Mímir - 01.06.1981, Blaðsíða 38

háttar. Ætt Þorsteins mægðist síðar við
Sturlunga. Helga systir Þorsteins, er tók arf
eftir hann átti vináttu við Sighvat Sturluson,
en hún bjó á Brjánslæk. Gellir sonur Þor-
steins hafði Flatey af arfinum og hann átti
Vigdísi dóttur Hvamm-Sturlu (B. K. Þ. og
G. J. ’43:cvi). Það er því næsta víst að Þor-
steinn Gyðuson hefur verið stórkarl í sínu
héraði. Þeir Björn Karel og Guðni nota þessi
tengsl Þorsteins við Sturlunga til þess að
koma því að, að e.t.v. hafi Sturlungar skráð
sögnina um Auðun og telja þáttinn fyllilega
samboðinn Snorra Sturlusyni. Um Þorstein
búanda sem nefndur er í upphafi þáttarins
er ekkert vitað.
Sögnin sjálf, sagan af hinum ,,félitla“
Auðuni sem brammar á milli stríðandi landa
tíl að færa alls ókunnum höfðingia gersemar
að siöf. er öll með miklum ólíkindum. Stig
Wikander segir um þetta atriðí: ,,Gávor av
isbjörnar var alltsá ingen sállsynhet, men
lanst ifrán att förklara fattiglapnen Auduns
handlande, gör dessa historiskt belagda fall
hans gáva ánnu oförklarligare“ (Wikander
’64:Í01). Allur ferill Auðunar, hin gevsilega
staðfesta hans og sjálfsöryggi, er með ein-
dæmum. Wikander gengur svo langt að
stinga unn á bví að Auðunn hafi aldrei ver-
ið tih nafn hans gæti verið táknrænt. eins
og Áka-nafnið, shr. Audi-winis = Auðunn
= vinur auðsins (Wikander ’64:113). Hvort
sem bessi tilgáta stenst eða ekki er engin
ástæða til að fialla um Auðnn eins og mann
sem örugglega hefur lifað á íslandi um miðia
11. öld. Undirstaða þáttarins eru munnmæla-
sagnir, fordæmi og minni, og hin munnlega
gevmd hefur gert Auðun ómennskan að
miklu leyti.
NirSurstöður.
Þáttur Auðunar, í öllum sínum fullkom-
leik, er að öllum líkindum hrein goðsögn.
Kveikjan að honum hefur vafalítið verið
ferðasaga einhvers fátæks Islendings, sem
hin munnlega geymd mótaði síðan eftir sín-
um lögmálum. Hinn sanna vísi að sögninni
er ómögulegt að einangra nú. Ættfærslan í
lok þáttarins er síðari tíma viðbót, sem auk-
ið hefur mátt frásagnarinnar þegar þátturinn
var sagður í fjölmenni. Með ættfærslunni er
Auðunn tengdur voldugustu ætt landsins og
þannig aukið á mikilleik hans. Sturlungar
hæfðu svo sannarlega orðspori þessa forfram-
aða alþýðumanns, og tengslin við þá réttlættu
það að sögnin væri skráð á rándýrt kálfskinn
og þannig varðveitt.
Auðunn er ekki hetja eins og þær sem við
bekkium úr Islendingasögunum, t.a.m. er
hvergi getið um líkamlegan fræknleik hans.
En ferill hans er ferill hetiu og skynsemi
hans og staðfesta eru fyllilega samboðin
hvaða hetju sem er. Hinn fátæki Auðunn
sómdi sér vel við hirðir norrænna konunga
og beir umgengust hann á jafnréttisgrund-
velli. Auðunn er hetia sem almúginn gat sam-
samast og slíkar hetiur hafa jafnan gegnt því
hlutverki að auðvelda alþýðufólki að þrevia
vesöld hins iarðneska lífs. Sögnin um Auð-
unn sýndi fólki fram á að mannkostirnir
náðu út fyrir mörlcin á milli auðs og örbirgð-
ar. Auðunn lætur ekkert aftra frama sínum
og hann er að sönnu vinur ríkidæmisins.
Sagnir um félitla menn sem sniara sig í heimi
auðæfanna hafa verið til um langan aldur.
Það er trú mtn að sögnin um Auðunn sé af
sama meiði og sögnin um blaðsölustrákinn
sem varð forseti Bandaríkianna.
mTASKRÁ:
Útzáfur:
1. Biblía, barí er heilöz ritninv. (ný bvðing úr
frummálnnumV Á kostnað bins breska og er-
ienda biblíufélaas. Revkiavík 1923.
2. Hungrvaka. Bvskupa sögur T. bindi. Guðni
Tónsson bió til prentunar. Islendingasagnaút-
aáfan 1953.
3. Gautreks saaa. Fornaldarsögur Norðurlanda JV.
bindi. Guðni Jónsson bjó til prentunar. ís-
lendingaútgáfan 1959-
4. Auðunar þáttr vestfirska. Vestiirðinvasövur.
Islenzk fornrit VI. bindi. Björn Karel Pórólfs-
36