Morgunblaðið - 22.11.1975, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. NÖVEMBER 1975
16
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen,
i Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, simi 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið.
r
Atökin á fiskimiðunum
við landið fara nú
stöðugt harðnandi í kjölfar
þess, að síðasti samninga-
fundur milli íslendinga og
Breta fór út um þúfur.
Landhelgisgæzlan hefur
aukið aðgerðir sínar gegn
brezkum togurum, sem eru
að ólöglegum veiðum við
landið dag frá degi með
togvíraklippingum og öðr-
um ráðstöfunum til þess að
trufla veiðar þeirra. Nú
þegar hefur sá árangur
náðst, að fiskimiðin úti
fyrir Vestfjörðum hafa
nánast verið hreinsuð af
brezkum togurum, sem eru
nú flest allir austur af
landinu og veiða þar meö
aðstoð verndarskipanna,
dráttarskipa og birgða-
skipa, sem notuð voru í
sambandi við olíuvinnslu í
Norðursjó.
Þar sem viðræður við
Bretana fóru út um þúfur
er Ijóst, að við íslendingar
eigum ekki annarra kosta
völ en að herða aðgerðir
landhelgisgæzlunnar svo
sem kostur er. Geir Hall-
grímsson, forsætisráð-
herra iýsti yfir því í ræðu á
Alþingi, eftir að Bretar
fóru í burtu af landinu í
fússi, að nú yrði allt kapp
lagt á að verja landhelgina.
Varðskipið Óðinn, sem ver-
ið hefur í Danmörku, þar
sem margvíslegar breyt-
ingar voru gerðar á því,
kemur heim á næstunni og
Ólafur Jóhannesson, dóms-
málaráðherra, yfirmaður
Landhelgisgæzlunnar, hef-
ur upplýst, að a.m.k. einn
skuttogari verði tekinn til
starfa í þágu Landhelgis-
gæzlunnar. Ljóst er því, að
á Landhelgisgæzlunni og
starfsliði hennar mun hvíla
mikil ábyrgð og mikill
vandi á næstu vikum og
mánuðum.
Um framgöngu starfs-
manna Landhelgisgæzl-
unnar á þessum erfiðu tím-
um þurfum við íslendingar
engu að kvíða. I tveimur
fyrri þorskastríðum hefur
starfsliðið á varðskipunum,
í gæzluflugvélunum og í
landi haldið þannig á mál-
um, að þjóðinni hefur verið
sómi að. Landhelgisgæzlan
hefur sýnt hörku, þegar
það hefur átt við, en að
öðru leyti aðhaldssemi og
skilning. Það liggur fyrir,
að útlendir togarar hafa
getað tekið sér umtalsverð-
an afla á ólöglegan hátt
enda verðum við að horfast
í augu við þá staðreynd, að
við ofurefli hefur verið að
etja. Þótt okkur hafi ekki
tekizt að friða miðin algjör-
lega hefur þó verulegum
árangri verið náð.
Við þessar aðstæður
beinist athygli þjóðarinnar
mjög að störfum Land-
helgisgæzlunnar á fiski-
miðunum. Engum er það
ljósara en sjómönnunum
sjálfum, hvort sem þeir
eru um borð í varðskipun-
um eða brezkum togurum,
að lítið má út af bera án
þess að slys hljótist af. En á
það verður að leggja
megináherzlu að grípa ekki
til neinna þeirra ráðstaf-
ana sem leitt geta til mann-
tjóns. Varðskipsmenn og
aðrir starfsmenn Land-
helgisgæzlunnar vilja
vænta þess að njóta ein-
dregins stuðnings þjóðar-
innar allrar f þeim erfiðu
og vandasömu störfum,
sem bíða þeirra á næstu
vikum og mánuðum. Eins
og jafnan fyrr, þegar til
ófriðar hefur komið á fiski
miðunum, vakna upp
spurningar, með hverjum
hætti unnt er að efla Land-
helgisgæzluna og bæta
starfsaðstöðu þeirra
manna, sem við hana
starfa. Ríkisstjórnin tók þá
ákvörðun að keypt yrði ný
gæzluflugvél, sem væntan-
leg er til landsins að ári
liðnu. Kaup þeirrar vélar
munu vafalaust bæta mjög
alla aðstöðu Landhelgis-
gæzlunnar. Skoða þarf
rækilega með hverjum
hætti öðrum unnt er að
bæta aðstöðu hennar og
efla möguleika hennar til
þess að friða fiskimiðin.
