Læknaneminn - 01.10.1975, Blaðsíða 42

hægfara gláka efst á blaði en meðal barna
starfræn sjóndepra í för rangeygis og sjónlags-
misræmis (anisometropia).
Hægfara gláka er lævís sjúkdómur, sem gefur
ekki einkenni fyrr en óbætanlegur skaði er
skeður. Sem betur fer hafa augnlæknar yfir
greiningartækj um að ráða, sem hægt er að
finna sjúkdóminn með á forstigum, áður en
sjúklingur verður nokkurra einkenna var. Al-
gengast er að augnlæknar greina hægfara
gláku, þegar almenn augnskoðun fer fram t.
d. við gleraugnamátun og sjúklingur er ein-
kennalaus og á sér einskis ills von. Þurfa
læknar að mæla augnþrýsting hjá sem flestum,
40 ára og eldri. Hægfara gláka er mjög sjald-
gæf fyrir fertugsaldur, en úr því fer sjúk-
dómurinn að gera vart við sig, en tíðnin smá
eykst með auknum aldri. Talið er að 2%
manna 40 ára og eldri hafi leynda gláku (9).
Auk þess sem augnlæknar mæla þrýsting í aug-
um, væri æskilegt að gera slíka mælingu, þar
sem hóprannsóknir fara fram. Augnþrýstings-
mæling er aðeins gróf sía og ekki nærri alltaf
hægt af þeirri mælingu einni að ákveða hvort
um gláku sé að ræða. Fleiri rannsóknir þarf
þá að gera.
Hjúkrunarkona mælir augnþrýsting á Rann-
sóknarstöð Hjartaverndar. Hafa þar margir
sjúklingar fundizt með leynda gláku og þeim
verið komið í meðferð hjá augnlæknum (10).
Ennfremur væri æskilegt að augnþrýstings-
mæling væri gerð á krabbameinsleitarstöðvum,
heilsugæzlustöðvum og á inniliggjandi sjúk-
lingum á sjúkrahúsum og elliheimilum.
Almenn skipuleg leit meðal allra 40 ára og
eldri er að mínum dómi of yfirgripsmikil. Ætti
heldur að leita í þeim hópum, þar sem vitað
er að tíðni sjúkdómsins er mest, en það er í
glákuættum. Fyrst þarf að kanna þessar ættir,
en þær eru allmargar hér á landi.
Þar sem tíðni gláku fer mjög ört vaxandi í
elztu aldursflokkum væri árangursríkt að leita
fyrst að þessum blinduvaldandi sjúkdómi með-
al aldraðs fólks, þar sem tíðnin er mest.
94 glákusjúklingar, leituðu til augnlækna á
augnlækningaferðalögum um Vesturland 1974
og 1975. Voru 75 þeirra 67 ára og eldri eða
um 80%.
Ibúatala 67 ára og eldri í þessum fimm héruð-
um var 1/12/74 alls 729, en 265 voru skoð-
aðir. Er það rúmlega þriðjungur allra íbúa í
þessum aldursflokki.
Lætur nærri að um þriðji hluti allra skoðaðra
67 ára og eldri sé með gláku, en sé gengið út
frá heildaríbúatölu 67 ára og eldri um tíundi
hver einstaklingur. Má því gera ráð fyrir að
tíðni gláku meðal íbúa 67 ára og eldri sé
einhversstaðar á bilinu milli 10 og 20 af
hundraði. Samkvæmt þjóðskrá 1/12/73 voru
16.759 (7601 karlar og 9158 konur) 67 ára
og eldri hér á landi. Er þetta sá aldursflokkur,
þar sem glákutíðni er mest og flestir blindast.
Meðal barna þarf að leita að skjálg og starf-
rænni sjóndepru til að koma í veg fyrir varan-
lega sjóndepru á öðru auga. Til þess að hægt
sé að lækna þessa kvilla, þarf lækningu að
vera lokið áður en barnið kemst á skóla-
skyldualdur, því eftir þann tíma er lækning
mjög torveld eða næstum ógerleg. Þarf því að
leita að skjálg og starfrænni sjóndepru, þegar
unnt er að ákveða sjónskerpu hjá barni, en
það er venjulega hægt, þegar barnið er 3-4
ára.
Rannsókn á fjögurra ára börnum, sem gerð
var nýlega í Cardiff, leiddi í ljós að 7.1%
höfðu afbrigðilegt vöðvajafnvægi á augum
með eða án starfrænnar sjóndepru (11).
Færa þarf þessa starfsemi út fyrir Reykjavík,
en þá er aftur komið að þeirri staðreynd að
vinnukraft og vinnuaðstöðu skortir til að geta
tekið mikið fleiri börn til meðferðar, en gert
er í dag á göngudeild augndeildar.
6.8. Rannsóknarstarf. Hagnýtt rannsóknarstarf
beinist fyrst og fremst að hægfara gláku. Hér
á landi er góður jarðvegur fyrir rannsóknir
á erfðatíðni og erfðaháttum þessa sjúkdóms.
Hér er fremur auðvelt að rekja ættir og ælti
það að auðvelda kortlagningu glákuætta.
Þarna bíður mikið starf í framtíðinni. Þegar
glákuættir hafa verið kannaðar þarf að leita
sérstaklega í þeim, því þar er sjúkdómstíðni
lang mest. Einnig þarf að rannsaka tíðni starf-
36
LÆICNANEMINN