Goðasteinn - 01.06.1974, Page 89

eins staðfesting á stöðu Eiríks af Pommern sem sameiginlegs kon-
ungs Norðurlandanna allra og Margrétar sem hins raunverulega
stjórnanda í nafni hans. Aldrei hefur verið úr því skorið, hvers
vegna svo fór, að sameiningarskjalið strandaði á miðri leið, þótt
mikið hafi verið um þetta skrifað og fjölmargar skýringar og get-
gátur komið fram.
En þótt svo færi að ekki væri myndað fullkomlega formlegt
norrænt stórríki, hélt Margrét verki sínu ótrauð áfram og stjórn-
að Norðurlöndum sem einni heild, og Kalmarsambandið var
raunverulega til í vitund fólks. Danmörk taldi hún alltaf vera
aðallandið í sambandinu, enda var þar þéttbýlast og fjölmenni
mest. Að verulegu leyti skipaði hún heimamenn í embætti, en oft
voru þá danskir menn sendir til Noregs og Svíþjóðar, heimamönn-
um til mikillar gremju. Hún ferðaðist mikið um lönd sín og fylgd-
ist vel með því, sem var að gerast. Yfirleitt stjórnaði hún af festu
og skörungsskap, svo að jafnvel sjálfráðir stórbokkar í röðum
sænskra aðalsmanna urðu að beygja sig fyrir henni. Vegna ein-
beitni sinnar og hörku og þungra skatta, varð hún aldrei bein-
línis vinsæl í löndum sínum, nema þá helzt í Danmörk. En hún
var virt og mikils metin, og menn báru traust til hennar. Ein stétt
manna, klerkastéttin, hafði þó sérstöðu og dáði Margréti mjög og
studdi áform hennar, enda var hún kirkjunni og þjónum hennar
afar hliðholl alla tíð.
Margrét drottning fór sínu fram og stýrði löndum sínum af
dugnaði, án tillits til stundarhagsmuna og vinsælda. En þrátt
fyrir það, kom aldrei til uppreisnar gegn henni, svo sem algengt
var bæði hjá fyrirrennurum hennar og eftirmönnum. Segir það sína
sögu og ber gáfum hennar, hæfileikum og stjórnvizku fagurt vitni.
Mun því hiklaust óhætt að skipa henni á bekk meðal snjöllustu
og víðsýnustu þjóðhöfðingja liðinna alda. Hún hélt áfram að
stjórna löndum sínum, meðan henni entist ævin. Og þótt Eiríkur
konungur yrði myndugur, breytti það litlu, því að hún réð áfram
öllu, sem nokkru máli skipti og vegnaði þá Eiríki vel. Það var
ekki fyrr en eftir hennar dag, sem þessi ógæfusami konungur byrj-
aði þann vandræðaferil, sem lauk með því, að þegnar hans ráku
hann frá ríkjum. Gerðist hann þá sjóræningi og herjaði á þau
Goðasteinn
87