Læknaneminn - 01.03.1974, Blaðsíða 46

2. mynd.
GerS tímgils. Kirtlinum má líkja við kóral, sem greinist í
bleðla út jrá samfelldum kjarna. Kirtilbörkurinn er þétt set-
inn eitiljrumum og litast því dökkur. I kirtilmiðjunni eru
eitiljrumur fremur strjálar, þar myndar stoðjtekja sveipi, svo-
lcallaða tímgil (Hassalls) hnökra.
Flestar eitilfrumur barkarins endurnýjast á 3—f daga
fresti. Hluti af þessum frumum eru því mjög virkar
og skipta sér ört. Tiltölulega fáar af þeim eitilfrum-
um, sem þannig myndast í tímgli, verða starfhæfar
T-frumur. Hinar eru skammlífar, en ekki er vitað
hvar eða með hvaða hætti þær eyðast. Hefur þessi
óráðsía kirtilsins valdið mönnum heilabrotum. Var
nýlega sett fram athyglisverð kenning í því sam-
bandi, og verður hennar getið síðar. Þær eitilfrum-
ur, sem ná fullum þroska, yfirgefa kirtilinn og verða
flestar langlífar (sjá síðar).
Eitilfrumur tímgilbarkar eru að ýmsu leyti frá-
brugðnar eitilfrumum kirtilmiðjunnar. Eru þær t. d.
viðkvæmra fyrir röntgengeislum, sterum og streitu
samfara bráðum sýkingum. Getur kirtilbörkurinn
eyðst að mestu undir slíkum kringumstæðum, en
nær sér þó fljótlega aftur þegar streitunni léttir.
Lítið er vitað með hvaða hætti eitilfrumur þrosk-
ast í tímgli. Var lengi vel talið, að þær yxu út frá
stoðvefsfrumum kirtilsins, en það hefur nú verið af-
sannað. Er nokkurn veginn full víst, að stofnfrumur
allra eitilfrumna í tímgli eru komnar frá merg. Talið
er, að þessar frumur fari út úr blóðrásinni inni í
kirtilberkinum, fikri sig þaðan gegnum stoðfrumu-
netið niður í kirlilmerginn og sérhæfist á leiðinni.
Ekki er sjóst, hvernig þessi sérhæfing gerist, en talið,
að henni sé stjórnað af sérhæfingarvökum, sem
stoðfrumur kirtilsins framleiða. Þessar frumur inni-
halda bruggörður (secretory granules), sem gefa
vísbendingu um, að vakamyndun eigi sér stað. Erf-
iðlega hefur gengið, að ákvarða líffræðilega verkun
þessara tímgilvaka, og tilraunir til þess að einangra
þá og efnagreina hefur því lítið miðað áfram. Nýlega
hefur þó verið lýst aðferð til slíkrar ákvörðunar
(bioassay, kvikmæling), og má því vænta, að brátt
komist skriður á tímgilvakarannsóknir.
Eitlar
Sé eitilfrumum líkt við lögreglusveitir á stöðugrx
eftirlitsferð um vefi líkamans, má líta á eitla sem
lögreglustöðvar, þar sem unnið er úr þeim upplýs-
ingum, er eftirlitssveitirnar afla, og ráðstafanir eru
gerðar til þess að bregðast við þeim á viðeigandi
3. mynd.
Hluti aj tímgilbleðli. Stoðvejur kirtilsins er gerður úr þekju-
jrumum. Þessar jrumur mynda net, sem er þétt riðið í miðju
bleðlanna, en verður losaralegra, þegar utar dregur. I möskv-
um stoðvejsins skríða eitiljrumur.
34
LÆKNANEMINN