Morgunblaðið - 22.11.1975, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. NÖVEMBER 1975
FRÁ LEIÐBEININGASTOÐ HÚSMÆÐRA
SALTRENDURA
KULDASTlGVÉLUM
Vetur er genginn í garð og er
nú kominn tími til að klæðast
kuldastigvélum eða hlýjum
skóm. Margir hafa þá reynslu
að þegar skófatnaður blotnar
mikið í snjó eða í rigningu,
koma stundum á hann hvítar
rendur eða blettir. Þetta eru
oftast saltrendur, sem koma
fram, þegar skórnir blotna.
Saltið er stundum á götunum,
stundum kemur það úr mal-
bikinu eða úr leðrinu sjálfu þ.e.
úr sútunarefnum.
Að nokkru leyti má koma í
veg fyrir þessar hvimleiðu
rendur með því að sprauta „sili-
eone-spray“ má kaupa í kjör-
búðum og hjá skósmiðum og
kostar einn brúsi um 250 kr.
Yfirleitt fylgja leiðbeiningar,
hvernig ber að nota það. Haldið
skónum eða stígvélinu í dálítilli
fjarlægð frá spraybrúsanum,
þegar sprautað er á skóna og
látið þá þorna vel áður en þeir
eru teknir í notkun. Við og við
þarf að endurtaka þetta, þar
sem ein siliconemeðferð endist
ekki nema í stuttan tíma. Stíg-
vél og skór úr ljósu rúskinni
verða oft dekkri við þessa með-
ferð, menn verða að sætta sig
við það.
Ef saltrendur hafa komið á
skófatnaðinn má fjarlægja þær
með því að væta skóna með
vatni og nudda þá með hreinum
klút eða svampi. Byrjið að ofan-
verðu og strjúkið að sólanum.
Þegar skórnir eru orðnir þurr-
ir, má bursta þá með skóáburði,
en rúskinnsskófatnaður er
burstaður með stífum bursta úr
hárum en ekki vírbursta.
Einnig má hressa upp á rú-
skinnsskófatnað með góðu
strokleðri. Ef gljáandi blettir
hafa myndast, reynið þá að
nudda þá varlega með fíngerð-
um sandpappír og látið gufu úr
katli leika um þá.
Munið að leður er viðkvæmt
fyrir hita. Sóli, bindisóli og
yfirleður verður stökkt og hætt
er við, að smárifur komi á það,
ef það er þurrkað á miðstöðvar-
ofni. Best er að troða pappir í
blauta skó og skipta svo við og
við um pappír, á meðan skórnir
eru að þorna. Gætið þess að láta
þá ekki standa of nálægt mið-
stöðvarofni.
Sigríður Haraldsdóttir.
Jöklarannsókna-
félagið 25 ára
Vilmundur Gylfason:
Morgunblaðið og
Morgunblaðinu hefur þótt
ástæða til þess að útskýra
nokkuð fyrir lesendum sínum
hvað átti sér stað í sjónvarps-
þætti síðast liðið föstudags-
kvöld, þegar við Valdemar Jó-
hannesson ræddum við Jón G.
Sólnes um Kröfluvirkjun.
Sýnishorn birtast hér, tilvitn-
anir og athugasemdir Mbl. en
öll eru ummælin í þessum dúr.
Morgunblaðið virðist taka
undir gagnrýni um að það telur
að spyrjendum hafi orðið
tvennt á: Spyrjandi neitaði að
gefa upp nafn á heimildar-
manni fyrir spurningu, og það
að þættinum lauk þegar Jón G.
Sólnes vildi ræða Landsbank-
ann á Akureyri og tengsl min
við Gylfa Þ. Gíslason. Ég er
sammála því að þátturinn hefði
vel mátt vera nokkru lengri, en
ekki hinu, að spyrjandi þurfi að
gefa upp heimildir sínar.