Við getum ekki vænzt
skyndisigurs í þeirri land-
helgisdeilu, sem nú er haf-
in, en með þolinmæði og
þrautseigju og störfum
Landhelgisgæzlunnar
munum við vinna sigur að
lokum.
V andasamt
verkefni
Landhelgisgæzlu
Hið pólitíska frum-
hlaup Fords forseta
WASHINGTON
Ford forseti er nú í vanda
staddur vegna þess að hann
virðist hafa gleymt því, hvers
vegna þingið valdi hann með
yfirgnæfandi meirihluta til að
gegna forsetaembætti, en hann
varð þar með fyrstur manna til
að komast til æðstu valda á
þann hátt. Hann virðist líka
hafa gleymt því, hvers vegna
hann naut ómældra vinsælda
meðal þjóðarinnar fyrst á
valdaferli sinum.
Það var ekki einungis vegna
þess að hann var ekki Nixon,
heldur nýr og viðfelldinn
maður í erfiðri aðstöðu, enda
þótt hitt hafi sjálfsagt átt ein-
hvern þátt í því. Hin raunveru-
lega ástæða var hins vegar sú,
að hann var I senn ákafur mála-
fylgjumaður og sanngjarn,
opinskár og samningalipur og
virtist líklegur til að geta komið
á ró og reglu í landinu eftir
stórviðri og flokkadrætti a
undangengnum árum.
Þingið bar hann ekki á gull-
stóli inn í Hvíta húsið til þess
að hann setti met í því að vísa
frá frumvörpum eða til þess að
skipa New Yörk borg annað
tveggja, að söðla um eða verða
gjaldþrota. Né heldur var það
ætlunin, að hann kippti
mönnum upp úr gluggum forn-
söluverzlana og inn í ráðuneyti
sitt, þvert ofan f ráðleggingar
samstarfsmanna sinna og án
þess að hafa ráðgazt um það við
frammámenn í flokki sínum.
Þegar Ford tók við embætti,
kvaðst hann ekki vilja neina
hveitibrauðsdaga með þinginu,
heldur rétt og slétt hjónaband,
og „gömlu skarfarnir" sem
hann nefndi þingheim kunnu
þessu fádæma vel. En nú vofir
hins vegar hjónaskilnaður yfir.
Skyndilega hefur hinn gamli,
góði Jerry, sem flaug upp á
tindinn, af þvi að hann átti
enga óvini, breytzt í ábúða-
mikinn krossfara, sem böl-
syngur demókrata og syndum-
hlaðnar borgir, biðlar til stuðn-
ingsmanna Ronalds Reagan.
Um þessar mundir hafa for-
síðufréttir snúist um þessi
óvæntu gos gnípunnar, sem
enginn hafði hugmynd um að
væri eldfjall. En eftir því sem
maður grannskoðar síðustu að-
gerðir forsetans, þeim mun
heimskulegri virðast þær vera.
Þegar þjóðin er uggandi um
ástandið í efnahagsmálunum,
hefur hann ekkert upp á að
bjóða nema hörku í garð New
York, og á sama tíma er ástand-
ið í alríkisfjármálum verra en
nokkru sinni fyrr á friðar-
tfmum.
