Skógræktarritið - 15.05.2004, Qupperneq 31

Af sitkagreni í Hagavík
í Hagavfk við Þingvallavatn hefur verið stund-
uð skógrækt í rúm 60 ár. Var jörðin fyrsta landið
í einkaeigu hér á landi sem var skilgreint sem
skógræktarbýli og gerðist það árið 1981. Bjarni
Helgason hefur ásamt fjölskyldu sinni gróður-
sett skóg í um 8 hektara lands, mestmegnis
sitkagreni. Faðir Bjarna, Helgi Tómasson, eign-
aðist jörðina árið 1936 og setti upp fyrstu skóg-
ræktargirðinguna þar árið 1938 þegar gróður-
settarvoru 10 þús. plöntur fengnar frá Noregi
(rauðgreni, skógarfura, broddgreni, blágreni).
Núverandi skógræktargirðing var sett upp árið
1946. Fram til ársins 1954 munu alls hafa verið
gróðursettar nálægt 70 þús. skógarfurum auk
rauðgrenis. Furulúsin gekk af furunni dauðri og
afföll í rauðgreni voru mikil vegna óheppilegs
vals á vaxtarstöðum. Elstu sitkagrenin voru
gróðursett 1943 og komu þá sem hnausplöntur
frá Eiríki Hjartarsyni sem var með gróðrarstöð í
Laugardalnum í Reykjavík þar sem nú er Grasa-
garðurinn. Uppruninn er suðlægur en nákvæm-
lega hvaðan er ekki vitað. Þessi tré eru flest tví-
eða margstofna en samt um 15-18 m há. Árið
1944 voru svo 5 eða 6 stórar sitkagreniplöntur frá
Múlakoti gróðursettar að heita má við hliðina á
plöntunum frá árinu á undan. Hér er líka teigur
vaxinn upp af plöntum, sem komu frá gróðrar-
stöðinni á Hallormsstað vorið 1949. Hafa þessar
plöntur vaxið ágætlega þrátt fyrir erfið skilyrði fyrstu
árin og eru mörg trén 18-19 m há og þvermál í
brjósthæð um 40 cm. Sömu sögu má segja um aðra
reiti af sitkagreni sem gróðursettir voru á árunum
1951-53. Fræmyndun hefur verið ágæt á sitkagren-
inu síðustu áratugina og má víða sjá sjálfsánar
sitkagreniplöntur sem sumar hverjar eru komnar vel
yfir 2 m hæð. Sjá mynd hér fyrir neðan. Fyrstu sjálf-
sánu greniplönturnar fundust árið 1990. Sjálfsán-
ingin er mest áberandi norðvestan við sitkagreni-
lundinn frá 1949 sem sjá má á meðfylgjandi upp-
drætti. Á skástrikaða svæðinu sem er að mestu illa
gróinn melur hefur sitkagreni sáð sér víða. Næst
skóginum er mestur þéttleiki og má víða sjá tugi
plantna á hverjum fermetra. Þegar fjær dregur skóg-
inum verða plönturnar strjálli en þó má finna stakar
23. mynd. Bjarni Helgason (t.v.) og Hrafn Óskarsson skoða
landnámsplöntur í Hagavík.
Mynd: Hreinn Óskarsson, 07-04-04.
plöntur í fleiri hundruð metra fjarlægð frá greni-
trjánum. Þessi sjálfsáning sýnir hversu vel sitkagreni
er aðlagað skilyrðum hér á landi og gefur okkur inn-
sýn í hvernig grenið mun breiðast út af sjálfsdáðum
í grennd við grenireiti.
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2004
29