Morgunblaðið - 02.03.1967, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. MARZ 1967.
Árni Eiríksson
hóli # Fljótum -
F. 6. des. 1905 — D. 28. jan. 1967.
„Ég geng niðr að hafi. í hinnsLa
sinn
í hönd þér ég taka vildi.
Svo fallegar rúnir, frændi minn,
að yndi er að trúa því enn um
sinn,
að allt sé í fullu gildi.“
Árni á Reykjarhóli, eins og
hann var jafnan nefndur, var
kjarnakvistur. Hann var kominn
af greindu, traustu og þrelcmiklu
skagfirsku bændafólki í báðar
ættir. Hann var fæddur að
Reykjarhóli í Vestur-Fljótum 6.
des. 1905. Foreldrar hans voru:
Eiríkur Ásmundsson, sjálfseign-
arbóndi á Reykjarhóli, og Anna
Sigríður Magnúsdóttir, húsfreyja.
Eiríkur faðir hans yar mikill
manndóms og drengskaparmaður
og svo hjálpsamur, að á hvers
manns vitorði var, og gengu
ýmsar sögur heima í Fljótum um
hjálpsemi hans. Ein með þeim
styttri er á þessa leið: Haustið
1912 eða 13 kom Eiríkur heim
úr ferðalagi seinni part dags. Var
þá orðan, norðaustan uppgangs-
veður skollið á og mikil ylgja
komin í sjó. Faðir minn, Guð-
mundur Ásmundsson, þá bóndi á
Bakka, var i göngum. Báðir áttu
þeir bræður báta sína niðri í
fjöru. Eiríkur velti því ekki
lengi fyrir sér, hvernig haga
skyldi björgunarstarfinu. Hann
lét sinn bát eiga sig fyrst um
sinn, reið fáliðaður út í Bakka-
gil og bjargaði báti bróður síns
upp, en meðan þessu fór fram,
tók sjórinn hans bát og braut í
spón. Þessi atburður lýsir vel
skapferli og athöfnum þessa
merka manns og sýnir bezt hver
hann var í raun og veru. Eirík-
ur var mestur búhöldur sinnar
samtíðar í Vestur-Fljótum og rík
astur af gangandi fé. Samt hjálp-
aði hann oft öðrum um fóður,
þegar í dálpaði. Hann var um
skeið oddviti Haganeshrepps,
sýslunefndarmaður og í stjórn
Kaupfélagsins í Haganesvík.
Hann var um árabil í fararbroddi
síns sveitarfélags.
Móðir Árna er enn á lífi, há-
öldruð, komin yfir nírætt. Hún
er greind kona og var dugmik-
il og stjórnsöm húsfreyja, æfin-
lega róleg og hjartahlý. Allir,
sem kynnast henni, þykir vænt
um hana, sakir umhyggjusemi
hennar og góðvildar. Þessi lýsing
af foreldrum Árna hér að fram-
an sýnir bezt af hverri klöpp
hann var brotinn. Eplið fellur
sjaldan langt frá eikinni, segir
gamalt spakmæli, og þannig
reyndist með þennan ávöxt.
Árni ólst svo upp með foreldr-
um sínum á Reykjarhóli í glað-
værum og dugmiklum systkina-
hópi. Hann vann öll venjuleg
sveitastörf, svo sem að heyskap
á sumrum og skepnuhirðingu á
veturna. Einnig var sjórinn sótt-
ur af kappi haust og vor, minna
að sumrinu, yfir sláttinn. Hann
var verkmaður með ágætum, og
fór honum einnig öll skepnu-
hirðing mjög vel úr hendi. Hann
var dýravinur.
Árni hafði mjög sterka löng-
un til að mennta sig eitthvað og
sem fullorðinn maður hleypti
hann heimdraganum og byrjaði
nám í héraðsskólanum á Laug-
arvatni haustið 1930. Námið
stundaði hann af alúð og sam-
vizkusemi, sem og öll önnur
störf. í>ar lauk hann burtíarar-
prófi eftir tveggja vetra nám,
með prýðiseinkunn. Sumarið á
milli skóla vann hann heima á
búi foreldra sinna. Hann var æf-
inlega heimakær og vildi sínu
heimili sízt skulda.