Verkaskipting spyrjenda í
þætti sem þessum var sú að
félagi minn, Valdemar Jó-
hannesson, hafði erfiðara hlut-
verkið á höndum, hann stjórn-
aði þættinum og spurði um
orkuhlið málsins, ég spurði um
fjárreiður nefndarinnar, sem
mjög hefur verið skrifað um í
blöð einkum norður á Akur-
eyri, og byggði spurningar
mínar á þeim skrifum. Á þeim
skrifum tek ég að öðru Ieyti
enga ábyrgð, enda var Jón G.
Sólnes til staðar til þess að
svara — og leiðrétta það sem
hann taldi rangt með farið.
En viðbrögð Morgunblaðsins
þykja mér einkenriileg, þótt
maður sé svo sem orðinn ýmsu
vanur. Þegar Morgunblaðið er
að segja Iesendum sínum
hvernig þátturinn hafi verið,
virðist það ganga út frá því að
spyrjendur hafi gengið út frá
þvf að þeir sætu með glæpa-
Cr Velvakanda sjálfum, ekki
lesendabréfi.
Islendingur fordæmirl
þær lágkýruiegu baráttu
kðferðir^ sem beitt hefur i
Derið gegn Jóni G. Sólnesl
vlsar persónunlði á I
iann til föSurhúsa. Blaðið
Fskorar á pólitlska and-
stæðinga slna til málefna-
legra rökræðna umj
Islensk þjóðmál og telur ,
slika umræðu eina sam-
Tilvitnun Staksteina í Is-
lending.
mann á milli sín, og hefðu verið
staðráðnir í þvf að sanna fyrir
þjóðinni að svo væri. Og þar
sem þeim hefði ekki tekizt að
sanna að Jón G. Sólnes væri
glæpamaður, þá hefði þeim
„mistekizt“. Og Morgunblaðið
fagnar. Nú er allt í lagi. Mér
finnst nú samt einhvern veginn
þessi viðbrögð segja meir um
það, hvað Morgunblaðínu þykir
um Jón G. Sólnes en hvað því
þykir um okkur.
Morgunblaðið heldur augljós-
lega að nú séu Kröflumál út-
Ný bók:
Saltfiskur og sönglist
SALTFISKUR og sönglist
heitir bók eftir Harald Guðna-
son, sem Skuggsjá hefur sent
frá sér. I bókinni eru tíu þjóð-
legir þættir og lengstur um
Skarðsselsbræður, Bergstein á
Yrjum, Hreiðar í Hvammi og
Jón í Skarðsseli. Aðrir þættir í
bókinni auk titilkaflans eru
þessir: Vélstjóri, vitavörður og
múrari um Friðrik Guðmunds-
son, Djöfullinn í Helvíti gefi
þér tóbak, séra Loftur á Krossi,
Einfari á Öræfum, frá Erlendi
Helgasyni, Laugi í Mandal,
trilluformaður, Áslaugur
Stefánsson. Þá kemur kaflinn
Þúsund þjala smiður, Matthías
Finnbogason, Baráttuglaður
kjarnakarl, Jóhann í Stígshúsi,
Maður verður að hætta á
fenginn, brot úr minningu
Þórðar Stefánssonar, for-
manns, og loks Ef guð vill að
fólkið haldi lífi, Helgi Jónsson,
faktor í Garðinum.
Bókin Saltfiskur og sönglist
er 204 bls. að stærð, setning og
prentun annaðist Skuggsjá og
bókin er bundin í Bókfelli h.f.
Krafla
jögulegur
ijónvarps-
láttur
í frétt I dagblaðinu Tlm-
pum sl. sunnudag segir
f.a.:
' „Reykjavlk. Það bar til
Rðinda I fréttaskýringa-
lættinum Kastljósi. sem
lýndur var á föstudags-
völdið, að spyrlarnir Vil-
Jiundur Gylfason og
(aldimar Jóhannesson
itu umræðum fyrirvará-
Eist, er Jón G. Sólnes
llþingismaður, sem var til
yfirheyrslu" I þættinum,
ðindi óþægilegum spurn-
jtgum til Vilmundar I
amhandi við skrif hans
jim Landsbankann á Akur-
kyri, og ummæli Gylfa Þ.
