Morgunblaðið - 22.11.1975, Blaðsíða 1

32 SÍÐUR OG LESBÓK
268. tbl. 62. árg. LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1975 Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Sjá minningarorð Halldórs Laxness um Gunnar
Gunnarsson, bls. 3.
Gunnar Gunn-
arsson látinn
GUNNAR Gunnarsson skáld,
sem lézt að heimili sfnu að-
fararnótt föstudags á 87. aldurs
ári, var eins og segir f forystu-
grein Morgunblaðsins um hann
áttræðan, „einn mesti rithöf-
undur sem lsland hefur alið.“
Verk hans eru þekkt meðal
menntaðra manna um víða
veröld og hann hefur verið f
hópi þeirra, sem hvað mest
hafa aukið hróður þjóðar-
innar. Kornungur hlevpti hann
heimdraganum og hélt út í
lönd, þar sem hann vann sér
orðstfr sem einn helzti rit-
höfundur danskrar tungu, en
hugurinn stefndi þó ávallt
heim til Islands eins og skáld-
sögur hans bezt sýna og að
sjálfsögðu varð hann einn af
öndvegishöfundum þjóðar-
innar, enda stóð Island, íslenzk-
ur arfur og fslenzk þjóðmenn-
ing hjarta hans næst.
Gunnar Gunnarsson var
skapheitur þátttakandi sam-
tfðar sinnar og fylgdist með
samtfmaviðburðum fram til
hinztu stundar. Hann var
ávallt, eins og segir í fyrr-
nefndri forystugrein. „áhrifa-
mikill liðsmaður í þeirri bar-
áttu sem háð hefur verið gegn
einræði og kúgun meðal manna
og þjóða á þessari öld. Sú bar-
átta stendur enn og kannski
lýkur henni aldrei. Gunnar
Gunnarsson hefur hafið merkið
hátt f þeirri baráttu og mætti
það verða æskumönnum Is-
lands verðugt fordæmi."
1 andlátsfregn ! um Gunnar
Gunnarsson er ástæða til að
vekja athygli á þvi hve skammt
er liðið síðan hann sat í sjón-
varpssal ásamt öðrum rithöf-
undum, aldinn en eldheitur
stríðsmaður frelsis og mann-
réttinda, og mun sú mynd sem
íslendingar eignuðust þar af
skáldi sinu verða flestum
ógleymanleg, nú þegar hann er
horfinn svo skömmu síðar.
Svo eldlegur var áhugi
Gunnars Gunnarssonar fram á
síðustu stundu, að hann hafði
samband við ritstjóra Morgun-
blaðsins nú í þessari viku vegna
þorskastríðsins við Breta og
fylgdist þá náið með framvindu
þess máls. Hann hafði áhuga á
þvi að auka og endurprenta
grein sem hann hafði skrifað i
siðasta þorskastríði og var með
hugann við það mál eins og
ungur væri og engu líkara en
hann hygðist hasla sér völl í
fremstu sveit þeirra manna,
sem berjast fyrir 200 mílna
fiskveiðilögsögunni. Ellimerki
var það siðasta sem harflaði að
þeim sem viðskipti áttu við
hann um þetta mál. Þessa er
minnzt hér af þeim sökum að
það sýnir baráttuhug þessa
mikla rithöfundar, en hann var
eitt af helztu einkennum
Gunnars Gunnarssonar alla tíð.
Gunnar Gunnarsson var
fæddur 18. maí 1889 á Valþjófs-
stað í Fljótsdal í Norður-
Múlasýslu. sonur Gunnars
Helga Gunnarssonar, bónda og
hrepppstjóra, lengst á Ljóts-
stöðum i Vopnafirði, og fyrri
konu hans, Katrinar Þórarins-
dóttur. Eins og fyrr getur fór
hann ungur til Danmerkur og
var við nám f Lýðháskólanum í
Askov 1907—9, en stundaði
venjuleg bústörf á unglingsár-
um. Hann hafði alla tíð mikinn
áhuga á samstarfi norrænna
þjóða. Skrifaði um það m.a. og
hélt fyrirlestra. í Danmörku
samdi hann hverja bókina á
fætur annarri og komst í for-
ystusveit danskra rithöfunda
en varð síðar þekktur víða um
lönd, því að fjölda ritverka
Framhald á bls. 31.
Sigla brezkir togarar
burt af miðunum 1 dag?
„Oskammfeilni Islendinga er meiri
en orð fá lýst,” segir Austen Laing
BREZKI landbúnaðar- og sjávarútvegsráðherrann, Fred Peart, sagði I
Grimsby f gær, að Bretar vildu ekki annað þorskastrfð við Islendinga
en tók fram að brezka stjórnin teldi það skyldu sfna að vernda brezka
togaramenn fyrir íslenzku varðskipunum.
Jafnframt bárust þær fregnir til brezkra hafna frá miðunum að
skipstjórar á um 40 brezkum togurum væru að búa sig undir að sigla út
fyrir 200 mflna mörkin við tsland f dag, laugardag, ef þeir fengju ekki
vernd brezka sjóhersins.
