Helgarpósturinn - 21.08.1986, Blaðsíða 8

..£kki á fríu fæöi. Ásgeir Magnússon f
Neskaupstað með 160 þúsund.
...bara laun og litlar sporslur. Stefán Jón
Bjarnason á Dalvík með rúm 100 þúsund
og vonast til að það verði ekki minna í
Sandgerði. „En þetta er minna en þeir
hafa á Sigló og Ólafsfirði."
...trúnaðarmál. Karl Björnsson nýskipað-
ur bæjarstjóri Selfoss.
...heimamaður og lét sér nægja litlar 80
þúsundir með engum sporslum. Jóhann
Klausen á Eskifirði.
...fær hann það sama og Stefán Jón?
Kristján Þór Júlíusson, nýskipaður á Dal-
vík.
HP GRUFLAR í LAUNUM BÆJARSTJÓRA OG SVEITARSTJÓRA:
...A L L T
N E M A
- EN ÖÐRUM DUGA LITLAR 100 ÞÚSUNDIR Á
MÁNUÐI. SAMRÆMING Á KJÖRUM ENGIN. PUKUR
MEÐ LAUNASAMNING. KAUP FALIÐ í FRÍÐINDUM
OG HLUNNINDUM. SÁ HÆSTI MEÐ UM 170 ÞÚS-
UND.
Hver trúir því ad bœjarstjóri í 2000 manna
sjávarplássi á landsbyggdinni hafi hœrri laun
en Davíö Oddsson?Sem samt hefur sömu laun
og Steingrímur og ncerri helmingi hœrri laun
en þingmennirnir okkar. Sárafáir bœjar- og
sveitarstjórar hafa laun á svipuðu reiki og al-
þingismenn eða ráduneytisstjórar. Langflestir
eru miklu betur launaðir. — í600 manna sveita-
hreppi fyrir nordan nema þessi laun um 110
þúsundum á mánuði. I flestum kauptúnum og
kaupstöðum landsins eru laun sveitar- og bœj-
arstjóra á bilinu 100 til 150 þúsund. Hœst 170
þúsund. Einna lœgst 60 þúsund krónur á mán-
uði.
Laun þessarar stéttar eru nær allsstaðar
falin í fríðindum og hlunnindum. Nær all-
ir hafa fastan bílastyrk, fasta yfirvinnu, margir
með frítt húsnæði eða húsnæðisstyrk, laun
fyrir fundasetur, nokkrir hafa risnu og nær all-
ir frían síma að einhverju eða öllu leyti.
Þá fá nær allir 3 mánaða biðlaun þegar þeir
hætta störfum og hjá sumum greiðast 6 mán-
aða laun eftir að störfum er hætt.
Vildarkjör segja sumir en aðrir heimildar-
menn HP benda á að framkvæmdastjórar, for-
stjórar og jafnvel kaupfélagsstjórar hafi miklu
hærri laun. Margir flýi þessi störf yfir í einka-
geirann þar sem bjóðist betri laun, skattfrjáls,
minna ónæði og minni skammir.
Trúnaðarmál og pukur
Ekkert samræmi er milli launa hjá bæjar- og
sveitarstjórum heldur samningsatriði á hverj-
um stað fyrir sig. Mjög víða er litið svo á að hér
sé um einhverskonar trúnaðarmál að ræða,
hvorki sveitarstjórnarmenn né hinir ráðnu
embættismenn flika launaupphæðum meðal
stéttarbræðra úr næstu byggðalögum. Þegar
fyrir dyrum eru launasamningar við þessa
menn reyna oddvitar og forsetar bæjarstjórna
oft að hlera uppi laun í nágrannabyggðarlögum
en með misjöfnum árangri. Þrátt fyrir að fæst-
um bæjar- og sveitarstjórum væri það fagnað-
arefni að láta Helgarpóstinum í té upplýsingar
um eigin tekjur fögnuðu sömu menn því að fá
einhverja vitneskju um kjör stéttarbræðra
sinna.
„Það er auðvitað mjög undarlegt að það
skuli sumsstaðar vera leynilegt hvað bæjar- og
sveitarstjórar hafa í laun — en samt er það svo
og um suma staði ganga miklar þjóðsögur,"
sagði einn sveitarstjóri í samtali við HP. Annar
heimildarmaður HP benti á að pukur með
laun bæjarstjóra væri í raun sambærilegt við
það að fólk fengi ekki að vita um laun þing-
manna og ráðherra.
