Goðasteinn - 01.03.1972, Side 85

Þórður Tómasson:
Skyggnzt um
bekki í
byggðasafni XXI
Skyrkyrna írá Skála
Kveikja þessa þáttar er skyrkyrna í Skógasafni, komin frá
Yzta-Skála undir Eyjafjöllum. Ég ætla það hafi verið 5. maí
1950, sem ég kom sem oftar í suðurbæinn á Skála, til Gísla Jóns-
sonar og Sigríðar Jónsdóttur konu hans, alþekkt myndarheimili á
gömlum merg, því þar hefur sama ætt ráðið húsum í marga ætt-
liði. Fengsæl varð förin, því frá Skála fylgdi mér þá skyrkyrna,
sem búin var að þjóna búi um 120 ár. Skýrt letrað ártal á
botni, 1826, bar því bezt vitni, og það gefur gripnum virðingu
umfrain aðrar skyrkyrnur landsins.
Ég nota hér orðið skyrkyrna, og víst er það réttnefni, en þó er
það svo, að fá íslenzk mjólkurílát hafa gengið undir fleiri starfs-
heitum en skyrkyrnur og vafalaust öll réttnefni. Á æskuheimili
mínu í Valinatúni undir Eyjafjöllum heyrði ég jöfnum höndum
talað um skyrkyrnu, hleypiskyrnu og þélkyrnu, og líklega átti
síðasta orðið sér mcsta hefð í gömlu máli. Frá öðrum byggðum
þekkjast orðin skyrskjóla, skyrkolla, skyrbyða, skyrkerald, upp-
hleypukerald og uppgerðarkerald og munu þó ckki öll kurl kom-
in til grafar.
Mesta og fjölbreyttasta orðasafn íslenzkra búsáhalda frá gam-
Goðasteinn
83