Bændablaðið - 07.09.2023, Blaðsíða 24

24 Bændablaðið | Fimmtudagur 7. september 2023
Réttir hófust nýverið og fyrir utan
alla þá félagslegu velmegun sem
þeim fylgja, fylgdu og fylgja enn
tilheyrandi dansiböll – jafnvel
lengur en elstu menn muna.
Hér áður fyrr var réttarlokum
fagnað með skralli í réttunum sjálfum,
ungir jafnt sem gamlir staupuðu sig
gjarnan, gripið var í nikkuna og slegið
upp í dans. Setti fólk þá ekki fyrir sig
þó misjafnt útlitið væri á sumum. Segir
í dagblaðinu Tímanum, í september
1972, að „Rjóðar i kinnum og með
blik i augum svifu ungmeyjarnar um
i dansi eftir hljóðfalli nikkunnar og
jarmi kindanna, en karlarnir staupuðu
sig ataðir skit og ull í bak og fyrir.“
Kemur fram að töluvert hafi
liðið frá því að síðast hefði verið
haldinn dansleikur í Landsmannarétt
– í dag heil 76 ár, en samkomuhús
Landsveitar, Brúarlundur, hafi þá tekið
við. Var ævinlega fjölmennt á dansleiki
Landsveitar og þeir sem vettlingi gátu
valdið létu ekki sitt eftir liggja.
Úr minningabroti íslenskrar
konu fæddri árið 1894, varðveittu í
hinu menningarsögulega gagnasafni
Sarpinum, Þjóðminjasafni Íslands,
kynnumst við upplifun hennar af
Landsréttunum sem voru einar þær
stærstu um árabil.
„Það var allrar sveitarinnar
skemmtun að fara í Landmannaréttir
og hestarnir voru ekki sparaðir við
það tækifæri. Sungið var og dansað
alla nóttina. Það var stórkostlegt að
sjá safnið koma, mörg hundruð þúsund
fjár rekið niður um mjóa skoru. Það
var eins og foss sem breiddi úr sér
þegar það kom niður á réttanesið. Um
morguninn var dregið í dilkana sem
kallað var en fólkið sem kom einungis
til að skemmta sér fór heim um kl.7.
Ýmist í ökkla eða eyra
Minningar er standa að réttum og
réttaböllum eru í hvívetna jákvæðar
að mestu yfir áratugina enda á árum
áður tilefni til að lyfta sér upp, sýna
sig og sjá aðra. Lítið hefur frést af
óspektum á þessum viðburðum en þó
var tiltekið í Dagbók lögreglunnar frá
18. september árið 2005 að: „Einn gisti
fangageymslu lögreglu á Blönduósi
aðfaranótt sunnudags, en sá hafði að
sögn lögreglu verið með leiðindi á
réttaballi einn manna. Maðurinn var
með óspektir og drykkjulæti. Allir aðrir
munu hafa skemmt sér vel.“
Segja má frá skemmtilegri
uppákomum, tíu árum síðar á réttarballi
Árnesinga þegar Gestur Einarsson
nokkur frá Hæli bað kærustunnar
sinnar, hennar Rakel Þórarinsdóttur.
Kallaði hann hana með sér upp á svið
þar sem þau játuðust, en var leikurinn
svo endurtekinn daginn eftir. Þá
kastaði Gestur sér á hnén fyrir framan
sína heittelskuðu í Tungnaréttum og
bað hennar aftur, mögulega til að vera
nú alveg viss um að hafa fengið já.
Sögur fara annars ekki af öðru en að
þau séu því harðgift í dag.
Næstu böll á dagskrá
Nú síðari ár hefur lítið dregið úr
skemmtanagleðinni og rómansinum
er umlykur réttirnar enda fylla
auglýsingar réttarballa hvern krók og
kima um þessar mundir. Oftast eru
samkomuhús sveitarfélaganna fyllt í
stað réttanna sjálfra áður, þó einhverjir
hefji þó gleðina þar. Því er ekki að
undra að einhverja sé farið að kitla í
dansbeinið og rétt að taka það fram
– eins og staðan er núna eru nokkur
böll í loftinu.
Réttarball í Ásbyrgi
Til dæmis er fyrirhugað réttarball
í Ásbyrgi þann 9. september frá
klukkan ellefu fram á rauða nótt.
Eða til klukkan 03 nánar tiltekið. Í
tilkynningu frá Ungmennafélaginu
Gretti kemur fram: „Í ár ætlar
hljómsveitin Krummafótur að spila
fram á nótt. Krummafót þarf vart að
kynna en gott að minnast á eitt og
annað. Einn þeirra er heimamaður
(Gummi okkar allra) en restinni er
safnað saman víðs vegar af landinu.
Já, þetta verður æði og mikið stuð!
Ekki láta þig vanta eins og maður
segir svo oft. Má ætla að dansinn duni
sem aldrei fyrr og aðgangseyrinn skal
borga við dyrnar, krónur 4.500. Rétt
er að taka fram að aldurstakmarkið er
átján ár, þá ungmenni fædd árið 2005.