En... „. . .launin eru trúnaðarmál milli for-
seta bæjarstjórnar, bæjarráðs og þess sem
samið er við,“ sagði Sigfús Jónsson, bæjarstjóri
Akureyrar. „Kerfið hérna er þannig að menn
í efstu stöðum hjá bænum fá ekki að vita hver
launin eru hjá hinum. Það veit þess vegna eng-
inn hvaða laun ég hef, nema starfsmannastjór-
inn, bæjarráð og svo veit ég eitthvað um það
sjálfur" Engu að síður fékkst Sigfús til þess að
gefa HP upp stærðargráðu launa sinna og svo
var um nær alla aðra, þó svo að á sumum stöð-
um hafi laun bæjarstjóra ekki verið gerð heyr-
inkunn áður. Karl Björnsson á Selfossi sat þó
fast við sinn keip og sagði í samtali við HP að
hann teldi ekki að launagreiðslur til bæjar-
stjóra ættu að vera opinbert mál. „Auk þess er
tæplega búið að ganga frá samningum og
menn geta bara lesið þetta í skattskrám seinna
meir...“ sagði Karl Björnsson, nýskipaður
bæjarstjóri á Selfossi, í samtali við HP.
Umhverfisbylting og
svarta byltingin
Pukur með launakjör bæjar- og sveitarstjóra
hefur verið næsta almennt án þess að það hafi
verið stefna meðal sveitarstjórnarmanna né
heldur fastmótað í samningum. í þessum efn-
um hefur gilt svipuð regla og hjá fram-
kvæmdastjórum einkafyrirtækja, nema hvað
þar er þagað betur af ótta við athugasemdir
skattayfirvalda.
„Það var fyrir tæpum 20 árum reynt að sam-
ræma þessi kjör, en sprakk allt saman. Reynd-
ar er alltaf sagt, og má rétt vera, að Bjarni Ein-
arsson, sem þá var á Akureyri, hafi sprengt
þetta. Hann fór mjög hátt með sín laun, setti
pressu á sína menn og eftir það kom alda af
launakröfum í Garðabæ, Hafnarfirði, Seltjarn-
arnesi og þessum stöðum hér í kringum
Reykjavík," sagði heimildarmaður HP, sem
þekkt hefur til sveitarstjórnarmála um langt
skeið. Sami maður taldi fullvíst að áður fyrr
hefði borgarstjórinn í Reykjavik alltaf verið
hæstur í launum, langtum hærri en bæjarstjór-
ar minni bæja úti á landsbyggðinni.
„En það kunna að vera aðrar ástæður fyrir
þessu líka. A þessum árum fara að verða miklu
meiri verkefni í bæjum og kauptúnum. Það
verður þessi umhverfismálabylting, þegar fólk
gerir allt í einu kröfu til þess að alla vega um-
hverfismálum sé sinnt, og síðan svarta bylting-
in þegar farið er út í að malbika gatnakerfi út
um allt. Svo var víða ráðist í hafnargerð og
mörg önnur verkefni á þessum árum. Það var
verið að tosa byggðarlögin úti á landi til jafn-
vægis við Reykjavík í útliti og fólkið lagði mik-
ið upp úr þessu. Þessvegna var það kannski
ekkert óeðlilegt að laun þessara manna hækk-
uðu á þessum árum.“
Skattaklækir og
hálfopinbert framfæri
Eins og sést í greinastúfunum hér til hliðar
eru föst laun bæjarstjóra og sveitarstjóra yfir-
leitt ekki hærri en 60 til 70 þúsund, og sums-
staðar fara þau niður í 40 þúsund. Ofan á þessa
upphæð er síðan bætt ýmsum sporslum, eins
og fyrr er vikið að. Með þessu móti léttir að
nokkru skattabyrði af bæði launþeganum
(bæjar-/sveitarstjóra) og launagreiðanda,
(sveitarfélaginu). Launaskattar og skattheimta
af beinum launum er meiri en skattheimta af
hlunnindum, sé þeim rétt fyrir komið. Þannig
telst húsnæði, sem sveitarfélag leggur sínum
manni til, ekki hlunnindi ef sá sami er látinn
borga af því málamyndaleigu — sem oft er um
helmingur af markaðsverði. Fyrirkomulag af
þessu tagi verður e.t.v. frekar flokkað undir
klókindi heldur en meðvituð skattsvik.
Hlunnindi til handa bæjarstjórum og sveitar-
stjórum fóru mjög vaxandi þegar samkeppni
um vinnuafl í þessum geira varð fyrst vart af
einhverri alvöru fyrir tæpum 20 árum. Af-
skekktir bæir á landsbyggðinni tóku þá að
laða menn til sín með allavega „eyðimerkur-
styrkjum". „Alveg á sama hátt og menn fengu
staðaruppbót fyrir að vinna inni í óbyggðum
við virkjanaframkvæmdir, var farið að bæta
þessari stétt upp fjarlægðina frá Reykjavík,"
sagði einn heimildarmaður HP.
Flestir heimildarmenn HP töldu að heldur
hefði dregið úr þessum óbeinu launagreiðsl-
um á seinni árum. Eru þó talsverðar enn við
lýði. Benda má á staði eins og Dalvík, þar sem
samþykkt var 1981 að afnema allar húsnæðis-
sporslur, enda þá svo komið að greiðslur
vegna þeirra íþyngdu bæjarfélaginu verulega.
Nær allir kennarar, bæjarstjóri og fleiri emb-
ættismenn bæjarins höfðu þá komið slíkum
greiðslum inn í launasamninga. Annarsstaðar,
eins og alþýðulýðveldinu Neskaupstað, tíðk-
ast mjög miklar sporslur. „.. .þar er borgað
allt nema fæðið,“ eins og einn heimildar-
manna HP eystra orðaði það.
Afstaða manna til launagreiðslna af þessu
tagi er líka mjög misjöfn. Stefán Jón Bjarna-
son, fyrrverandi bæjarstjóri á Dalvík, sagði i
samtali við HP að hann hefði sjálfur óskað eftir
því við bæinn að hann kæmi til móts við hús-
næðiskostnað, en því verið hafnað með vísan
til samþykktar frá 1981 um að enginn mætti
hafa slíka uppbót. Sjálfur taldi Stefán þetta
sjálfsagðan launaauka í jafn ótraustu starfi og
ekkert sem rökstyddi að menn fengju allar sín-
ar launagreiðslur greiddar í föstum launum.
Brynjólfur Gíslason á Tálknafirði var á öðru
máli, en þar vestra eru einasta greidd föst laun
auk fastrar yfirvinnu en engar sporslur. „Mér
finnst það vitleysislegt þegar menn liggja á
hálfopinberu framfæri eins og vesalingar.
Annaðhvort eiga þetta að vera laun eða ekki.
Það gefur staðnum ekki mikil meðmæli ef það
þurfa að vera uppbætur fyrir þá sem vinna
þar,“ sagði Brynjólfur og vitnaði jafnframt til
launakjara kennarastéttarinnar sem víða fer
fram á frítt húsnæði fyrir að koma út á lands-
byggðina.
Stefán Jón Bjarnason, fyrrverandi bæjarstjóri á
Dalvík og hafði verið þar í fjögur ár. Flyst nú til
Sandgerðis eftir fall Framsóknarmeirihluta
nyrðra. Áður bókari hjá Kaupfélagi Húsavíkur
og með samvinnuskólapróf. Stefán hefur enn
ekki samið við hreppsnefnd Sandgerðis um
laun og eftirmaður hans á Dalvík hefur ekki
gengið frá samningum. Sá heitir Kristján Þór
Júltusson, menntaður ( bókmenntum og ís-
lensku frá Hl og áður með stýrimannspróf,
kennari næstliðin tvö ár. Dalvíkingur að ætt og
uppruna. Væntanlega verður hvorki Kristján né
Stefán á lægri launum en Stefán hafði á Dalvík.
71.806,87 ,- kr. í föst laun, föst 40 tíma yfir-
vinna 28.722,- kr., bílastyrkur, 500 km, 5.700,-
kr. Þessutan greitt fyrir allan akstur utan Dalvík-
ur en tillögu Stefáns um húsnæðisstyrk hafnað.
Þriggja mánaða biðlaun eftir uppsögn. Reikn-
ast sem 106.228,87 krónur á mánuði.
Hallgrímur Guðmundsson, nýskipaður sveitar-
stjóri á Höfn í Hornafirði og var áður í Nesja-
hreppi, Hornafirði. Stjórnmálafræðingur.
Laun á Höfn: Ófrágengið samningsuppkast
gerir ráð fyrir: 52.000,- kr. í fastalaun, 42 yfir-
vinnutímar 21.840,- kr., bílastyrkur, 800 km,
9.120,- kr., 1200 umframskref af síma ársfjórð-
ungslega og frítt húsnæði. Þriggja mánaða bið-
laun eftir uppsögn. Reiknast sem 102.960 kr,- á
mánuði. Mjög svipaðir samningar hafa verið
gerðir á Stokkseyri samkvæmt heimildum HR
Laun í Nesjum 1982—86: 40.407,- kr. í föst
laun, 20 tíma yfirvinna 8.081,40 kr., bílastyrkur,
600 km, 6.840,- kr. frítt húsnæði, 600 umfram-
skref af síma greidd ársfjórðungslega. Reiknast
sem 75.328,- krónur á mánuði.
