Helgarpósturinn - 28.05.1987, Qupperneq 23

Edda í Gallerí Borg.
Þrjár ólíkar
myndlistarkonur
Einu sinni voru allir helstu mynd-
listarmenn sögunnar karlmenn en
sá tími er svo sannarlega lidinn og
þad vígi karla fallid eins og svo
mörg önnur. Um þessar mundir
sýna í hjarta borgarinnar m.a. þrjár
konur sem eru dœmi um þessa þró-
un. Sýningar þeirra eru afar ólíkar,
sem og þœr sjálfar. Þessar konur
eru Guörún Svava Svavarsdóttir,
Edda Jónsdóttir og Borghildur Ósk-
arsdóttir.
Sýning Guðrúnar Svövu, í FÍM-
salnum nýstofnaða v/Garðastræti,
ber yfirskriftina Land og fólk, sem
svo sannarlega er réttnefni. Guðrún
sýnir teikningar, unnar með ýmsum
aðferðum og bæði svarthvítar og í Iit.
Eins og nafnið gefur til kynna eru
landið og fólkið listakonunni hug-
leikin, landslagið oft á tíðum raun-
sæislega framsett en svo liggur
manneskjan í því og þar sem stærð-
arhlutföllum er breytt fá myndirnar
á sig einhvern blæ dulúðar og
sterkrar fantasiu sem hrærast sam-
an í þessum tveimur myndefnum.
Edda Jónsdóttir, sem sýnir í öðrum
nýjum sal, hjá Gallerí Borg í Austur-
stræti, fjallar líka um land og fólk
þó með allt öðrum hætti sé. Þar er
að finna rómantískar fjallasýnir í
bland við verk sem kallast Tvenndir
og túlka að einhverju leyti samskipti
kynjanna. Þau verk eru byggð upp á
tvennskonar formum sem raðað er
saman á mismunandi hátt. Aðferðir
Eddu eru mestan part æting og
vatnslitaþrykk og gefa efnið og
meðferð þess oft tilefni til hug-
mynda um hörku steinsins. Verk
Eddu eru fremur á lágu nótunum og
hið sama má segja um verk Borg-
hildarÓskarsdóttur, semsýnir kera-
mikskúlptúra í Gallerí Svart á hvítu
v/Óðinstorg. Þar kveður við allt
annan tón en hjá þeim Guðrúnu og
Eddu, enda gefur efnið tilefni til.
Yrkisefnið er þó kannski ekki svo
ýkja fjarlægt, því enn er það náttúr-
an sem ræður að mestu ríkjum í
samspili glersins og steinleirsins,
ólíkum efnum og formum teflt sam-
an, í senn sundrung og sameining.
Þrjár afar ólíkar sýningar þriggja
kvenna, hver um sig sérstæð og
sannarlega þess virði að rölta milli
sýningarsalanna og skoða.
-KK.
Guðrún Svava ( FÍM-salnum.
Borghildur (Gallerl Svart á hvltu. Myndir: Jim Smart.
Myndarleg tónlistarhátíd Musica Nova
„Kraftur í tónskáld-
um þótt lágt fari“
„Það skrýtna er að (slensk tónskáld eru
kannski þekktari ( útlöndum en hér
heima," segir Kolbeinn Bjarnason flautu-
leikari.
Musica Nova heldur um þessar
mundir tónlistarhátíb sem kallast
Skerpluhátíð '87, og vísar þar til
mánabarins sem er nýgenginn í
garb, samkvæmt fornu tímatali. —
Kolbeinn Bjarnason flautuleikari er
einn abstandenda hátíbarinnar.
„Það skiptir máli að fólk geri
meira af því að spila nútímamúsík
og hlusta á hana, gefi henni meiri
gaum. Félagið Musica Nova hefur
starfað í tuttugu eða þrjátíu ár, að
vísu „dó" það í tíu ár, en var endur-
lífgað og starfar nú af krafti. Þegar
félagið var stofnað, í kringum 1960,
þótti það byltingarkennt og
hneykslaði marga, því þá var hægt
að hneyksla fólk. Núna lætur fólk
hins vegar ekkert koma sér á óvart,
það er öllu vant. T.d. var það svo á
einum tónleikunum á sjöunda ára-
tugnum að þáverandi menntamála-
ráðherra labbaði út, konsertinn fór
yfir velsæmismörk ráðherrans, —
og styrkir hættu að berast frá
menntamálaráðuneyti.