Réttarball Uppsveita
Reiðhöllin á Flúðum stendur fyrir
réttarballi Uppsveita þetta sama kvöld,
9. september, og leikur hljómsveitin
Allt í einu fyrir dansi. Sérstakur gestur
verður söngkonan Fríða Hansen og
mikið stuð í kortunum. Forsala miða er
á Sæsabar, kr. 4.500, en miðaverð við
hurð er annars þúsund krónum dýrari,
eða 5.500 kr. Stendur gleðin á milli
klukkan 23-02 og gildir fæðingarárið
2005 sem viðmið þeirra sem hana
vilja sækja. Tekið er fram að ekki sé í
boði að koma með áfengar veigar að
heiman enda bar á staðnum auk þess
sem Pizzavagninn verði á svæðinu.
Réttarball Fljótamanna
Nú, nú, viku síðar, svona fyrir dansþyrsta
– laugardagskvöldið 16. september
verður hið margrómaða réttarball
Fljótamanna haldið í félagsheimilinu
Ketilási. Aldurstakmark er, eins og
áður, átján ára, þeir heppnu sem fæddir
eru árið 2005 og fyrr.
Frá Fljótamönnum kemur
tilkynningin: „Danssveit Dósa mun
halda uppi fjörinu frá 23:00- 03:00!
Það er ekki seinna vænna að fara
að rifja upp danstaktana. Það má
enginn láta sig vanta í þessa veislu!
ATH. Góð tilboð á barnum!
Aðgangseyririnn í þetta skiptið er
4.000 kr. Og miðar seldir við hurð.
Það er því ekki seinna vænna en
að bregða undir sig betri fætinum
og skunda á réttarball, jafnvel með
pelann í vasanum, rós í hnappagatinu
og roða í kinnum. /SP
Nú er sá tími árs að áhugaleikhúsin vakna til lífsins og hafa þó nokkur fest
sér bæði leikstjóra og val á leikverki. Við höfum fengið að heyra frá nokkrum
þeirra sem hafa fest sér bæði leikrit og áætlaðan sýningartíma ... svona innan
skekkjumarka.
Í október
... hefur Leikfélag Hveragerðis séð fyrir sér að setja upp hinn margfræga
hryllings- og skemmtisöngleik Litlu hryllingsbúðina, sem engir mega
láta framhjá sér fara. Ísfirska leikfélagið Litli leikklúbburinn áætlar
uppsetningu á Fiðlaranum á þakinu með tónlistinni sem allir þekkja ...
„Ef ég væri ríkur“... Þá mun Leikfélag Austur-Eyfellinga hressa áhorfendur upp
úr skónum með gamanleiknum sívinsæla Maður í mislitum sokkum á meðan
Leikfélag Vestmannaeyja er öllu klassískari og tekur sígilda barnaleikritið um
hann Gosa litla spýtustrák upp á sína arma. Leikdeild UMF Biskupstungna
setur upp þá uppátækjasömu grallara, Rúa og Stúa í leikstjórn Ólafs Jens
Sigurðssonar og svo hefur heyrst orðrómur af Leikfélaginu Laugu, að þaðan komi
mögulega uppsetning á verki sem þekkt er undir erlenda nafninu Amber for Anna.
Í nóvember
... mun Freyvangsleikhúsið í Eyjafirðinum bjóða upp á nýtt frumsamið jólaleikrit
um krúttið hann Bangsímon og Hugleikur Reykjavíkurborgar setur upp verkið
Jólaævintýri sem mikið verður beðið eftir.
Að lokum hefur lítill fugl svo hvíslað því að okkur að Leikfélag Kópavogs sé
með ýmislegt á prjónunum og einnig að eitthvert ofangreindra leikfélaga eigi
stórafmæli á árinu!
Á döfinni ...
MENNING
Rjóðar í kinnum
á réttarballi
Rangárþing ytra:
Fyrsta úthlutun úr Menningarsjóði
Menningarsjóður Rangársþings ytra var stofnaður nú fyrr á árinu, en
markmið hans er að styrkja og efla menningarstarf sveitarfélagsins. Er
styrkjum úthlutað tvisvar yfir árið, í júní svo og í nóvember. Eru ekki veittir
styrkir til rekstrar, stofnana eða endurbóta heldur einstakra verkefna og er
upphæð ákvörðunar áætluð með tilliti til fjárhagsáætlunar hvers árs.
Um helgina nú 11.–13. ágúst síðastliðinn héldu Rangæingar sína árlegu
bæjarhátíð, Töðugjöldin, og við það tilefni fór í fyrsta skipti fram úthlutun úr
menningarsjóðnum. Var það Leikfélag Rangæinga sem fengu alls 250 þúsund
krónur og má nærri geta að sú upphæð gagnist þeim vel, enda á pallborðinu að
setja upp leikrit nú í vetur. Bændablaðið óskar þeim hjartanlega til hamingju
með viðurkenninguna. /SP
Jón Sigurðsson og Margrét Einarsdóttir, formaður Leikfélags Rangæinga,
taka hér við úthlutun Menningarsjóðs Rangárþings ytra. Mynd / Aðsend.
Mikið var um að vera í Landmannaréttum haustið 1989, en á neðri myndinni má
sjá Þórð Guðnason, bónda í Köldukinn, að verki. Auglýsing um dansleikinn
í Bíósal Hveragerðis var birt í dagblaðinu Vísi fyrir réttum 77 árum og vænta
má að þar hafi verið glaumur og gaman. Myndir / Timarit.is