Goðasteinn - 01.06.1976, Blaðsíða 37

úr Hvolsströðum. Örlög Hvolsbæjar og auðs hans áttu svo að hafa
sannað málsháttinn gamla: „Þar sem sinkur saman dregur, þar
kemur ómildur og eyðir.“ Þetta má glöggt sjá af sögn, sem Jón
á Ægissíðu tilfærir: Er rótað var í öskunni eftir brunann, fannst
þar ekkert óeytt nema stafur og pjönkur farandi konu, sem að
garði hafði borið.“ Því einu vann eldurinn ekki á.
í annál Halldórs Þorbcrgssonar, sem í útgáfu Bókmcnntafélags-
ins er nefndur Seiluannáll, segir svo um Hvolsbrcnnu: „Um
haustið í Octobri brann Stórólfshvoll allur gjörsamlega með öllu
því inni var samankomið í herlegum bókum, er átt hafði Vigfús
Gíslason, með öllum skjölum og bréfum, silfri smíðuðu og ósmíð-
uðu, og öllu, sem fémætt var, til kaldra kola, furðanlegur skaði.
Var það mál manna að ekki mundi hér á landi hafa orðið meiri
skaði í einu af fé. Fólkið komst allt af óskaddað. Katrín Erlends-
dóttir, ckkja Vigfúsar Gíslasonar, komst út með börnum sínum
ungum fyrir guðs dásemd og hlaut að sjá upp á þennan mikla
skaða. Hafði hún ekki meira eftir en einföld klæði, sem hún og
börnin voru með klædd.“
Varðveittur er útdráttur úr sendibréfi Katrínar Erlendsdóttur
til Magnúsar Jónssonar í Haga, skrifuðu 7. mars, 1649. Er hann á
þessa leið: „Skömmu eftir dagsetur, annað föstudagskvöld í vetri,
sem var 20. Octobris, var allt heimafólkið við kvöldlestur í litlu
baðstofu, og vissi cnginn líkindi til cldsvoða, en að lcsnum einum
biblíukapitula og uppbyrjuðu sálmversi, spyr séra Hinrik hvar
fyrir cldreykur inn kæmi. Tilkomandi maður (því karlmenn voru
ci heima) brá sér fram í bæinn, sá eld upp kominn í skálanum
með rúmstokkum og bitum en ei víðar, kom strax aftur, segir,
hvað um cr. Katrín Erlendsdóttir sjálf og allt fólkið, hver með
öðrum, leitar strax út og komst þó naumlega fyrir skjótum æðis-
gangi eldsins. Séra Hinrik var seinastur, tafði þó ci yfir drykk-
langa stund eptir, náði ei útgöngu eptir fólkinu fyrir eldgangin-
um, ráfaði innar í annað hús, hvar sig gat út brotið um glerglugga.
Engu varð bjargað, svo með upprunnum degi voru öll bæjarhúsin
með gervöllu er inni var, til ösku upp brunnin, en hvorki sakaði
fólk né kirkjuna.“
Séra Jón Arason í Vatnsfirði segir í annál sínum um Hvols-
Goðasteinn
35