögð
fyrir okkur sem á eftir komum og það er
okkar að halda minningu þessa fólks á
lofti.

Hafdís: Um leið og ég opnaði bókina
sogaðist ég með Jósef og öllum hinum
inn í hinn ömurlega heim fangabúðanna
og líkt og Guðjón las ég bókina í einum
rykk. En það sem heillar mig mest
er í rauninni það sem gerist eftir að
sögunni lýkur. Alger þögn ríkti um tilvist
mannanna með bleiku þríhyrninganna
en Jósef rauf þögnina og þar með urðu
vatnaskil í söguvitund hinsegin fólks.
Þetta er bók sem breytir manni.

Reminder of history
Interview with Guðjón Ragnar Jónasson,
translator, Hafdís Erla Hafsteinsdóttir,
historian, and Elías Rúni, cover designer
about the new edition of the Icelandic
translation of The Men with the Pink
Triangle.
75