Goðasteinn - 01.09.1966, Side 78

orðið ærið heitt í skapi. Kjósarannáll er einn til frásagnar og er
þó harla fáorður. Nema þeir Sigvaldi og Ólafur takast á. Hvor
upptökin átti að þeim átökum er ekki vitað. Sigvaldi er ungur og
trúlega sterkur, en Ólafur mun hafa verið kominn af léttasta skeiði.
Ekki er ólíklegt, að urgur föður Sigvalda og bróður hafi æst hug
Sigvalda svo að upp úr sauð. Þá er hér er komið, er stutt leið heim
að kirkjustaðnum, fólk nálgast staðinn á leið til messunnar, sumt er
komið heim á hlaðið. Þá sér kirkjufólk að einhver undarlegur stanz
er á hinum fámenna hóp, sem kemur sunnan mýrina, þar er ekki
allt með felldu.
Sigvaldi þrífur til Ólafs og má ætla, að hann hafi kippt honum
af hestinum, þeir takast á niðri í mýrinni, Ólafur verður undir og
Sigvaldi „þjakar að honum“. En er blóð rennur úr munni hans, er
ekki að efa, að hér er um of að gert. Er þá farið að stumra yfir
manninum og hann fluttur til bæjar. Enginn er til frásagnar um við-
brögð séra Gísla og safnaðar. Líklega hefur verið messað en hugur
kirkjugesta í uppnámi vegna þessa óvenjulega atburðar. Sjálfsagt
hafa allir vonað - og þá kannski ekki sízt Sigvaldi - að Ólafur
hresstist og yrði heill heilsu. En það fór á annan veg, honum elnar
stöðugt og eftir tvo daga er hann liðið lík. Hörmulegur atburður
hafði skeð í þessari sveit, þar sem menn höfðu lifað saman í góð-
um friði, svo lengi sem elztu menn mundu.
Þessi tíðindi spurðust víða og þóttu ill. Hlutu að verða hér eftir-
mál mikil. Sýslumaður í Rangárvallasýslu var Gísli Magnússon
(1621-96). Gísli fékk sýsluvöld í Rangárþingi 1659 og bjó að Hlíðar-
enda frá 1653, en fluttist að Skálholti 1686 til tengdasonar síns, Þórð-
ar biskups Þorlákssonar. Gísli var í Skálholti til æviloka, en sýslu-
völdum hélt hann til dauðadags, hafði lögsagnara. Gísli þótti mikill
höfðingi, vitur maður og góðgjarn. Hann var í mörgu langt á und-
an sínum tíma, einkum í búnaðarmálum. Hann reyndi kornyrkju á
Hlíðarenda, ritaði mikið um framfarir og endurreisn, einkum í land-
búnaði. Gísli sýslumaður var almennt nefndur „Vísi-Gísli“. Gefur
það auknefni til kynna álit alþýðu manna á honum og lærdómi
hans. Gísli skrifaði konungi langt bréf á latínu, þar sem hann krafð-
ist aukinnar sjálfstjórnar íslendingum til handa, en kom fyrir lítið
sem vænta mátti.------
76
Goðasteinn