Heima er bezt - 01.06.2002, Page 34

Sigurður Óskar Pálsson
„Þú ert
Ijótur..."
Veturinn sem ég varð tvítugur var
ég farkennari í Hjaltastaðarþinghá á
Út-Héraði. Þetta var snjóaveturinn
frægi 1950-51 og er hann enn í
minnum hafður eystra. Ekki varð
kennaramenntun mér til framdráttar í
starfinu, en slambrast hafði ég gegn-
um landspróf, svo kallað, frá Al-
þýðuskólanum á Eiðum nokkrum
misserum áður. Skólastarfið varaði í
sex mánuði og var kennslunni svo
háttað að nemendum var skipt í tvo
hópa, þó ekki eftir aldri heldur sveit-
arhlutum, og fluttist skólinn milli
bæja á mánaðar fresti og kom þá nýr
hópur til náms en hinn las fræðin
heima þann mánuð. Fékk þannig
hver nemandi þriggja mánaða skóla-
vist.
Skólaskyld voru börn 10 ára til
fermingarárs. Þessi háttur var víða
hafður á í sveitum og raunar miklu
lengur samkvæmt undanþáguákvæði
í fræðslulögum frá 1936 og endur-
nýjað hafði verið í arftökum þeirra
1946, sem í áratugi voru nefnd „Nýju
fræðslulögin“.
Væru börn á aldrinum 7-9 ára á bæ
þeim er hýsti skólann hverju sinni,
var reynt að veita þeim fræðslu er
taldist við þeirra hæfi og fyrir kom
að barni og barni á þeirra reki úr
grenndinni væri skotið inn í hópinn.
Hjálpartæki við kennsluna í þessu
skólahverfi voru ekki margbrotin
enda fljóttalin: Nýlegt og allgott
veggkort af íslandi, lítil tafla sem
einnig var hengd upp á vegg og bók-
in Dýramyndir eftir Bjarna Sæ-
mundsson og flutti ég þessi gögn
einatt með mér milli bæja, að sjálf-
sögðu.
Þess skal getið að meðal þess
námsefnis, sem sérhverju barni var
úthlutað frá ríkisútgáfú námsbóka,
var hefti í u.þ.b. stærðinni A4 og
innihélt það ólitaða uppdrætti af álf-
um og löndum heimsbyggðarinnar.
Hefti þetta var kennt við Jón Hró-
bjartsson muni ég rétt og hafði kom-
ið í gagnið snemma á stríðsárunum
og þótt vera himnasending þá, þegar
krakkar voru kortlausir að kalla og
hafði ég á mínum tíma þóst góður er
ég komst einhvers staðar yfir slitur af
eldgömlu dönsku Atlaskorti frá því
einhvern tíma fyrir kreppu, litlu í
sniðum og var raunar ekkert heillegt
af því nema þær síður er sýndu
Norðurlöndin.
Kennt var í stofunni ellegar þá í
herbergi því sem ég svaf í eftir því
sem húsum var skipað á hverjum bæ
og lögðu heimilin til setgögn hverju
sinni. Að vísu var mér tjáð að skól-
inn ætti stóla handa nemendum og
jafnvel kennaranum líka, en þá hafði
dagað uppi á góðbúi, sem síðast hýsti
hann næsta námsár á undan og voru
sagðir notaðir þar til heimilisbrúks.
Þennan vetur var skólinn aldrei á
þessu heimili og komu þessir merki-
legu stólar ekki fyrir mín augu né
nemendunum til nota þetta misseri
þrátt fyrir eftirgrennslanir formanns
skólanefndar.
Eg geri ráð fyrir að kennarar nú á
dögum rækju upp stór augu væri
þeim ætluð gögn á borð við þau, sem
hér hafa verið talin, auk úthlutaðra
skyldunámsbóka, sem þó hafa tekið
miklum breytingum til bóta frá þeim
274 Heima er bezt