Mímir - 01.06.1981, Page 47

III.
Já, það er í meginatriðum réttlætanlegt.
Að afneita slíkum mun er ekki rökrétt. Ef
slíkur munur er ekki til þá erfiða menn til
ónýtis að vera að kenna eða læra mál. Hins
vegar er oft vandi að kveða upp algilda dóma
um rétt og rangt mál, en það er önnur saga
og á við um fleiri svið.
IV.
Pví er vandsvarað, en áhugaleysi almenn-
ings á móðurmálinu sínu og útbreidd van-
ræksla á málvöndun er helsti skaðvaldur tung-
unnar. Lendi íslenskan í slíkri stöðu mun
hún ekki standast neina ögrun. Alþýðan hef-
ur alls staðar og á öllum tímum varðveitt þjóð-
tungur. Hætti alþýðan að tala mál og missi
tilfinningu fyrir því þá er það dautt.
*
KRISTÍN
GEIRSDÓTTIR
I.
Hvað er málpólitík? — Vonandi ekki
nema að takmörkuðu leyti í líkingu við það
sem venjulega er kallað pólitík. Eg held að
barátta Islendinga fyrir tungu sinni megi
aldrei miðast við sérstaka flokka eða stéttir,
heldur þjóðina alla. Við, sem myndum hið
íslenska málsamfélag, erum svo fá að þar
mætti enginn undan víkjast.
En ef orðið ..málpólitík" táltnar einlæea
viðleitni og heilbrigt starf fyrir varðveislu
íslenskunnar. bá vil ég svara því til, að það
bvrfti að rækia í einhverri mvnd á hverjum
þeim vettvangi, sem hér er tilnefndur (dag-
vistum, skólum. fiölmiðlum, heimilum). Mun
þar hvað mest ábvrgð hvíla á kennurum og
vfirleitt beim menntamönnum, sem láta þetta
svið til sín taka, þar á meðal starfsmönnum
fiölmiðla og vitanlega einnig foreldrum og
öðrum uopalendum. eftir bví sem hver hefur
efnin til. — Hér hafa líka skáld og rithöf-
undar gevnt stórkostlegu hlutverki og svo er
enn. — Mestu mun varða að glæ^a skilning
almennings á bví, að mikið er í húfi, ef það
spillir tungu sinni — eða glatar henni.
II.
Eg hef nú heldur litla möguleika á að
dæma urn stöðu íslenskunnar nú, og ætti bví
að réttu Jagi að segja sem fæst. En ég hef
talsvert um betta hugsað og hef revnt að
gaumgæfa það litla, sem ég hevri, ekki síst í
útvarpinu og einnig það sem ég sé af nýjum
bókum.
Enn er betta blessað tungumál talað af
öllum landslvð og enn tala margir og rita
ágæta íslensku. Samt er ég smeyk um að
hún eigi að sumu leyti í vök að verjast. Þær
brevtingar, sem skollið hafa á jDessari litlu
þióð undanfarna áratugi, eru svo miklar og
alhliða að þær hlióta að revna ákaflega á þol
tungunnar, — það er óhjákvæmilegt. Og nú
er hætt við að hin alltumlykjandi enska sé
farin að verða nokkuð ágeng. — By-bv segja
unglingarnir nú í útvarpsþáttunum sínum,
rétt eins og það vefjist fyrir þeim að muna
íslensk kveðjuorð.
Og svo er það aðskilnaður kynslóðanna
eða ættliðanna. Mörg börn munu nú eiga
þess lítinn kost að vera samvistum við afa
sína og ömmur, jafnvel ekki föður og móður,
nema á einhverjum slitringi, og læra svo mál-
ið aðallega hvert af öðru, kannske meðan þau
45