Læknaneminn - 01.07.1979, Blaðsíða 16

um frá heila og miðtaugakerfi (neuroglycopenia).
Þessi einkenni geta verið margvísleg, en oft svipuð
hjá sama sjúklingi. Geðræn einkenni eru algeng og
hafa oft leitt til lengri eða skemmri meðferðar hjá
geðlækni eða vistunar á geSsjúkrahúsi. Sé ekkert að
gert geta einkenni frá miðtaugakeríi orðið allsráð-
andi svo sem tvísýni (diplopia), taltruflanir, ataxi,
staðbundnir krampar, sem gjarnan verða aimenn-
ir, helftarlömun og dá, sem leiðir fljótlega til
dauða.21,29
Mismunagreining
Idl að greina betafrumuæxli veður að útiloka aðr-
ar orsakir hypoglycaemi.
Hypoglycaemi orsakast af:
1. of miklu insúlíni,
2. skorti á þeim hormónum, sem verka gegn in-
súlíni,
3. trufiun á sykurjafnvægi, án þess að um endo-
krinologiska skýringu sé að ræða.
Við nánari athugun er hægt að skipta orsökum
hypoglycaemi í sjö flokka:
Flokkur 1 ( of mikið insúlín):
a) betafrumuæxli,
b) insúlíngjöf,
c) sulfonylurea lyf,
d) leucinnæmi,
e) ektopisk insúlínmyndandi æxli.
Flokkur 2 (reaktíf hypoglycaemi):
a) essential (idiopatisk),
b) prediabetisk,
c) eftir magaskurð,
d) á ungbarnaaldri,
e) idiopathic hypoglycaemia of childhood (IHC).
Flokkur 3 (aukið insúlínnæmi) :
a) insufficientia gll. suprarenalis,
b) hypopituitarismus,
c) hypothyreoidismus.
Flokkur 4 (lifrarsjúkdómur eða skortur á efnakljúf-
um (enzymum)):
a) lifrarfrumubilun,
b) skortur á efnakljúfum,
1. glycogen storage diseases,-
2. galactosaemia,
3. bereditary fructose intolerance.
Flokkur 5 (eitranir) :
a) salicylöt,
b I monoamine-oxidase inhibitors,
c) sveppaeitranir.
Flokkur 6 (kolvetnisskortur):
a) skortur á aðgangi kolvetnis eða ófullnægjandi
myndun (syntesis) kolvetnis eins og við
1. sult,
2. langvinna alkóhólneyslu,
b) kolvetnistap (tiltölulega sjaldgæft),
1. renal glucosuria,
2. laktation,
3. langæ líkamleg áreynsla.
Flokkur 7 (æxli önnur en insúlínæxli) :
a) mesothelioma,
b) hepatoma,
c) carcinoma gll. suprarenalis,
d) önnur æxli, oftast illkynja, af ýmsum gerðum.
Þegar sýnt hefur verið fram á að hypoglycaemia
er sennilega orsök þeirra sjúkdómseinkenna, sem
áður er á minnst, verður að leita orsakar þessarar
hypoglycaemiu. Þetta er að sjálfsögðu léttara, þegar
maður hefur aðgang að insúlínmælingum, en jafn-
vel þó grunur sé á að um vefrænan hyperinsúlín-
ismus (insulinoma) sé að ræða, verður að útiloka
aðrar orsakir hypoglycaemiu.
Við snúum okkur fyrst að flokknum með of mik-
ið insúlín (NB ekki insulinoma). Það algengasta er
of stór skammtur insúlíns eða sulfonylurea lyfs hjá
sykursýkissjúklingum. Sumir taka að yfirlögðu ráði
of mikið insúlín. Reyna verður aS ganga úr skugga
um þetta, en það er stundum erfitt.
Ein tegund idiopathic hypoglycaemia of chiid-
hood (IHC) orsakast af of miklu næmi betafruma
fyrir leucini í mat. Hægt er að halda harninu ein-
kennalausu með kolvetnaríkri fæðu eða með lyfinu
diazoxide (sjá síðar).
Vitað er, þó sjaldgæft sé, að æxli í lungnaherkj-
um geta myndað efni svipuð insúlíni, þó immúnó-
14
LÆKNANEMINN