Víðförli - 01.03.1947, Side 25

SKÁLHOLT
23
Við Iðubrú hjá Laugarási verður miðdepill 3 sveita, sem
hafa verið sundraðar: Biskupstungna, Hrunamannahrepps og
Skeiða. Þar hlýtur því að verða verzlun. í sambandi við þá
sölumiðstöð þorps mun þróast allskonar nytjun jarðhitans í
grennd. Þaðan eru 8 km. að Stóra-Fljóti og hinum mikla jarð-
hita þar í kring, jafnlangt niður að Reykjum á Skeiðum, en
heldur lengra í austurátt að Gröf og öllu jarðhitasvæði Ilruna-
mannahrepps.
Örskotslengd frá Skálholtshverum, en vestan Brúarár, er ó-
tæmandi jarðhiti Reykjaness og Rima.
Meginhluti Skálholtslands, 6—8 ferkílómetrar, er samfellt tún-
efni með hæfilegum halla og víða sérlega frjósamt land, eigi
sízt á næstu ferkílómetrum við Þorlákshver. Miklu þurrka-
sælla er þar en í Ölfusi eða Laugardal, veðraminna en uppi við
fjöllin eða ofan og austan til í Rangárvallasýslu. Jarðræktarskil-
yrði eru að öllu góð, eigi sízt vegna fjölbreytni jarðvegsins og
þar með viðfangsefnanna.
Skógur óx fyrrum í Skálholtsásum. Þegar hann eyddist heima
við færðist smiðja biskups upp í Smiðjuhóla, efst í landareign,
og loks aleyddist kjarrið fyrir ofnotkun. Þá minnkaði svo vatnið
í Kvernalæk eða Mylnulæk, sem rennur gegnum Skálholtstún,
að ekki væri nú hægt að láta hann snúa kornmyllu, kvörn, nema
í mestu vöxtum. En sjálfsagt eiga skógarlundar eftir að spretta í
Ásunum.
Gissur biskup gaf jörð sína með húsum, áhöfn og öðrum fé-
munum til andlegs höfuðstaðar, svo lengi sem land væri byggt.
Erlent konungsvald sveik Gissur biskup og seldi Skálholt fyrir
hálfri annarri öld. Jörðin féll í niðurníðslu í meðferð réttlítilla
leiguliða, lengst af í tvíbýli til 1927, og ekkert hefur ríkið enn
fegrað á staðnum. En Danir játuðust undir að endurgreiða
verð seldra jarða, borguðu það, sem um samdi, og með því tók
íslenzka ríkið á sig' að greiða skuldina við Gissur.
Þrennt hefur verið til nefnt, þegar um endun-eisn Skálholts
er rætt: Menntaskóli, svo sem Skálholtsskóli var, biskups- og