Vorið 1938 gekk Árni að eiga
eftirlifandi konu sína og frænd-
konu, Líneyju Guðmundsdóttur,
Jónssonar frá Austara-Hóli og
Ólafar Björnsdóttur frá Sigríð-
arstöðum. Bæði voru foreldrar
Líneyjar hagmælt. Raunar mátti
Reykjar-
Minning
Guðmundur frekar heita skáld
en hagyrðingur, en hann dó ung-
ur og mælti svo fyrir, áður en
hann dó, að ekkert yrði látið
koma út eftir sig, af því að hann
sjálfur gat ekki fylgt því úr
hlaði. I>au byrjuðu búskap sama
vorið á nýbýli sínu, hálfum
Reykjarhóli, sem Árni byrjaði að
byggja vorið 1937. Valgarð Krist-
jánsson, húsasmíðameistari í
Lambanesi, hjálpaði honum í
fyrstu við smíði íbúðarhússins,
en öll önnur hús á jörðinni smíð-
aði hann sjálfur úr varanlegu
efni, steinsteypu og timbri, svo
sem hlöður, fjárhús, hesthús,
fjós og votheysgryfjur. Ekki
lærði Árni samt annað til smíða,
en það sem hann lítilsháttar fór
með hefil og sög veturna, sem
hann var við nám a Laugarvatni.
Hann var smiður að eðlisfari. Ég
vissi aldrei til, að Árni legði
gjörva hönd á nokkurt verk, sem
honum fór ekki vel úr hendi.
Hann lagði í geysimikla skurð-
aðgerð og nýrækt á Reykjar-
hóli og á sjötta hundrað metra
langa hitaveitu lagði hann heim
til að hita upp íbúðarhúsið og
til fleiri heimilsþæginda. Mið-
stöðina lagði hann einnig sjálf-
ur. Allra manna bezt setti hann
upp girðingar um tún og engi
og hélt þeim við. Hann var at-
hafnamaður í búskap, snyrti-
mennska og búhyggindi fóru sam
an, líkt og verið hafði í búskap-
artíð föður hans.
Árni var mikill hestamaður og
hafði yndi af góðum hestum.
Hann var ágætur tamningamað-
ur og gerði talsvert að því að
temja fyrir aðra á yngri árum.
Hesturinn, sem hann situr á
á myndinni, sem fylgir þessum
línum, var einn af hans þekkt-
ustu góðhestum, „Gamli Freyr“,
svifhár töltari og mikill garpur.
Strax í byrjun búskapar voru
honum falin ýms trúnaðarstörf
fyrir sveit sína. Um aldarfjórð-
ung, eða þar til hann flytur frá
Reykjarhóli, situr hann í hrepps
nefnd Haganeshrepps, í skatta-
nefnd, í stjórn búnaðarfélagsins
og fóðurbirgðafélagsins, svo og
skólanefnd og stjórn kaupfélags
ins í Haganesvík. Til þessara
starfa var hann svo endurkosinn
hverju sinni úr því. Þessi upp-
talning sýnir bezt, hvernig Fljót-
verjar yfirleitt treystu Árna,
virtu hann og mátu. Hann vann
öll opinber störf af alúð og
skyldurækni og hlífði sér hvergi
og sást heldur ekki fyrir um
tíma og fyrirhöfn, sem hann
varð að fórna frá eigin heimili.
