Læknaneminn - 01.07.1979, Blaðsíða 41

varðar hitaþolni, og er sá eiginleiki oft notaður.
lJannig missir LDr, (M4) alla virkni við 30 mín.
hitun við 56° C, og við 65° C tapa öll ísóenzymin
nema LDj (H4) virkni sinni. Alkalískur fosfatasi úr
placenta er sérlega hitaþolið enzym, og lifir af hitun
við 65°C, en auk þess er nokkur munur á hitaþolni
úr beinum og lifur við 56°C. Mikillar nákvæmni
et þörf við framkvæmd slíkra hitaprófa ef niður-
stöður eiga að vera marktækar.
LDi (H4) hefur tiltölulega mikla virkni gagn-
vart súbstratlíkinu 2-oxobytyrati (sem er nauðalíkt
súbstratinu pyruvati) og á því er byggð svokölluð
iiydroxybutyrat dehydrogenasamæling (HBD), en
klutfallið milli virkni ísóenzymablöndunnar þegar
Wælt er með 2-oxobutyrati annars vegar og pyruvati
* 2-oxopropionati) hins vegar, er háð ísóenzymahlut-
föllunum. Gagnsemi þessara mælinga er þó mjög
háð hitastigi og súbstratkonsentration við mæling-
arnar.
Sum ísóenzym eru misnæm fyrir ákveðnum in-
bibitorum. Til dæmis inhiberar L-tartrat súran fos-
fatasa úr blöðruhálskirtli, en ekki þann úr rauðum
blóðkornum, og má nota þennan eiginleika til að
prófa, úr hvorum þessara vefja súr fosfatasi í serumi
er kominn, þó að hafa verði í huga, að enzymið úr
öðrum vefjum er einnig næmt fyrir inhibitornum.
I' leiri dæmi eru um notkun inhibitora, t. d. pheny-
lalanín við greiningu AP ísóenzyma og urea við
greiningu LD ísóenzyma.
Loks er þess að geta, að oft er hægt að framleiða
°g nyta til greiningar mótefni (antisera) gegn ein-
stökum undireiningum ísóenzyma. Þannig má nota
motefni gegn M-undireiningu kreatínkínasa sem sér-
hæfðan inhibitor fyrir þau ísóenzym, sem bera þessa
undireiningu, og þannig mæla sérstaklega virkni B-
einingarinnar í blöndu ísóenzymanna.
fVoífcnn ttnzymnuvlintni við yreinintfu
einstakra sjúktlóma
Hér verður að lokum drepið mjög lauslega á
nokkur aðalatriði varðandi notkun enzymmælinga
við greiningu einstakra sjúkdóma.
Hjarlasjúkdómar
Aður hefur verið minnst á hækkun ASAT í ser-
umi sjúklinga eftir hjartaáfall. Mæling LD og CK er
LÆknaneminn
þó gagnlegra tæki til greiningar, einkum ef við-
höfð er ísóenzymagreining. I því sambandi er mikil-
vægt að gefa gaum að því, hve langur tími líður frá
því sjúklingur fékk brjóstverk þar til sýni er tekið,
ti! þess að forðast fölsk neikvæð svör. Mynd 1 sýnir
breytingar á enzymgildum við dæmigerða kransæða-
stíflu. CK er næmasta vísbendingin, en hins vegar
varir hækkun LD lengur, einkum ísóenzymsins LD4
(H4). CK mælingin er sérhæfðari vísbending ef ísó-
enzymið CK-MB er mælt sérstaklega, en það mælist
afar sjaldan í serumi ef ekki er um hjartaáfall að
ræða. Með endurteknum mælingum og tölulegri
tegrun (integration) CK-MB ferilsins hefur auk þess
verið reynt að meta stærð hjartadrepssvæðisins.
V öðvasjúkdómar
Mæling CK er gagnleg við greiningu vöðvasjúk-
dóma af taugauppruna (neurogenic muscular dis-
orders), sem oftast hafa ekki í för með sér hæ’kkun
á CK, frá primerum myopathium, þar sem veruleg
hækkun CK í serumi á sér stað.
Lifrarsjúkdómar
Gagnlegustu enzymmælingar við greiningu lifrar-
sjúkdóma eru mælingar á ASAT, ALAT, AP, LD5
og GGT. Nokkur munur er á hækkunum enzyma eft-
ir sjúkdómi. Við hepatocellular sjúkdóma, t. d. virus-
hepatitis, verður veruleg hækkun á aminotransferös-
Mynd 1. Enzymvirkni í serumi sjúklings ejtir hjurtaájall.
33