Stuðlaberg - 01.12.2016, Side 34

34 STUÐLABERG 2/2016
Mér er vandi á höndum að velja uppáhalds­
ljóð. Mörg koma vitaskuld til greina. Með
sanni get ég þó sagt að eitt kom mér óðar í
hugann þegar ég stóð frammi fyrir þessu vali
nú. Undanfarin ár hef ég oft leitt ferðamenn
og nemendur á söguslóðir og þá liggur leiðin
einatt á Þingvelli. Við Hakið eða Lögberg
höfum við numið staðar. Þá hef ég farið með
„Ísland“, ljóð Jónasar Hallgrímssonar sem
birtist í fyrsta hefti Fjölnis árið 1835. Alltaf
fyllist ég lotningu og ættjarðarást og finn um
leið að fólkinu sem á hlýðir verður svipað
innanbrjósts. Þetta gildir líka um útlendinga
en fyrir þá þyl ég kvæðið í frábærri þýðingu
Dicks Ringlers.
Í kvæði Jónasar birtist þjóðernisrómantík
nítjándu aldar í sinni tærustu mynd. Vart þarf
að taka fram að lýsing hans á fyrstu öldum Ís­
landsbyggðar er ekki raunsönn. Það voru ekki
aðeins hetjur sem riðu um héruð heldur líka
skúrkar. Og hörmungar dundu yfir, mann­
fellir og hallæri. Orðkynngin er hins vegar
einstök og kvæðið frábær heimild um sjón­
armið íslenskra menntamanna sem fylgdust
með þjóðernisvakningu um gervalla Evrópu
um miðja nítjándu öld – og hrifust með.
Ættjarðarást er sönn og sjálfsögð, þjóð­
remba aum og geigvænleg.
Uppáhaldsljóð forseta Íslands
Er hrifinn af Íslandi Jónasar Hallgrímssonar
Ísland
Ísland! farsældafrón
og hagsælda hrímhvíta móðir!
Hvar er þín fornaldarfrægð,
frelsið og manndáðin best?
Allt er í heiminum hverfult
og stund þíns fegursta frama
lýsir sem leiftur um nótt
langt fram á horfinni öld.
Landið var fagurt og frítt
og fannhvítir jöklanna tindar,
himinninn heiður og blár,
hafið var skínandi bjart.
Þá komu feðurnir frægu
og frjálsræðishetjurnar góðu
austan um hyldýpishaf,
hingað í sælunnar reit.
Reistu sér byggðir og bú
í blómguðu dalanna skauti;
ukust að íþrótt og frægð,
undu svo glaðir við sitt.
— — —
En á eldhrauni upp,
þar sem ennþá Öxará rennur
ofan í Almannagjá,
alþing er horfið á braut.
Nú er hún Snorrabúð stekkur
og lyngið á lögbergi helga
blánar af berjum hvert ár,
börnum og hröfnum að leik.
Ó, þér unglingafjöld
og Íslands fullorðnu synir!
Svona er feðranna frægð
fallin í gleymsku og dá!
Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands.