Helgarpósturinn - 21.08.1986, Blaðsíða 28

• Þeim fer sífjölgandi, sem borga öðrum ffyrir að halda heimilinu hreinu og annast börnin. • Á við glóandi gull að hafa konu til að \ ■
Norðurlöndum koma hingað í kippum. • „Ömmurnar" vilja heldur vinna á skrifstofum. • írskir trúboðar aðstoðuðu vi i
atvinnuleyfi.
Fyrir allnokkrum áratugum var þad tiltölu-
tega algengt ad á heimilum heldra fólks í bœj-
um landsins og á stórum sveitabýlum vœru
vinnukonur, bœöi erlendar og innlendar. Þetta
geröist hins vegar sífellt sjaldgœfara þar til nú
á allra síðustu árum aö upp hefur komiö mikil
þörf fyrir heimilisaöstoö hjá fjölskyldum þar
sem bœöi hjónin vinna áti.
Ný vinnukonustétt á íslandi er oröin aö veru-
leika, en hún er mun flóknari aö samsetningu
en fyrr á tímum. Vinnukonur dagsins í dag
kallast sjaldnast því nafni, þœr búa sjaldnast
inni á heimilum fólksins sem þœr vinna hjá,
þœr sjá yfirleitt annað hvort um hreingerning-
ar eða barnaumönnun, en ekki hvort tveggja,
og þœr birtast jafnvel í formi kaþólskra
munka! Og þaö sem meira er, þá eru seinni
tíma vinnukonur oft mikiö feimnis- og viö-
kvœmnismál þeirra, sem þjónustunnar njóta.
Það þykir nú orðið sjálfsagt að konur, jafnvel
giftar og með ung börn á sínum snærum, vinni
utan heimilis. Margumræddar efnahagsað-
stæður þjóðarinnar hafa að sjálfsögðu rekið
konur út á vinnumarkaðinn, sem ekki hefðu
ella kært sig um að stunda launavinnu, en það
gerist einnig sífellt algengara að konur vinni
úti vegna þess að þær langi til þess.
Það fylgja því ýmsir ókostir fyrir heimilislíf-
ið í sinni fyrri mynd, þegar húsmóðirin gengur
út úr dyrunum í býtið á morgnana og kemur
ekki heim aftur fyrr en síðla dags — þó svo að
þessu fylgi einnig fleiri krónur í heimilisbudd-
una. Heimilisstörfin, sem áður voru unnin nær
eingöngu af húsmæðrum, eru víða orðin að
meiriháttar vandamáli. Það sama má segja um
umönnun ungbarna og viðveru vegna skóla-
barna, sem nauðsynleg er sökum þess að
skóladagur er enn ekki orðinn samfelldur.
Lausn á þeim erfiðleikum, sem aukin vinna
utan heimilis hefur í för með sér, er að mörgu
leyti efnahagslegs eðlis. Hjón, sem hafa tiltölu-
lega háar tekjur, eiga auðveldara með að leysa
þennan vanda en fólk með minni efni. Þó eru
peningar ekki endilega fullkomið lausnarorð í
þessu samhengi, eins og fram kemur í eftirfar-
andi samtali við framkvæmdastjóra ráðninga-
þjónustu í Reykjavík.
YFIRBORGANIR DUGA EKKI TIL
Oddrún Kristjánsdóttir veitir fyrirtækinu
Liösauka forstöðu. Hún var spurð að því hvort
fólk í leit að heimilishjálp hefði mikið samband
við fyrirtæki hennar.
,,Já, það er gifurleg eftirspurn eftir bæði hús-
hjálp, þ.e.a.s. aðstoð við þrif og þvotta, og einn-
ig eftir svokölluðum „ömmum" sem koma
heim og hugsa um smábörn og taka á móti
eldri börnum þegar þau koma úr skóla. Þessar
„ömmur“ sjá líka oft um létt heimilisstörf einu
sinni til tvisvar í viku, ef um það semst.
Það gengur hins vegar mjög illa að fylla
þessi störf, svo ekki sé meira sagt. Þar kemur
allt fyrir ekki þótt fólk vilji gera virkilega vel
við viðkomandi konu og borga henni betur
eða a.m.k. jafnvel og fyrir skrifstofuvinnu.“
— Kanntu einhverja skýringu á þvíaö konur
vilja ekki taka þessi störf aö sér?