Núna eru menn bara að skrifa
músík — meira jafnvægi í tónsköp-
un. Og hér er þrátt fyrir allt mikill
kraftur í tónskáldum og flytjendum,
þótt lágt fari. Núna á t.d. að frum-
flytja níu verk.
Það skrýtna er að íslensk tónskáld
eru kannski þekktari í útlöndum en
hér heima, verk þeirra heyrast oftar
þar og jafnvel gefnar út plötur með
þeim. Annars held ég að illa sé búið
að listamönnum víðast hvar, þeir
eru hálfheimilislausir — enginn að-
all eða kirkja til að halda þeim uppi
— og útséð um að menn geti lifað af
list sinni, í flestum tilvikum. Nútíma-
tónskáld eru a.m.k. ekki að semja
fyrir markað og þess vegna ekki
von þeir mali gull.
Fyrir mér er þetta partur af miklu
stærra máli; fólk er hrætt við list-
sköpun í kringum sig, listin er ögr-
andi og menn eru oft smeykir við þá
hluti sem hreyfa við þeim.
Svo ég víki aftur að Skerplu eru
þetta allt saman mjög skemmtileg
verk og menn þurfa ekki að vera
neinir tónlistarsérfræðingar til að
njóta þeirra. Menn eiga að koma á
tónleika og vita ekkert fyrirfram við
hverja má búast, láta koma sér á
óvart."
Á hátíðinni verða haldnir fimm
tónleikar, sem sýna eiga nokkuð vel
brot af þeirri nýsköpun sem er í ís-
lenskri tónlist. Þrennir tónleikar eru
hreinræktaðir íslénskir og tvennir
blandaðir. Á tónleikum þessum
koma við sögu margir þeir sem eitt-
hvað hafa látið að sér kveða í ís-
lensku tónlistarlífi, en einnig þeir
sem ekki eru jafnáberandi og fólk
veit nánast ekki að eru til. Kolbeinn
segir: „Við eigum helling af hljóð-
látu fólki: hver situr á sinni gullkistu
og eys úr henni þegar beðið er um.
Okkur finnst sérstaklega gaman að
geta kynnt þetta fólk á hátíðinni."
Það kennir ýmissa grasa á
Skerplu og eins og fyrr segir verða
níu verk íslensk frumflutt, ef telja
má John Speight og Szymon Kuran
íslendinga! Eitt af þessum verkum,
eftir Leif Þórarinsson, var samið ár-
ið 1975 en hefur ekki heyrst hér fyrr,
nema á lokuðum tónleikum. Þá má
Eitt verkanna á Skerplu '87 er
Tónlist á júníkvöldi (1987) eftir John
Speight. Þab er verk fyrir tvö píanó,
samib sérstaklega fyrir þau Svein-
björgu Vilhjálmsdóttur og Ástmar
Olafsson. Þetta er frumflutningur
verksins. Ástmar Ólafsson er í hópi
þeirra sem lítt hefur borib á í ís-
lensku tónlistarlífi, enda tiltölulega
nýkominn heim frá löngu námi.
„Þetta er verk fyrir tvö píanó, en
mjög lítið er til af slíkum verkum,
þau eru þó tii. Ég spila allt sem ég
kemst yfir, þegar tími gefst til frá
kennslunni, og ég hef mjög gaman
af nútímatónlist þó ég hafi ekki
fengist mikið við að spila hana. Þó
frumflutti ég árið 1978 píanókon-
nefna verk eftir Atla Ingólfsson, eitt
af okkar yngstu tónskáldum, þrjú
verk eftir Karólínu Eiríksdóttur,
verk eftir Atla Heimi Sveinsson,
Hjálmar H. Ragnarsson, Gunnar
Reyni Sveinsson, Herbert H. Ágústs-
son, Mist Þorkelsdóttur, Eyþór Þor-
láksson, fyrrnefnda John Speight og
Szymon Kuran, og félaga þess síðar-
nefnda í hljómsveitinni Súld. Súld
spilar jazz-tónlist í margvíslegu
formi. — Szymon Kuran er aðstoðar-
konsertmeistari í Sinfóníunni og
einn af meðlimunum, Þorsteinn
Magnússon, er góðkunnur gítarleik-
ari úr Eik og Þeysurum. Þarna
mætist fólk, flytur spennandi músík,
hún er ekki skrifuð, hún breytist."
