Bókasafnið - 01.01.2003, Blaðsíða 79

þeir lítinn púka sem brosir og hlær en þegar hann sér
þá verður honum illa brugðið og flýr.
Konungurinn gaf Sveini sitt eigið verkstæði að
launum og svo kvæntist hann Önnu sem var dóttir
smiðsins sem hann vann hjá í heimabænum sínum.
Þetta er mjög skemmtileg bók sem allir verða að
lesa. Það er svo sniðugt að lásinn er alltaf að breytast.
Ég vildi að ég hefði ákveðið að lesa þessa bók fyrr.
Eva Sóley Sigurðardóttir
Grafarþögn
íslenskar sakamálasögur
hafa að undanförnu rutt
sér til rúms og nokkrir
nýir höfundar komið
fram á ritvöllinn. Fremst-
ur í þeirra flokki er tví-
mælalaust Arnaldur Ind-
riðason. Bækur hans
sem komið hafa út ár-
lega undanfarin ár hafa
vakið sífellt meiri athygli
og eru líklega mest lesnu bókmenntir síðasta árs ef
marka má sölutölur og umfjöllum almennt. Bækurn-
ar hafa vermt efstu sæti á vinsældarlistum og einnig
verið notaðar sem skyldulesefni í grunnskólum borg-
arinnar. Það var einmitt vegna mikils umtals sem ég
ákvað að kíkja á bækurnar og endaði með því lesa
þrjár bækur höfundar í einni lotu nú á vetrarmánuð-
um. Sögurnar sem ég las voru Mýrin, Grafarþögn og
Röddin. Af þessum bókum fannst mér sagan Grafar-
þögn hvað best þótt allar hafi sögurnar verið spenn-
andi og skemmtilegar hver á sinn hátt.
í sögunni Grafarþögn bregður höfundur upp æsi-
spennandi sakamálasögu úr íslenskum veruleika.
Sagan hefst á líkfundi í úthverfi borgarinnar þar sem
verið er að reisa nýtt íbúðahverfi. Rannsóknarlög-
reglumenn er fengnir til að leysa gátuna og upphefst
þá leit að sökudólgi. Inn í frásögnina af afhjúpun
sökudólgsins fléttast síðan frásagnir af persónum
bæði í nútíð og fortíð á vettvangi. Gömul mál er tengj-
ast persónum sem kynntar eru til sögunnar koma
upp á yfirborðið en gátan tekur á sig ýmsar myndir.
Það er helsti styrkur sögunnar hve mannlýsingar í
henni eru sannfærandi og lesandanum finnst hann
oft kannast næstum óþægilega vel við þær. Stíllinn er
mjög alþýðlegur og grípandi og sagan er skrifuð á
svokölluðu mannamáli þar sem ekkert er dregið und-
an. Þetta kemur best fram þegar lýst er miklu ofbeldi
og erfiðum tilfinningum persónanna. Inn í sakamála-
söguna sem er saga af morði fléttast saga fjölskyldu á
árum seinni heimstyrjaldarinnar. Sú saga er einstök,
vel unnin og átakanleg og er það eftirminnilegasta í
bókinni. Þetta er saga alþýðufjölskyldu í íslensku
samfélagi. Höfundur dregur upp eftirminnilega mynd
af lífi þessa fólks í erfiðum og margan hátt vonlaus-
um aðstæðum. Sagan í heild er fyrst og fremst lýsing
á heimilsofbeldi í sinni ljótustu mynd en umræða um
slík mál hefur reyndar verið töluvert í sviðsljósinu
upp á síðkastið. Það er ekki einfalt fyrir fólk að skilja
hverskonar atferli eða hegðun getur verið á ferð þar
sem slíkt ofbeldi á sér stað, en höfundi tekst vel upp
þegar hann lýsir slíku ferli á mjög sannfærandi og
eftirminnilegan hátt. Lýsir ofbeldisfullum eigin-
manni sem níðist á konu sinni og börnum þeirra.
Endar síðan með því að vera settur í gröfina af sínum
nánustu sem eiga ekki annarra kosta völ eftir mikið
uppgjör á heimilinu þar sem húsmóðirin og sonur
hennar taka til sinna ráða. Því má segja að hann grafi
sína eigin gröf með hegðun sinni, áður en hann er
síðar grafinn upp af lögreglunni. Uppgröftur á líkum
er reyndar eins og rauður þráður í sögum Arnaldar og
er eitt af því sem gerir þær hvað mest óhugnalegar og
spennandi. Sagan Grafarþögn er ekki hefðbundin
saga úr íslenskum veruleika enda stóð mig að því að
neita að trúa því að slíkt og þvílíkt gæti viðgengist
nokkurs staðar nema í skáldsögum. En hvað veit
maður, það er víst ýmislegt falið bak við friðhelgi fjöl-
skyldunnar. Stíll sögunnar er að mörgu leyti
skemmtilegur. T.d. sá hluti frásagnarinnar sem lýtur
að lausn sakamálsins sem tekur á sig ýmsar myndir
eftir því hver er í aðalhlutverki. Aðalpersónurnar eru
ólíkar og hafa hver sinn djöful að draga. Þær gefa
sögunni sinn sérstaka stíl með ólíkum sjónarhornum
og gera hana margræða um leið og myndir úr
einkalífi þeirra eru dregnar fram í dagsljósið. Mikið er
fjallað um ofbeldi í sögunni og skuggahliðar mann-
lífsins í sinni dekkstu mynd. Viðbjóðurinn og sorinn í
mannlífinu eru tekinir föstum tökum og engum hlíft
í frásögninni. Sagan vekur lesandann til umhugsunar
um ofbeldi og afleiðingar þess án þess þó að vekja
það mikinn viðbjóð að lestrinum sé hætt. Hún vekur
upp ýmsar spurningar í nútíð og þátíð um aðstæður
og örlög fólks. Það er spennandi tilhugsun að fá ef til
vill að líta söguna augum á hvíta tjaldinu eins og fyrri
sögu höfundar, Mýrina, sem verið er að kvikmynda
um þessar mundir.
BÓKASAFNIÐ 27. ÁRG. 2003
77