Mímir - 01.06.1981, Síða 82

Han er 2 Alen 21 Tommer höi [ca. 179 sm], vel
proportioneret af Væxt; har en liden Haand og
Fod og tynde Lægge; blaae 0ine, mörkebrunt
Haar, noget kröllet, brune 0ienbryne og Skieg,
som dog ellers sidder meget tyndt, men kröllet
paa Hagen; liden Mund, höie Kindbakker, er
maver og hvidladen i Ansigtet; hans 0iekast er
noget mörkt og ufrit, men dog hverken ustadigt
eller skiælende.
(Bréfab. Árn. III, 7, nr. 567).
Líklega má ráða af þessari lýsingu að Sigurð-
ur hafi verið fremur hár maður vexti á þess-
um tíma og vel á sig kominn líkamlega. Á
hinn bóginn virðist sýslumaðurinn ekki hafa
alveg sama fegurðarsmekk og almannaróm-
urinn sem Brynjúlfur vísar til. En hvort um-
sögnin um vaxtarlagið rennir stoðum undir
frásagnir sögunnar af hreystiverkum Sigurð-
ar er enn önnur saga, enda eru þær sumar
í meira lagi ótrúlegar. Eftirfarandi dæmi
vekur til að mynda vissar grunsemdir:
Eins og áður er getið, báru allir synir Gottsvins
af flestum öðrum að knáleik og karlmennsku.
Pó þótti Sigurður skara fram úr að allri atgjörvi;
er svo sagt, að hann hafi hlaupið jafnfætis á
hestbak á sljettum velli, með fullorðinn sauð í
fanginu, og eftir því var hann að öðru. (98)
Flestar eru hreystisögurnar af þessu tagi þó
mismikil séu afrekin. Stökk ýmiskonar eru
í munnmælunum íþrótt Sigurðar. En eftir að
hann kemst undir mannahendur er helsta
tómstundagaman hans að brjóta af sér járnin
og strjúka. Sagan segir frá þremur strokum
hans frá ETjálmholti og einu frá Óseyrarnesi,
og jafnframt að hann hafi þrisvar brotið af
sér járnin. Allt á þetta líklega við rök að
styðjast, því Þórður sýslumaður ber honum
þannig söguna 22. janúar 1830, skömmu
eftir þriðja strok hans frá Efjálmholti:
Under sit næsten 3 aarlange Arrest her í Sysselet
har han opfört sig særdeeles slet ved Gienstridig-
hed, uroelig og uartig Opförsel og ved streng
Behandling altid teet sig næsten som rasende,
— 3 Gange er han í denne Tid undvigt af
Arrestholdet, men altid strax igien indhentet.
Fire Gange har han i disse 3 Aar brækket de
Lænker, hvormed han har været belagt, dog
aldrig egentlig for at undvige, men deels for, af
kaad Overgivenhed, at vise sin personlige Styrke
og Behændighed, deels, for at vænne Arrest-
holderen af med at belægge ham med Lænker
og derved finde lettere Leilighed til at undvige.
(Bréfab. Árn. III, 7, nr. 566)
Elér er bersýnilega hið mesta kappaefni á
ferðinni. Það breytir þó ekki þeirri staðreynd
að í huga sýslumanns er hann glæpamaður
fyrst og síðast. Þó er eins og einstöku sinn-
um skíni nokkur aðdáun út úr orðum hans,
t.d. er hann lítur til baka yfir farinn veg og
segir:
Á mínum fyrstu sýslustiórnar árum gjörðust þessi
illmenni enn frekjufyllri, og fengu þá að odd-
vita, illræðismanninn Sigurð Gottsveinsson, sem
1834 var afhöfðaður í Kaupmannahöfn; var
hann jafn djarffær og áræðisfullur, sem hann
var sjeður, án samvizku og trúarbragða, hræsn-
ari hinn mesti, hraustmenni og fjörugur.
(Pórður Sveinbjarnarson 1916:54).
Þrátt fvrir það er augljóst að hann hefur haft
allnokkurn beyg af þeim Kambsránsmönnum,
og víst ekki að ástæðulausu. Kemur þetta
gleggst fram í ævisögu hans er hann segir:
. . . eptir að rannsóknirnar hófust, og þeir sáu,
að ei mundi alt sem sýndist, var af oddvitunum
fastráðið að ráða mig af dögum, og hjeldu þeir
um það ráðstefnu í sjóarklettunum fyrir framan
Háeyri [. . .]; ferðaðist jeg ætíð vopnaður með
tvrkneskum daggarði, til að selja þeim líf mitt
dýrt, ef á þyrfti að halda.
(Pórður Sveinbjarnarson 1916:54—55).
Á þetta atriði var einnig minnst fyrir réttin-
um.
Fyrrgreind dæmi gera það að verkum að
ekki er hægt að efast um hreysti Sigurðar.
Þess verður hins vegar að gæta að eiginleik-
ar eins og líkamlegt atgervi orka mjög hvetj-
andi á munnmæli. Því er a. m. k. hægt að
slá föstu að hann hafi verið gott efni í hetju,
hvað sem öðru líður. Hins vegar verður að
teljast leyfilegt að tortryggja t. a. m. íþrótta-
afrek sem greint er frá í sögunni og bera
ægishjálm yfir núgildandi heimsmet í við-
komandi grein, eins og eftirfarandi tilvitn-
80