Skerpla er gamalt og gott nafn,
Musica Nova-mönnum finnst það
viðeigandi: „Nýir hlutir eiga sér allir
rætur í gamalli hefð — eru bara
beint framhald af því sem verið hef-
ur að gerast sl. hundrað ár. Atli
Heimir verður kannski spilaður í
útvarpinu eftir hundrað ár og þá
heldur fólk bara að það sé Bach."
-shg.
sert eftir John Speight, en hann
samdi einmitt eitt verkanna sem við
ætlum að spila núna. Annars hef ég
eins og ég sagði verið í fullri kennslu
síðan ég kom heim, við Tónskóla
Sigursveins, og lítill tími eftir til að
æfa og undirbúa konserta.
— Ég er nú ekki besti maðurinn til
að fjalla um íslenska nútímatónlist,
því ég er búinn að vera lengi burtu
og á þeim tíma hefur mjög margt
gerst. Mér finnst þó að fólk ætti að
vera forvitið og koma á tónleikana,
ég er viss um að það yrði ekki fyrir
vonbrigðum. Margt af þessu er mjög
falleg músík, ekki nein óskapleg
framúrstefna eða fráfælandi, —
mjög fallegt."
-shg,
„Margt mjög falleg músík“
segir Ástmar Ólafsson píanóleikari sem frumflytur verk
á hátíðinni.
Messíana færir upp fjöllistaverk við annan mann
Sjö spegilmyndir
Messíana Tómasdóttir og finnska
tónskáldib Patrick Kosk hafa samib
fjöllistaverkib Sjö spegilmyndir sem
œfingar eru hafnar á í Hlabvarpan-
um. Flytjendur verksins verba Kol-
beinn Bjarnason flautuleikari og
tveir leikarar, Þór Tulinius og ab öll-
um líkindum Ása Hlín Svavarsdóttir,
en þó mun ekki endanlega vera bú-
ib ab rába í kvenhlutverk uppfœrsl-
unnar. Þá gegnir fjöldi brúba stóru
hlutverki í verkinu auk Ijósa, en
hönnubur þeirra er finnskur,
Kimmo Sillantie.
Sýningar á Sjö spegilmyndum
hefjast í Hlaðvarpanum snemma í
júlí og vara að líkindum út þann
mánuð, en þá verður haldið í leik-
ferð með sýninguna til Norður-
landa; fyrst sýnt í Sjónleikahúsi Fær-
eyja, þá í Moss í Noregi, síðan í
Stokkhólmi og Uppsölum Svíþjóðar
og loks í Finnlandi, þar sem komið
verður við í menningarmiðstöðinni
í Sveaborg úti fyrir Helsinki og á al-
þjóðlegu leiklistarhátíðinni í Támp-
ere.
Messíana Tómasdóttir, annar höf-
undur verksins, segir það vera án
orða og mjög myndrænt. Sjö spegil-
myndir séu leik- og tónverk, form
sýningarinnar sé einskonar ritúal
þar sem áhorfendur taki fullan þátt,
en þeir verði aldrei fleiri en 35 á
hverri sýningu. Hún segir ennfrem-
ur um þátt áhorfenda í stykkinu:
„Þeir munu eiga þess kost að velja
mjög persónulega milli mismunandi
sæta og á vali þeirra byggist sú af-
staða sem leikarar, flautuleikari,
tónlist, ljós og leikmynd munu hafa
til hvers og eins þeirra."
Messíana kemst svo að orði um
efni verksins: „Maðurinn fæðist úr
tónlistinni í efnið. í efnisheiminum á
sér stað þróun, er hann ferðast
gegnum rými og tíma, og ef til vill
ferðast hann gegnum sinn innri
mann. Á þessu ferðalagi mætir
hann höfuðskepnunum, sem birtast
honum ýmist beint eða í gegnum
tónlist, hreyfingu, liti, ljós og ástina.
Við ferðcu-lok á hann þess kost að
snúa aftur til tónlistarinnar."
Messlana Tómasdóttir: „Form sýningar-
innar einskonar ritúal þar sem áhorfendur
taka fullan þátt..."
HELGARPÓSTURINN 23