Bændablaðið - 25.05.2023, Blaðsíða 29

29Bændablaðið | Fimmtudagur 25. maí 2023
Sláturfélag Suðurlands | Fosshálsi 1, Reykjavík - 575 6070 | yara@yara.is | www.yara.is
1. Hvar er bærinn?
2. Stærð jarðar og þar af ræktað land?
3. Gerð bús?
4. Hvað telur þú vera stærstu áskorunina í keppninni?
5. Hvert er sáðgresi keppnisspildunnar?
6. Hefur keppnisspildan verið kölkuð? Ef svo er þá með hvaða kalkgjafa og hve mikið?
7. Áhugamál?
Spurningalistinn
Gróffóðurkeppni Yara 2023
Kynning á keppendum
1. Voðmúlastaðir, 861 Hvolsvöllur.
2. 180 ha land og þar af 120 ha af ræktuðu landi.
3. Kýr og nautgripir.
4. Ég held að stærsta vandamálið sem við höfum
þurft að takast á við var það mikla magn af grasi
sem fórst hjá okkur í mars. Það var byrjað að vaxa
hjá okkur í enda febrúar en í byrjun mars fengum
við -14°C sem kostaði okkur mikið af grasinu sem
tapaðist í kuli.
5. Hefðbundið gras eins og Vallarfoxgras, Hávingull
og svo framvegis, veit ekki nákvæmlega blönduna,
en við erum einnig að bæta smára við í ár og reyna
að bæta upp fyrir það sem fórst í mars.
6. Nei.
7. Bara kýr og Formúla 1.
1. Sunnanverðu Snæfellsnesi.
2. Jörðin er um 3700 ha, mest fjallendi. Ræktað
land heimavið losar 100 hektara, svo eru afbæjar
slægjur á bilinu 23 - 60 hektar eftir atvikum.
3. Blandað bú en aðallega mjólkurframleiðsla.
4. Að keppnisspildan spretti ekki úr sér á meðan
bændurnir fara á fótboltamót í Vestmannaeyjum.
Fyrir utan að vera heppinn með veður, sem er bæði
stærsti áhrifaþátturin og sá eini sem við getum ekki
haft áhrif á.
5. Minnir að það sé SS-Alhliða með viðbættum
smára, bæði rauðum og hvítum.
6. Já með skeljasandi. 10 tonn/ha síðustu tvö vor.
7. Þau verða eitthvað að bíða, mestur tími fer í
búskap, vinnu utan bús og bleyjuskipti. Svo tökum
við virkan þátt í félagsstörfum bænda.
Lukas Haunstrup Jokumsen
Gunnar Guðbjartsson og Sigurbjörg Ottesen
Voðmúlastaðir
Hjarðarfell
Hvað er ...
Vegan?
Veganismi er lífsstíll sem byggir á því
að sneiða hjá hagnýtingu dýra. Fólk
sem er vegan borðar ekki dýraafurðir
og forðast jafnvel fatnað úr efnum
sem eru fengin frá skepnum.
Vegan er ekki það sama og að
vera grænmetisæta. Síðarnefnda
skilgreiningin tekur einungis til fæðu
og felur í sér að borða ekki mat sem
útheimtir dráp á dýri – þ.e. borða
ekki kjöt og fisk. Grænmetisætur láta
sér ekki muna um að borða egg og
drekka mjólk.
Ekki er til nein algild skilgreining á
veganisma og er mismunandi hversu
„hreintrúað“ fólk er í sínum lífsstíl.
Algengt er að fólk sem er vegan láti
sér ekki muna um að fá sér kjöt við
sérstakar aðstæður eða haldi áfram
að nota leðurskó og ullarhúfu eftir að
hafa tekið upp lífsstílinn. Enska orðinu
„vegan“ hefur verið snúið á íslensku
með orðinu „grænkeri“.
Ástæður þess að fólk ákveður
að verða vegan snúa gjarnan að
dýraverndunar- eða umhverfis-
sjónarmiðum. Síðarnefnda atriðið
hefur verið í umræðunni í samhengi
við loftslagsbreytingar. Oft útheimtir
ræktun dýraafurða meiri notkun
auðlinda en framleiðsla sama kaloríu-
fjölda úr plöntuafurðum.