Peart ráðherra hvatti hins vegar togaramennina til að halda kyrru
fyrir til að „veikja ekki málstað Breta“. Hann gekk ekki svo langt að
lýsa þvf yfir að herskip yrðu send á miðin og sagði: „Um leið og
byssurnar eru teknar fram fær fólk rangar hugm.vndir. Við viljum
friðsamlegt samkomulag og reynum að forðast ögranir.“
Þegar Peart var sagt frá
klippingu togvíra Real Madrid
(sjá baksíðu) sagði hann: „Ef
þessar upplýsingar eru réttar
þykir mér leitt að Islendingar
skuli hafa slíkar ögranir í
frammi. Það gæti leitt til stig-
mögnunar.“
SAMSTARFSMENN
Aður hafði verið skýrt frá því
að sérstakir samstarfmenn yrðu
sendir um borð i hin óvopnUðu
gæzluskip Breta á tslandsmiðum
til að annast samstarf við brezka
flotann ef þess gerðist þörf að
senda herskip .á vettvang og
gegna hlutverki milligöngu-
manna sjóhersins og togaranna.
Fyrsti milligöngumaðurinn, Eric
Thundercliffe frá Hessle skammt
frá Hull, fer með togaranum Ross
Altair í dag og verður fluttur um
borð í Lloydsman.
Thundercliffe gegndi svipuðu
hlutverki í síðasta þorskastríði.
Hann hefur stundað veiðar við
ísland í þrjátíu ár og er fyrr-
verandi ritari félags yfirmanna á
togurum i Hull. Brezka togaraeig-
endasambandið sendi öllum
brezkum togaraskipstjórum
skeyti þar sem sagði að Thunder-
cliffe væri á leiðinni.
Ákvörðunin um að senda
Thundercliffe var tekin að
loknum fundi samstarfsnefndar
brezka Sjávarútvegsins í Hull þar
sem skýrt var frá þvl að sumir
togarar hefðu ekkert getað veitt
vegna aðgerða varðskipsins Týs
þrátt fyrir vernd brezku aðstoðar-
skipanna.
Tom Nielson, ritari sambands
yfirmanna á togurum, sagði að
hópur 14 togara hefði ekkert
getað veitt í 14 tíma vegna
aðgerða íslenzku varðskipanna.
Fréttamaður BBC um borð í
Lloydsman skýrði frá því að
margir togarar væru á förum frá
miðunum hálftómir vegna að-
gerða varðskipanna.
Haft var eftir talsmanni sam-
bands brezkra togaraeigenda að
Bretar héldu áfram veiðum en
skipstjórarnir væru ekki sann-
færðir um að aðstoðarskipin
veittu næga vernd. „Enn er allt á
huldu um hvort þeir ætla að
sigla burtu af miðunum, en þeir
virðast reiðubúnir að prófa
aðstoðarskipin," sagði hann.
„ERFIÐ AÐSTAÐA"
Fred Peart sagði þegar hann
hafði rætt við togaramenn i
Framhald á bls. 31.
Hættulegar
aðfarir að
sögn Breta
London, 21. nóvember. AP. Reuter.
YFIRMAÐUR brezku gæzlu-
skipanna við Island, Taff Dav-
ies, sagði í dag að tilraun varð-
skipsins Týs til að klippa tog-
víra Hulltogarans Beneilu
hefði verið „hættulegustu að-
farir“ sem hann hefði séð I 20
ár.
Davies er fyrrverandi sjó-
liðsforingi og sagði að tilraun-
in hefði verið gerð þegar tog-
arinn var að kasta vörpunni og
hefði lftið svigrúm og þvi auð-
veldara að komast að honum.
Þýzki útvegurinn lítt
hrifinn af samningnum
Einkaskeyti til Mbl.
Ðoiln, 21. nóvember. AP
„ÞVZKI sjávarútvegurinn verður
ekki hrifinn af öllum atriðum
samningsins,“ segir stórblaðið
Die Welt f dag um fiskveiði-
samning Islendinga og Vestur-
Þjóðverja. „Hins vegar hefur
hann áður gefið til kvnna að hann
sé eindregið fylgjandi einhvers
konar (málamiðlunar) samkomu-
Iagi.“
„En erfitt getur reynzt að fá
staðfestingu þingsins á Islandi,"
heldur Die Weít áfram. „Annar
fiskveiðisamningur við Vestur-
Þjóðverja fékk ekki samþykki
þingsins i Reykjavík. Hins vegar
gerir Einar Ágústsson utanríkis-
ráðherra sér vonir um að fá
nægan stuðning frá stuðnings-
flokkum islenzku ríkisstjórnar-
Stuttgarter Zeitung segir:
„Samkomulagið var gert með
samþykki vestur-þýzka sjávarút-
vegsins svo að lifshagsmuna hans
verður gætt. Hins vegar hermdu
heimildir i Bonn að Þjóðverjar
gætu ekki gengið lengra i átt til
samkomulags."
Blaðið bendir á að íslenzka
ríkisstjórnin fái „töluverða lækk-
un á innflutningstollum" sam-
kvæmt „bókun sex“ þegar hún
ljúki einnig samningum við Belga
og Bireta.
„I Bonn er gert ráð fyrir að
þessi tollafríðindi og samningur
sá sem nú hefur verið gerður
muni tryggja þýzkum neytendum
öruggt framboð á fiski við hag-
Framhald á bls. 31.