píslasonar á Alþingi um
tröflu. Nokkurt fát kom á
Itjórnendur þáttarins og
áu beir bann kost vænst-
|n, að____sllta umræð-
Tilvitnuii Staksteina ITÍrnann.
rædd. Ég þykist hins vegar
finna á mér að svo sé ekki. En
ef Morgunblaðið væri alvöru-
blað, þá myndu viðbrögð þess
ekki vera þessi taugaveiklaða
kátína yfir því að því þótti eins
og fleirum að Jón G. Sólnes
hefði átt að fá lengri tíma til
þess að spjalla um Landsbank-
ann á Akureyri, heldur myndu
þau verða önnur. Morgunblaðið
myndi leita eftir því hjá sjón-
varpi að fá afrit af þessum
þætti. Þá myndi Morgunblaðið
kannski sjá hvað þar kom fram
um f járreiður Kröflu.
1. Ekkert útboð á fram-
kvæmdum fór fram, en verk-
efnið hlaut verktakinn Miðfell.
Eigandi er nátengdur Jóni G.
Sólnes. Það er auðvitað til-
viljun.
2. Fyrirtækið Norðurverk á
Akureyri hafði áhuga á að
vinna verkið eða hluta þess. Til
þess var ekki leitað. Því var
svarað með þögn hvort þessi
fyrirtæki hefðu setið við sama
borð. Þetta er auðvitað líka til-
viljun.
3. Samt leitaði Norðurverk
sjálft eftir verkefninu. Það veit
ekki enn af hverju því var
hafnað. Það er vissulega líka
tilviljun.
4. Forútboð — en ekki opin
útboð — fóru fram á túrbínum.
Og stóðu aðeins I sex vikur.
Japanskt fyrirtæki fékk
kaupin, en tilboðin hafa aldrei
verið birt. Það er vissulega
einnig tilviljun.
5. Fyrirtækið sem hreppti
hnossið, og eru sérstakir vinir
Sólnesfjölskyldunnar, sendi
langsamlega ítarlegasta til-
boðið, mörg bindi, að því er sagt
I snjóbfl á leið á Hvannadal.
I dag 22. nóvember á Jökla-
rannsóknafélag Islands aldar-
fjórðungs afmæli. Það var stofnað
þann mánaðardag 1950 á fundi í
Tjarnarkaffi í Reykjavik. Var
boðið til fundarins af nokkrum
mönnum, sem áhuga höfðu á
jökulferðum og jöklarannsókn-
um, en aðalhvatamaður var Jón
Eyþórsson, brautryðjandi um
nútíma jöklarannsóknir hér-
lendis. Segja má, að óbeinan þátt í
stofnuninni hafi þeir átt Steinþór
Sigurðsson, magister, og Einar B.
Pálsson, verkfræðingur, með
þeirri samvinnu sem þeir, ásamt
Jóni Eyþórssyni, höfðu komið á
milli vísindamanna er sinna vildu
jöklarannsóknum og áhugamanna
úr hópi skíðafólks. Hefur Jökla-
rannsóknafélagið frá upphafi
byggt á slíkri samvinnu. Starf-
semi þess er að mestu leyti borin
uppi af áhugafólki, konum og
körlum, sem unnið hafa félaginu
af sérstökum dugnaði og ósér-
hlífni.
Fyrsti rannsóknaleiðangurinn,
sem gerður var út á vegum félags-
ins, var Fransk-íslenzki Vatna-
jökulsleiðangurinn í marz-april
1951, sem hafði það aðalverkefni
að mæla þykkt jökulsins með
bergmálsmælingum. Frá og með
vorinu 1953 hefur árlega verið
gerður út vorleiðangur til Gríms-
vatna — sum árin einnig haust-
leiðangur — til þess að fylgjast
með breytingum í Grímsvatna-
öskjunni, en þar eiga Skeiðarár-
hlaupin upptök sin, sem kunnugt
er.