Hann var málafylgjumaður mik-
ill og sótti mál sitt af einurð og
festu, en fullum drengskap. Hann
var rökfimur og rökfastur. Oft-
ast var honum djörfung og al-
vara efst í huga. Hann var mjög
vel félagslega þroskaður, sérstak
lega víðsýnn og glöggskyggn og
hafði þann ágæta eiginleika að
vera fljótur að greina aðalatriði
frá aukaatriðum í hverju máli. Á
því fengu andstæðingar hans oft
að kenna. Hann lét ekki hlut
sinn að óreyndu og enginn þok-
að honum um hársbreidd frá
því, sem honum fannst réttast og
sannast í hverju máli.
Heimilið á Reykjarhóli var frá
öndverðu rómað fyrir gestrisni.
Reykjarhóll liggur^ þjóðbraut og
í mikilli umferð, og má með
sanni segja, að alla tíma árs væri
þar húsfyllir vandamanna, gesta
og gangandi. Því kunnu bæði'
hjónin bezt, og þá hljómaði úti
og inni: Hjartanlega velkomin.
En oft mun vinnudagur húsráð-
enda hafa verið langur og lík-
lega fæstir vitað, hvenær hús-
freyjan fór á fætur á morgn-
ana, eða hvnær hún ,þreytt að
loknu erfiðu dagsverki lagðist til
hvíldar á kvöldin.
Árni var gæfumaður. Hann
eignaðist góða og indæla konu,
sem allt vildi á sig leggja til að
vera honum sem mest stoð og
styrkur í lífsbaráttunni. Hún
vann öllum stundum að velferð
hans, barna þeirra og heimilis.
Hann mat hana líka að verð-
leikum. Þau eignuðust 2 mynd-
arleg, vel gefin og mannvænleg
börn:
Ester Anna er fædd 27. maí
1941. Hún ber nöfn foreldra
Árna. Hún dvelur heima.
Guðmundur Haukur, trésmíða-
nemi, f. 23. apríl 1945. Hann er
heitinn eftir föður Líneyjar.
Hann dvelur einnig heima.
Þau ólu upp einn fósturson,
Benedikt Frímannsson, trésmíða-
meistara í Reykjavík. Hann hef-
ur ætíð sýnt þeim sérstaka rækt-
arsemi og reynst þeim sem bezti
sonur.
Árni var fyrirmyndar heimil-
isfaðir og hafði mikla elsku á
sinni fjölskyldu. Einnig var æfin
lega náið og innilegt samband
milli hans og systkinanna, sem
bezt kom í ljós, þegar eitthvað
reyndi á innan frændgarðsins.
Foreldrum sínum sýndi hann
ástúð og ræktarsemi. Það er að-
alsmerki allra góðra manna.
Hann var líka virtur og elskaður
af þeim.
Árni missti föður sinn vetur-
inn 1938. Hann varð því sem
næst bráðkvaddur. Árni var
ekki heima, þegar faðir hans
lézt, því lenti það í minn hlut
að tilkynna honum viðskilnað
föður síns, svo og fleirum syst-
kinunum. Þessi atburður líður
mér aldrei úr minni, þvílíkri
hryggð, sem hann og öll Reykj-
arhólsfjölskyldan var þá slegin.
En móðir hans hefur æ síðan
búið í skjóli þeirra hjóna, elskuð
og virt af þeim og börnum
þeirra. Meðan heilsa entist, vann
hún heimilinu heilshugar og af
trúmennsku, sem ævinlega hef-
ur einkennt öll hennar störf. Nú
um langt skeið hefur hún notið
umbunar verka sinna í hárri elli,
umvafin umhyggju þeirra og ást
úð. Fyrir áramótin 1952 veiktist
Anna mikið og lá lengi þungt
haldin. Um þær mundir kom ég
oft að Reykjarhóli. Árni sat þá
venjulega við sjúkrabeð móður
sinnar. Oft hélt hann í höndina
á henni, það var eins og henni
liði þá betur. Mér er alveg
ógleymanleg hlýjan og ástúðin,
sem birtist í svip hennar til son
arins og sjálfsagt hefur Árni
lengst af verið bjartasti sólar-
geislinn í lífi hennar.