Jafnframt losa jórturdýr, eins og
nautgripir og sauðfé, loftslags-
tegundina metan. Þeir sem taka
veganisma alla leið nota ekki nein föt
úr dýraafurðum. Þar má helst nefna
ull og leður. Hunang er ein þeirra
afurða sem ekki er hægt að skilgreina
sem vegan.
Vegan hefur vakið mikla athygli á
undanförnum árum og úrval vegan
matvæla hefur aukist í verslunum.
Enn fremur er fatnaður úr gerviefnum
oft markaðssettur sem vegan.
Samkvæmt umhverfiskönnun Gallup
frá árinu 2022 borða 1,4 prósent
Íslendinga ekkert úr dýraríkinu, eða
eru vegan. Árið 2019 var þetta hlutfall
eitt prósent. Í könnun sem Gallup
framkvæmdi í Bandaríkjunum árið
2019 kom fram að tvö til þrjú prósent
skilgreindu sig sem vegan.
Í dýraafurðum er mikið af næringar-
efnum sem eru nauðsynleg fyrir
líkamann. Því þurfa grænkerar að
skipuleggja mataræðið sitt þannig
að þeir fái nóg af kalki, B-12 og
D-vítamínum, Omega-3 fitusýrum,
járni, joði og selen.
Í stað kalksins sem annars fengist úr
mjólkurafurðum geta þeir sem eru
vegan borðað grænt grænmeti, eins
og brokkólí og kál. Þó spínat innihaldi
mikið kalk, þá er það að mestu
ómeltanlegt. D-vítamín er í feitum fiski,
rauðu kjöti, lifrum og eggjarauðum.
Grænkerar þurfa að nálgast það með
bætiefnum. Fiskmeti og mjólkurvörur
innihalda mikið magn af B-12, en
grænkerar þurfa að fá vítamínið með
bætiefnum. Járn er helst að finna í
rauðu kjöti, en grænkerar geta neytt
bauna, spergilkáls, heilkorna brauðs,
hneta og dökkgræns grænmetis.
Omega-3 fitusýrur eru í feitum fiski
en grænkerar geta nálgast næringar-
efnið meðal annars í repjuolíu, chia-
fræum og valhnetum. Rannsóknir
benda þó til að þessar fitusýrur
fengnar úr plönturíkinu verji fólk ekki
eins vel fyrir hjartasjúkdómum og
Omega-3 úr fiski.
Samtök grænkera taka fram að þeir
sem eru vegan geti átt gæludýr.
„Gæludýr sem lifa með okkur sem
fjölskyldumeðlimir og fá góða
umönnun geta kennt manninum
virðingu fyrir dýrum,“ segir á
heimasíðu samtakanna. Þar er þó
tekið fram að samtökin setji sig á
móti fjöldaframleiðslu gæludýra þar
sem dýrin fá ekki einstaklingsbundna
umönnun. /ÁL
Heimild: Samtök grænkera, Gallup og NHS
Vilja flytja út
færeysk hross
Til þess að bjarga færeyska hrossastofninum frá aldauða hefur komið
til skoðunar að hefja útflutning. Mjög fáir hafa áhuga á að ala hrossin
í Færeyjum og eru einungis hundrað einstaklingar eftir.
Heilsufrøðiliga starvsstovan, sem samsvarar til Matvælastofnunar, hefur
verið falið að undirbúa nauðsynlegar lagabreytingar svo heimilt verði að
flytja út hrossin. Þess er vænst að leggjast þurfi í mikla forvinnu og má
ekki reikna með niðurstöðu á næstunni. Frá þessu greinir Kringvarp Føroya.
Samkvæmt Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna
þarf 1.000 hryssur til að geta fullyrt að stofninn sé ekki í hættu. Færeyski
hesturinn hefur lifað í Færeyjum í hundruð ára. Hann er smágerðari en íslenski
hesturinn, 120–132 sentimetrar á herðakamb, býr að fjölda litaafbrigða og
er með fjórar gangtegundir, þar með talið tölt. /ÁL Stofn færeyska hestsins telur færri en 100 dýr. Mynd / Wikimedia Commons