Goðasteinn - 01.06.1978, Blaðsíða 46

kerrum, sem dráttardýrum var beitt fyrir, í meira en fimmtán
aldir cftir þetta.
Næstu tilraun til að smíða vagn, sem hreyfst gæti af sjálfum sér,
gerði þýskur úrsmiður í Núrnberg, Jean Hautzch að nafni. Árið
1649 tókst honum að búa til mjög merkilegan farkost, einskonar
bifreið, sem í líkingu við klukku gekk fyrir fjöður, er alltaf öðru
hverju þurfti að vinda upp. Bifreið þessa hugvitssama úrsmiðs náði
samt aldrei miklum hraða og komst aðeins rúmlega einn og hálfan
kílómetra á klukkustund. Ekki öðlaðist hún heldur neina viður-
kenningu eða útbre.iðslu og gleymdist brátt.
En löngun manna til að eignast vagn, sem ferðast gæti af sjálfu
sér, lifði áfram, og sífellt voru einhverjir hugvitsmenn að glíma við
þetta vandamál. Einn í þeirra hópi var enski eðlisfræðingurinn Isak
Newton, sá er alltaf verður talinn meðal mestu hugsuða mann-
kynsins og sannaði meðal annars þyngdarlögmálið 1687. Newton
taldi að hægt mundi að virkja gufuorku til að knýja með farartæki
og gerði einhverjar tilraunir í þessu skyni. En hugmynd sína full-
gerði hann þó aldrei, hvernig sem á því stóð, svo að ekkert yarð
úr þessu hjá honum. En um sama leyti og þó einkum, þegar kom
fram á 18. öldina, voru margir aðrir hugvitsmenn að gera tilraunir
á sama sviði. Upp úr þessu fundu menn svo upp gufuvélina og
má raunar segja að alla 18. öldina væri hún í smíðum og stöðugri
framþróun. Þó verður James Watt alltaf talinn hinn eiginlegi upp-
finningamaður hennar, og gufuvél sú, sem hann keypti á einka-
leyf.i árið 1769, hin rau.nverulega fyrirmynd allra slíkra véla upp frá
því. En jafnframt því sem gufuvélin þróaðist, unnu snjallir menn
að því, að finna aðferðir til að hagnýta hana sem aflvél í farar-
tælcjum. Það leið heldur ekki á löngu, þar til þetta tókst, því að
þegar árið 1770 heppnaðist frönskum verkfræðingi, Joseph Cugnot,
að smíða fyrsta vagninn, er gekk fyr.ir gufuvél, og má ef til vill
segja að þar með væri fyrsta bifreiðin komin í gang. Þetta sama
ár kom og bandarískur uppfinningamaður, Oliver Evans, fram með
stórkostlega hugmynd um sjálfhreyfanlegan vagn, sem átti að geta
ferðast jöfnum höndum á láði og legi. Ekki komst þó þetta undra-
tæki hans yfir tilraunastigið, svo að ekkert varð úr útbreiðslu þess.
En upp frá þessum byrjunartilraunum komst verulegur skriður á
smíði gufuknúinna vagna, og einn elsta gufubílinn, sem komst í
44
Goðasteinn