Læknaneminn - 01.04.1957, Síða 12

12
LÆKNANEMINN
ruptura lienis í 3.—4. viku sjúk.
dómsins. Við smásjárrannsókn
sést, að miltað er úttroðið „ó-
typiskum" lymphocytum, sem
einnig „infiltrera" bandvefs-
bjálkana (trabeculae), band-
vefshjúpinn og æðaveggi. Það
er álitið, að þessi bólga í band-
vefsbjálkum og hjúp valdi
„rupturunni".
e. Við leptospirosis icterohæmorr-
hagia (Mb. Weili) er oft miltis-
stækkun.
f. Við maiaria er miltað dálítið
stækkað í ,,akúta“ kastinu, en
þegar sjúkd. hefur staðið í mörg
ár, verður miltað mjög stórt
og hart (ague-cake spleen).
g. Við Kala-Azar (leishmaniosis
donovani), sem er að vísu aðal-
lega hitabeltissjúkdómur (kem-
ur þó fyrir í S. Evrópu) verður
gríðarmikil miltisstækkun —
getur orðið 4 kg, en vanalega
um 2 kg.
h. Við sarcoidosis verður jafnan
einhver miltisstækkun, þó sjald-
an það mikil, að hægt sé að
þreifa (palpera) miltað.
i. Miltisstækkun verður einstöku
sinnum við polyarthritis cliro-
nica (Still’s, Felty’s).
j. Berklar geta orsakað miltis-
stækkun, en ekki mikla.
k. Við lupus erythematosis dis-
seminat. verður að jafnaði milt-
isstækkun. Orsökin er fibrosis
umhverfis aa. penicilli ásamt
,,mononuclear“ frumu „infiltra-
tion“.
l. Við syphilis congenita er oft
miltisstækkun. Miltað er mor-
andi af spirochetes, einnig fib-
rosis.
II. Splenomegalia infiltrativa.
1) Depositio intra cellam.
a. í xanthomatosis (Hand, Schiil-
ler, Christian) hleðst choleste-
rol upp í „reticulo-endothelial"
frumunum.
b. 1 kerasinosis (Gaucher) hleðst
kerasin upp í „reticulo-endo-
thelial“ frumunum. Miltis-
stækkunin getur orðið gífurleg
(8 kg).
c. Sphingomyelinosis (Niemann,
Pic). Þá safnast „diamino phos-
phatidar", sphingomyelin, fyr-
ir í „reticulo-endothelial" frum-
unum.
2) Depositio intra reticulum.
a. Amyloidosis.
III. Miltisstækkun samfara auk-
inni myndun á blóðfrumum.
1) Leukemia.
a. Leucosis myeloides chronica
getur valdið óhemju mikilli
miltisstækkun, allt að 10 kg,
en venjulega um 2 kg (Ander-
son). Þétt átöku.
En i leucosis myeloides acuta
er um mjög óverulega stækkun
að ræða.
b. Leucosis lymphatica chronica
veldur talsvert mikilli miltis-
stækkun (frá 800—2000 g) og
er þétt átöku. Leucosis lympha-
tica acuta veldur einnig stækk-
un á miltanu, en ekki eins mik-
illi og í ,,kroniska“ forminu.
c. Leucemia monocytica veldur
sjaldan miltisstækkun.
2) Metaplasia myeloidea agno-
genica. Þá fer fram mikil myndun
á rauðum og- hvítum blk. í milt-
anu, án þess að nokkrir aðrir sjúk-
dómar séu því samfara (merg-
punktat er eðlilegt) .Orsök ókunnn.
Stækkunin á miltanu getur orðið
talsvert mikil.
3) Myelofibrosis og osteosclerosis
valda því, að mikil metaplasia mye-