Goðasteinn - 01.06.1974, Page 56

Vigfús Gestsson frá Ljótarstöðum:
Afleiðmgíir Kötlugossins
1918
Mikið hefur verið skrifað um sjálft Kötlugosið 1918 en minna um
afleiðingar þcss. Ætla ég því frekar að lýsa þeim erfiðleikum, sem
menn urðu að búa við cftir að því lauk, og þá sérstaklega í
Skaftártungu. Þá hefur meira verið sagt frá skemmdum og eigna-
tjóni, sem vatnshlaupið olli á jörðum í Álftaveri og Meðallandi,
en minna talað og skrifað um öskufallið og það mikla eignatjón,
sem því fylgdi.
Eg tel rétt að byrja á því að gera grein fyrir, hversu illa menn
voru undir það búnir að mæta náttúruhamförum Kötlugossins.
Veturinn 1917-18 var frckar harður. Hann byrjaði með miklum
snjó og varð því að taka fénað snemma á gjöf. Snjóinn tók þó að
mestu upp á milli jóla og nýárs með mjög hlýrri vestanátt, sem
menn höfðu ekki góða trú á, töldu að fljótt mundi hefna fvrir;
kom það brátt í ljós. Strax upp úr nýári hvessti á norðan með
óvenju miklu frosti, sem hélst að mestu út janúar. Fraus þá jörð
lengra niður en venja var, og svo reyndist vorið mjög kalt. Hey-
fyrningar urðu því frekar litlar og fádæma grasleysissumar fór
á eftir, sérstaklega í uppsveitum, eins og Skaftártungu. Þar fékkst
tæplega hálfur meðalheyskapur. Aftur á móti var þetta miklu
betra í Veri og Meðallandi. Af framanrituðu sést, að Tungumenn
voru mjög illa undir það búnir að taka á móti þeim erfiðleikum,
sem af Kötlugosinu leiddu.
Þegar gosið skall yfir, var ekki búið að slátra nema rúmlega
helming af lömbum, sem lóga átti, og engu af fullorðnu fé. Þó
54
Godasteinn