Kristján Pálsson, nýskipaður bæjarstjóri Úlafs-
víkur. Bæjarstjórnarmaður af L-lista sem skipar
meirihluta. Stýrimaður, útgerðartæknir og
stúdent úr Táekniskólanum. Útgerðarmaður I
Ólafsvík síðustu 6 ár, áður sveitarstjóri í Súg-
andafirði.
Laun: 57.536 i föst laun, 43 tímar í yfirvinnu
24.740,- kr., bílastyrkur, 600 km, 6.840,- kr., frír
sími og frítt húsnæði, metið á 20 þúsund þvi
Kristján á eigið húsnæði. Reiknast sem -
109.116,- krónur á mánuði.
Brynjólfur Gíslason á Tálknafirði. Kom í okt.
1984. Kennari og hreppsnefndarmaður á Þórs-
höfn, Vesturbæingur að uppruna. Kennara-
menntun, Verslunarskólapróf og Útgerðar-
tæknir úr Tækniskólanum.
Laun: 65 þúsund kr,- að meðtalinni allri yfir-
vinnu og 400 km bílastyrk.
Jón Gunnar Stefánsson, bæjarstjóri (Grindavík
síðan 1983. Áður útgerðarmaður á Flateyri og
viðskiptafræðingur frá Hí að mennt.
Laun: 64.096,- í fastalaun, föst 40 stunda yfir-
vinna 25.638,- kr., bílastyrkur, 2000 km, 22.800,-
kr., fundalaun um 15.000,- krónur. Reiknast sem
127.534, á mánuði.
Albert K. Sanders, fyrrverandi bæjarstjóri ( -
Njarðvík. Rafvirki að mennt, Njarðvíkingur. Við
hans starfi tekur sr. Oddur Einarsson, áður þjón-
andi prestur á Skagaströnd.
Laun sem Albert hafði: 54.531,- kr. föst laun,
60 tíma yfirtíð 32.718,- kr., bifreiðastyrkur, 2000
km, 22.800,- kr., fundaþóknun um 8.400,- kr. á
mánuði. Sex mánaða uppsagnarfrestur. Reikn-
ast sem 118.549,- krónur á mánuði.
Guðmundur Árni Stefánsson, nýskipaður bæj-
arstjóri í Hafnarfirði og jafnframt bæjarfulltrúi
Alþýðuflokksins sem skipar þar meirihluta. Áð-
ur blaðamaður við Alþýðublaðið, HP og víðar.
Ekki hefur verið samið sérstaklega um launin
en Guðmundur þiggur laun eftir sama samn-
ingi og forveri hans, Einar Ingimundarson.
Laun: 83.630,77 kr. í föst laun, 55 tímar í fasta
yfirvinnu 45.996,92, bifreiðastyrkur 8.540,- kr.
Sími frfr. Reiknast vera 139.000,- krónur á mán-
uði.
Sigfús Jónsson, bæjarstjóri á Akureyri og áður
sveitarstjóri á Skagaströnd. Landfræðingur,
stjórnarmaður í Byggðastofnun.
Laun: Trúnaðarmál en eru samt einhversstað-
ar yfir 150 þúsundum. Breytileg eftir fjölda
funda. Heimildir HP segja launin nær 170 þús-
undum á mánuði. Mjög svipað þeim samning-
um sem Helgi Bergs hafði.
Kristján Guðmundsson, bæjarstjóri Kópavogs.
BA-próf í íslensku, sögu og uppeldisfræði, fyrri
hluta próf ( guðfræði. Félagsmálastjóri Kópa-
vogs 1971 til '82 og síðan bæjarstjóri.
Laun: 66.018,- (fastalaun. Yfirvinna skrifuð
niður, ekki fastákveðin upphæð. Meðaltal yfir-
vinnu er um 50 stundir, 33.009,-, bílastyrkur
9.400,- kr. Risna 5.800,- kr., 22.500,- kr. í funda-
þóknun á mánuði að meðaltali. Frír sími að
stærstum hluta. Reiknast sem 137.000,- krónur
á mánuði.
eftir Bjarna Harðarson myndir: Sveitarstjórnarmól o.fl.