Líney vinnur áfram hin góðu
störfin, meðan heilsa endist, þótt
Árna missi við: Að hjúkra og
hlynna að lasburða móður hans
og rúmliggjandi systur. Henni
berst styrkur að ofan í hverri
raun. Hún vinnur sína sigra í
hljóðlátu starfi. Hennar er þjón-
ustan, kærleikurinn og velvildin.
Guð er innra með henni.
Árni flytur svo með fjölskyldu
sína til Reykjavíkur 1962. Þá
hafði heilsuleysi herjað á heimil-
ið í nokkur ár. Líney varð að
liggja á sjúkrahúsi, ýmist á Sauð
árkróki eða í Reykjavík, og fékk
ekki bót meina sinna. 1960 gekk
hún svo undir hættulegan upp-
skurð í Reykjavík og ennþá sat
næstum því við það sama um
heilsufar hennar eftir þá aðgerð.
En 1963 er hún aftur skorin upp,
og þá loksins fær hún sæmilegan
bata. Einnig varð Anna systir
hans að vera oftsinnis á sjúkra-
húsum. Heima í Fljótum er að
vetrinum til oft erfitt með lækn
isvitjanir og læknishjálp, sakir
snjóþyngsla og langvinnra ill-
viðra. Var því eðlilegt að skyn-
samlegt af Árna og flytja til
Reykjavíkur og kom þá sem oft-
ar fram fyrirhyggja hans. Þar
eru tæki til rannsókna fullkomn-
ust og þar er bezta og fullkomn-
asta læknishjálp og aðhlynningu
að fá á landinu. Einnig var margt
af þeirra nánasta skyldfólki fyr-
ir í Reykjavík.
Árni var gáfaður og óvenju-
lega vel gerður. Hann átti yfir
það rólegri, þjálfaðri og sterkri
skapgerð að ráða, er fæstum eða
engum tókst að færa úr skorð-
um. Hann var indæll félagi og
skemmtilegur og svo góðgjarn,
að hann vildi hvers manns vand-
ræði leysa. Svo greiðasamur, að
hann vildi öllum verða að liði,
sem hjálpar og aðstoðar þurftu.
Hann var hreinskiptinn og frjáls
mannlegur, hlýleiki í svipnum.
Honum fylgdi æfinlega þróttur
og festa. Hann var hugþekkur
ungur maður, sem var okkur
jafnöldrunum heima mjög til
fyrirmyndar og eftirbretyni.
Hann var æfinlega hógvær og
kurteis í framkomu. Aldrei neitti
hann áfengis og notaði tóbak.
Hann var mikill trúmaður og
einlægur og staðfastur í Guðs-
trú sinni. Lengst af alvörumaður
og vissi alltaf hvert hann var að
fara.
„Þér er borgið. Þinni önd
þykir mér sem stoði
ganga syni Guðs á hönd,
gjalda þökk við boði.“
Nú skiljast leiðir um sinn eftir
hláfrar aldar nágrenni og sam-
veru. Að leiðarlokum þakka ég
þér ágæta frændsemi, sem aldrei
féll minnsti skuggi á, og ég
þakka þér fyrir fullan trúnað,
sem þú sýndir mér frá fyrstu
kynnum til síðustu stundar. Og
ég þakka þér fyrir vinsemdina
og hlýhuginn, sem þú ævinlega
auðsýndir fjölskyldu minni.
Við skiptumst á bréfum eftir
Franvh. á bls. 23
Stokvis kæliskápar
STO.KVIS er falleg-
ur, góður og á mjög
hagstæðu verði.
Húsmæður kynnið
yður STOKVIS.
Veljið yður
STOKVIS.
Ný sending var að koma í stærðunum 130, 170, 200 lítra.
Útsölustaðir:
Rafiðjan h.f., Vesturgötu 11, sími 19294.
Ratsjá hf., Laugavegi 47, sími 11575.
Einkaumboð: Yggdrasill h.f. Su5urlandsbraut 6.