Íslenska leiðin - 01.11.2020, Síða 14

14
Rán Birgisdóttir og Valgeir Bragi Þórarinsson
Sniðgöngum Nestlé
Okkur hefur reynst erfitt að sniðganga
vörur frá Nestlé. Nestlé er jú stærsta
matvælafyrirtæki í heimi, en einnig er
það með krumlurnar sínar víðsvegar
annars staðar á markaðnum. Sviti
rennur niður ennið í lágvöruverslunum
þegar maður rennir yfir risastóra Excel
skjalið sem inniheldur öll undirfyrirtæki
Nestlé, pírð augu mæta manni þegar
spurt er út í sælgætisval einstaklings,
fuss og svei heyrist þegar Quality Street
molum er hafnað á jólunum. Af hverju
leggjum við svona mikið á okkur til að
sniðganga Nestlé?
Vörur Nestlé eru fjölmargar og má fin-
na á mörgum sviðum en t.d. má nefna
súkkulaði og ýmiskonar annað nammi,
barnamat, fæðubótarefni, morgun-
korn, drykkjarvatn, mjólkurvörur, frosnar
máltíðir og gæludýramat.
Fyrirtækið hefur hlotið mikla gagnrýni
fyrir ýmis mál sem flest tengjast mann-
réttindabrotum og arðráni auðlinda.
Súkkulaði og
barnaþrælkun
Nestlé er ef til vill hvað þekktast hér á
landi fyrir súkkulaðivörur á við KitKat,
Nesquik og Quality Street. Ástæðan fyrir
því að við byrjuðum bæði að sniðgan-
ga vörur frá Nestlé eru tengsl fyrirtæki-
sins við barnaþrælkun í kakóiðnaðinum
Kakóiðnaðurinn í heild sinni hefur lengi
verið gagnrýndur fyrir að búa vinnufólki
óásættanlegar vinnuaðstæður. Með-
ferð á börnum sem vinnuafli hefur þá
sérstaklega verið gagnrýnd. Um það
bil 1/3 af kakói í heiminum kemur frá
Vestur-Afríku og samkvæmt skýrslu
atvinnumálaráðuneytis Bandaríkjanna
frá 2015 voru rúmlega 2 milljónir bar-
na vinnandi við hættulegar aðstæður
á kakóræktarsvæðum þar. Mörgum er
beinlínis rænt og þau neydd til að vinna
við uppskeru. Önnur eru tekin frá fjöls-
kyldum sínum með loforðum um góða
menntun og framtíðaratvinnutækifæri,
jafnvel aðeins 12 til 15 ára gömul. Börnin
vinna oftast við skelfilegar aðstæður.
Þau sem náðst hefur að taka viðtöl við
kvarta gjarnan yfir ýmsum verkjum og
hungri.
Árið 2019 tilkynnti Nestlé að fyrirtækið
gæti ekki tryggt að framleiðsla súk-
kulaðivara þeirra væri laus við bar-
naþrælkun. Aðeins 49% af kakóinu frá
Nestlé er rekjanlegt fyrir neytendur.
Vatn og veikindi
Eftir að við byrjuðum að sniðgan-
ga Nestlé vegna barnaþrælkunar í
kakóiðnaðinum þá fórum við að kynna
okkur starfsemi fyrirtækisins betur og
komumst að því að starfsemi fyrirtæki-
sins er vafasöm á mun fleiri sviðum. Þá
sérstaklega í kringum sölu þeirra á vat-
ni. Nestlé er stærsti vatnsflöskufram-
leiðandi í heimi, sem þýðir að hags-
munir fyrirtækisins eru að sem flestir
kaupi vatn af þeim en hafi ekki ókeypis
aðgengi að því. Það hefur gengið svo
langt að fyrrum formaður fyrirtæki-
sins, Peter Brabeck-Lethmathe, gagn-
rýndi þá hugmynd að allt fólk eigi rétt
á hreinu vatni. Taldi hann það vera
öfgafulla lausn (e. Extreme solution).
Formaðurinn hefur tekið þau ummæli
til baka, en einungis eftir mikla gagnrý-
ni í fjölmiðlum. Starfsemi fyrirtækisins í
vatnsmálum hefur hins vegar áfram
endurspeglað þessa afturhaldssömu
yfirlýsingu formannsins.
Sem dæmi má nefna aðgerðir Nestlé í
Bhati Dilwan þorpinu í Pakistan. Þar he-
fur fyrirtækið ofnýtt grunnvatn fyrir Pure
Life™ vörumerkið og þorpsbúar hafa því
ekki aðgang af hreinu vatni sem he-
fur gert það að verkum að fjöldi barna
hefur veikst í þorpinu. Nestlé hefur nei-
tað öllum ásökunum varðandi málið.
Svipaðar aðstæður hafa myndast í
borginni Flint í Bandaríkjunum, en þar
var gríðarleg vatnskrísa þar sem íbúar
höfðu ekki aðgang að hreinu vatni, á
meðan Nestlé fyllti hundruð þúsundir
vatnsflaska úr aðliggjandi lóni sem
kostaði fyrirtækið aðeins 200 dollara.
Loks má nefna að fyrirtækið hefur ve-
rið kært í fjölda skipta fyrir að fylla vat-
nsflöskur með kranavatni og ljúga um
uppruna vatnsins, en sá gjörningur he-
fur þó ekki ógnað neinum mannslífum.
Þurrmjólk og
ungbarnadauði
Nestlé hefur sætt gagnrýni fyrir mar-
kaðssetningu á ungbarnaþurrmjólk
sem beindist sérstaklega að fátækum
mæðrum í þróunarlöndum. Sam-
kvæmt International Baby Food Action
Network (IBFAN) notaðist fyrirtækið við
aðferðir sem ekki geta talist siðferðisle-
ga í lagi. Þeir markhópar sem fyrirtækið
reyndi helst að ná til höfðu ekki aðgang
að hreinu vatni en þegar þurrmjólkinni
er blandað við óhreint vatn er heilsu
ungbarna ógnað. Leiðbeiningar sem
fylgdu voru sjaldnast á móðurmáli
mæðranna og gátu þær því fæstar
kynnt sér hætturnar. Samkvæmt
mati Barnahjálp Sameinuðu þjóðan-
na (UNICEF) þá eru börn sem búa við
slæmar hreinlætis aðstæður 6 til 25