Læknaneminn - 01.03.1974, Qupperneq 18

hjá foreldrum sínum, ekki í hlutverki hins fullorðna
manns, sem leitar ráða annars fullorðins manns um
það, sem hinn síðari hefur betra vit á. Og lækninum
er að sama skapi tamt og jafnvel enn tamara að
bregða sér í hlutverk foreldrisins og tala við sjúkl-
inginn eins og barn. Er þá oft talað niður til
sjúklingsins, hann er „góði minn“, og „væna mín“
og „þetta lagast allt“, sem sé sama tækni og þegar
mamma kyssir á meiddið. Er mjög erfitt að dæma,
hvort sjúklingurinn hefur ýtt lækninum inn í for-
eldrahlutverkið eða læknirinn sjúklingnum inn í
barnshlutverkið.
Sjúklingar hafa tvímælalaust djúpstæða þörf fyrir
að treysta lækni sínum skilyrðislaust, og svo virðist
sem þetta traust verði því blindara sem læknirinn
gefur sjúklingnum minni upplýsingar um ástand sitt.
Það er eðlilegt, því að fáfræðin gerir sjúklinginn
enn háðari lækni sínum, og þeim sem menn eru
háðir verða menn jú að treysta, ef ekki eiga að
skapast innri togstreitur. Því má ætla, að sjúkling-
urinn eigi sinn þátt í að skapa sjálfsmynd læknis-
ins.
En önnur hlið er á þessu máli. Allir læknar hafa
yfirleitt verið læknanemar. Og læknanemar læra það
sem fyrir þeim er haft, þeir fá hugmyndir sínar um
samband lækna og sjúklinga frá sér eldri læknum.
Margir yfirlæknar á sjúkrahúsum hafa lengi staðið
á háum goðastalli í augum sjúklinga sinna og starfs-
fólks reyndar líka. Að vísu má ætla, að þetta sé að
breytast nú á síðari tímum. En enn er sá læknir
fágætur, sem gerir sér þá fyrirhöfn að skýra fyrir
stúdentum sínum samband sitt við sjúklingana,
hvers vegna hann sé svona við þennan en hinsegin
við hinn, hvers vegna hann segi einum þetta en öðr-
um hitt og sleppi öðru. Sjálfir hafa læknar fæstir
fengið tilsögn um þessi atriði á sínum tíma heldur
orðið að þreifa sig áfram, komizt af með það nokk-
urn veginn klakklaust og ætlast nú til að stúdentar
þeirra geri hið sama. En þetta er í rauninni hin
mesta happa- og glappaaðferð sem hugsast getur.
Mistök á þessu sviði geta orðið afdrifarík, bæði
fyrir þann sem gerir þau og þann, sem fyrir þeim
verður. Óreyndir og óupplýstir stúdentar geta tekið
algjörlega skakkan pól í hæðina, þeir segja e. t. v.
of mikið við suma, brenna sig svo á því gagnstæða
við aðra og eru varnarlausir gagnvart manipúler-
andi sjúklingum, sem hafa lært á kerfið og vita,
hvar garðurinn er lægstur.
Staða sjúklings á sjúkrahúsi er staða hins varnar-
lausa og auðsæranlega. Eftir göngu milli lækna og
mismunandi langa bið fær hann íoksins pláss. Hann
kemur á sjúkrahúsið og er háttaður þar niður í rum
af og hjá fólki, sem hann hefur aldrei séð fyrr. Um-
hverfið er ókunnugt, og hvert sem litið er, eru ný
andlit. Það er tekinn af honum sjúrnall, það er tekið
úr honum blóð, þvags og saurs er krafizt við og við,
það eru teknar rtg.myndir, það eru tekin alls konar
línurit. Yfirleitt koma aðgerðir hvers dags sjúklingn-
um á óvart, honum hefur ekki verið sagt, hvað til
stendur. Þegar hann vaknar um morguninn, veit
hann sjaldnast, hvort hann fær morgunmat eða
ekki. Og allan tímann er hann að velta sömu spurn-
ingunum fyrir sér: Hvað er að mér? Að hverju er
verið að leita? Hvað hefur fundizt? Hvers vegna
var lyfjunum breytt? o. s. frv. Hann fær sjaldnast
nein svör við þessum spurningum. Þeir sem geta og
mega svara þeim, mega ekki vera að því, og þeir
sem hafa tíma og vilja til að svara, geta það ekki
eða mega það ekki. Endalaust er vísað frá einum
til annars, spurðu þennan, spurðu hinn og að lok-
um: Spurðu lækninn á stofugangi á morgun.
Á stofugangi! Venjulegur sjúklingur á ekki svo
auðvelt með að spyrja margra spurninga á stofu-
gangi, hvað þá að þeir geti melt svörin við þeim,
ef einhver eru. Það skal viðurkennt, að stofugang-
ar eru misjafnlega stórir og misjafnlega viðhafnar-
miklir. En þeir geta hæglega farið upp í 15 manns,
sem raða sér í mörgum röðum umhverfis rúm sjúkl-
12
læknaneminn