Hann hefur nú fengið „sinn
mann“ til að gegna embætti
varnarmálaráðherra, en þessi
skipti á Schlesinger og Rums-
feld auk tilnefningar George
Bush í embætti yfirmanns CIA,
hafa orðið til þess eins að auka
á ónauðsynlegar deilur og
flokkadrætti innan stjórn-
arinnar. Það gegnir furðu, að
Bush, sem er ungur og metorða-
gjarn stjórnmálamaður og hátt
settur innan Repúblíkana-
flokksins, skuli hafa valizt til
þessa embættis, sem á að vera
hió ópólitískasta innan stjórn-
arinnar. Þessar embættaveit-
ingar stinga mjög I stúf við
aðrar, sem Ford forseti hefur
átt hlut að með ágætum.
Því trúir enginn maður, að
með því að reka Kissinger út úr
skrifstofu sinni í Hvíta húsinu,
sé Ford skyndilega orðinn frjór
og athafnasamur á sviði utan-
ríkismála., Allar þessar tilfær-
ingar stangast ekki einungis á
við óskir Bandaríkjamanna
eftir ró og friði, heldur stangast
eftir James
Reston
þær ekki síður á við sjálfan
forsetann.
Styrkur Fords lá í heilbrigðri
skynsemi hans og þægilegu við-
móti — í sáttfýsi hans en ekki
óbilgirni. Það situr engan
veginn á honum að ryðjast fram
á sextugsaldri með nýja og
harðskeytta fhaldsheimspeki
fyrir komandi ár eða þröngva
persónulegum skoðunum
sínum á afvopnun, viðskiptum
og peningum, upp á fölk, sem
skellir skollaeyrum við.
Hann er hjálparþurfi og mjög
svo. Hann þarfnast aðstoðar
innan ráðuneytis síns, meðal
þings og þjóðar, en hvernig sem
því eiginlega víkur við, skerðir
hann stöðugt pólitíska vígstöðu
sína og telur sjálfum sér trú
um, að þegar hann sé búinn að
safna í kringum sig „sínum
mönnum" fari allt vel.
I Washington gera menn þvi
skóna, án þess aö nokkur geti
með fullu um það dæmt, að
Ford hafi metið stöðu sína
ranglega. Hann hafi ofmetið
vald Reagans, vanmetið sfnar
fyrri vinsældir og lesið skakkt í
hug þjóðarinnar.
Frá lokum sfðari heimsstyrj-
aldar hefur ýmislegt dunið á.
Bandaríkjamenn hafa tekið
þátt i tveimur styrjöldum,
Kóreustríðinu og Víetnamstríð-
ínu, það hafa orðið átök milli
kynþátta, milli ríkra og fátækra
og milli kynslóða. Þjóðin hefur
átt í alls konar deilum og rimm-
um við Rússa, Kínverja,
Evrópumenn og Japani, og á
innanlandssviðinu hafa komið
fram vandræðabörn eins og
Nixon, Agnew og þeirra kónar.
En þetta allt hefur banda-
ríska þjóðin staðið af sér, þótt
við hafi bætzt ný efnahags-
kreppa, hækkandi verðlag, at-
vinnuleysi og vaxandi verð-
bólga. Og þegar Ford kom inn í
Hvita húsið, hlýddi þjóðin
feginsamlega á boðskap hans
um sameiningu, einlægni og
frið.
f þessa uppsprettu sótti
Gerald Ford styrk sinn. Hann
lét f fyrstu í veðri vaka, að hann
hefði óvart orðið forseti, og
hygðist aðeins reyna að leiða
þjóðina yfir erfiðan hjalla fram
til næstu kosninga, en þá ætlaði
hann aftur heim til Grand
Rapids.
Um skeið var það viðkvæðið
hjá honum, að Bandaríkjamenn
hefðu fengið sig fullsadda af
deilum og sviptingum á stjórn-
málasviðinu. Þjóðin þyrfti að
taka sig saman í andlitinu,
endurvekja traust sitt á ríkis-
Framhald á bls. 21
Neiujlorkehncjsí JíeUrJJorkShne$ ííeiirjlorkmmeo Jííeitr JJorkShne# jNeitrjJorkShnes íSTeiuJ]orkenmeo