,,Ætli það þyki ekki niðurlægjandi að koma
inn á heimili og vinna þannig fyrir sér. Ég býst
við því að sú gæti verið ástæðan."
— En þaö er undantekningalaust veriö aö
leita aö konum, eöa hvaö?
,,Já. Það lætur sér enginn detta það í hug, að
karlmaður muni þiggja svona starf.“
— Hvernig konur eru þaö, sem fara í þess
konar vinnu?
„Þetta er mikið fullorðnar konur, sem sjá
þarna tækifæri á aðems rólegra starfi en við
þrif eða önnur láglaunastörf hjá fyrirtækjum.
Okkur hefur hins vegar gengið best að útvega
konur á heimili þar sem þær mega hafa með
sér börn. Þá er um yngri konur að ræða, sem
finnst gott að geta sameinað það að vera hjá
sínu eigin barni og vinna fyrir einhverjum tekj-
um.“
— Er þetta lausn, sem fólk t ömmuleit er
ánœgt meö?
„Það vilja flestir heldur fá eina, eldri konu,
en þetta er möguleiki sem það hefur oft ekki
velt fyrir sér fyrr en við bendum því á hann."
— Hafiö þiö milligöngu um aö úlvega
au-pair stúlkur?
„Nei, við gerum það ekki. Þetta mál er alveg
afskaplega erfitt viðureignar. Stóru vandræðin
byrja þegar 6 ára börnin byrja í skóla og ein-
hver þarf að vera til staðar til þess að senda
þau af stað og taka á móti þeim. Við þær að-
stæður hafa margar konur farið þá leið að út-
vega sér au-pair stúlkur. Það gefst að sjálf-
sögðu misjafnlega, eins og gengur.“
MIKIÐ FEIMNISMÁL AÐ FÁ
AÐSTOÐ Á HEIMILINU
— Nú ert þú sjálf mikiö í félagsstarfi, Odd-
rún, og hittir mikið af uppteknum konum „á
framabrauf', ef svo má aö oröi komast. Þykir
þaö sjálfsagt þeirra á meöal aö fá aöstoö viö
heimilisstörf og barnagœslu?
„Nei, þetta er einmitt mjög mikið feimnis-
mál, enda er oft talað um slíkar konur á niður-
lægjandi hátt. Það er þess vegna alls ekki farið
hátt með þetta.
Hins vegar er það stór spurning hvernig úti-
vinnandi konur eiga að geta gert allt — séð um
heimili, unnið úti allan daginn, og svo fram-
vegis. Það er hart fyrir konur, sem varið hafa
mörgum árum í að mennta sig, að geta ekki
nýtt þá menntun að námi loknu. Vinnumark-
aðurinn er ennþá þannig, að þessar konur fá
ekki störf við sitt hæfi nema gegna fullu starfi.
Þær verða að taka að sér heilsdags störf, en þá
lenda þær líka í erfiðleikum með húsverk og 1
barnagæslu, sérstaklega ef um stórar og ungar
fjölskyldur er að ræða.“
SLÆM REYNSLA AF ÞVÍ
AÐ AUGLÝSA EFTIR „ÖMMU"
Það eru þó ekki einvörðungu þjónustufyrir-
tæki, sem hafa milligöngu um útvegun á
vinnukonum nútímans. Bæjar- og sveitafélög
alls staðar á Iandinu sjá um að sjúklingar og
aldraðir, sem búa heima og eiga rétt á aðstoð,
fái heimilishjálp. Á flestum stöðum mun þetta
vera þó nokkrum erfiðleikum háð, því konur
sem taka vilja að sér þrif og aðstoð á heimilum
eru lítið auðfundnari fyrir opinbera aðila en
einstaklinga.
Þær fjölskyldur, sem við náðum tali af og
höfðu verið svo heppnar að verða sér úti um
„ömrnu" til barnagæslu eða konu til þess að
þrífa, höfðu flestar haft mikið fyrir því að finna
slíka himnasendingu. Flestir höfðu reynt að
auglýsa sjálfir í dagblöðum og létu fæstir vel af
þeirri reynslu. í mörgum tilvikum átti hjálpar-
hella heimilisins því rætur sínar að rekja til
28 HELGARPÓSTURINN
leftir Jónínu Leósdóttur,