Þessar Grimsvatnarannsóknir
voru hafnar eingöngu í fræðileg-
um tilgangi, en hafa nú, eftir til-
komu akvegar yfir Skeiðarár-
sand, fengið hagnýta þýðingu.
Fer svo um ýmsar undirstöðu-
rannsóknir.
var, meðan aðrir svöruðu stutt-
lega á þeim sex vikum sem þeir
höfðu til stefnu. Þetta er sagt,
en fékkst ekki staðfest, því for-
maður Kröflunefndar hafði
ekki séð tilboðin. Vitaskuld til-
viljun.
6. Fyrirtækið býður Jóni G.
Sólnes persónulega til Japan og
hann tekur son sinn, ráðgjafa
nefndarinnar með. Og enda var
sá um nokkurt skeið við nám i
Japan. Tilviljun.
7. Og heima, þá segir Hag-
sýslustofnun að upplýsingar
hafi ekki fengizt um fjármál
Kröflunefndar. Á því fékkst
flókin skýring. Óheppileg til-
viljun, vitaskuld.
8. Kröfluformaður, sem
jafnframt er framkvæmda-
stjóri, virðist leigja húsnæði af
Landsbankanum á Akureyri,
sem hann áður stýrði, og endur-
leigja síðan Kröflunefnd, ásamt
með húsgögnum. Keðja af til-
viljunum.
9. Og í þessu húsnæði starfar
Iögfræðingurinn Gunnar Sól-
nes. Það er auðvitað algjört
smámál — og auk þess tilviljun.
Þetta stendur eftir af sjón-
varpsþættinum þar sem skrúf-
I nýútkomnu hefti timarits
Jöklarannsóknafélagsins, Jökli,
sem komið hefur út árlega síðan
félagið var stofnað, er grein eftir
Helga Björnsson, jöklafræðing,
með heitinu: Skýring á jökul-
hlaupum úr Grímsvötnum, og
byggir hún að miklu leyti á
Grímsvatnarannsóknum Jökla-
rannsóknafélagsins.
Af öðrum leiðöngrum félagsins
er einkum að nefna leiðangrana í
sambandi við borun á Bárðar-
bungu og töku ískjarna þar niður
á 415 m dýpi vorið 1972 undir
stjórn Braga Árnasonar og Páls
Theodórssonar.
Miðstöð Jöklarannsókna-
félagsins er Jökulheimar i
Tungnaárbotnum, nærri vestur-
jaðri Vatnajökuls. Þar reisti
félagið skála vorið 1955 og annan
veglegri 1966. A Grímsfjalli var
reistur skáli vorið 1957, i 1719 m
hæð yfir sjó. Braggaskála á félag-
ið á Breiðamerkursandi.
Jón Eyþórsson var formaður
félagsins frá stofnun þess til
dauðadags 1968. Trausti Einars-
son, sem var fyrsti varaformaður
félagsins gegndi siðan formanns-
stöðu í eitt ár. Guðmundur
Kjartansson var ritari félagsins
fyrstu tvö árin, en Sigur/ður
Þórarinsson, sem starfaði
erlendis er félagið var stofnað tók
þá við ritarastörfum og hefur ver-
ið formaður siðan 1969. Sigurjón
Rist hefur lengst af verið gjald-
keri, en núverandi gjaldkeri er
Guttormur Sigbjarnarson. Jón
Eyþórsson var aðalritstjóri Jökuls
frá upphafi, en Sigurður
Þórarinsson meðritstjóri og hefur
verið það síðan, en núverandi
aðalritstjóri er Sveinbjörn
Björnsson, eðlisfræðingur.
að var fyrir Jón G. Sólnes,
þegar hann var, að lokinni um-
ræðu um fjárreiður Kröflu, að
ræða um blaðaskrif um Lands-
bankann á Akureyri. Raunar
var það nú svo að það var ég
sem ætlaði að gera athugasemd
við ummæli Jóns um þessa
blaðagrein, þar sem ég var höf-
undur hennar, þegar skrúfað
var fyrir, en það breytir engu,
það var rétt mat að Landsbank-
inn var alls ekki til umræðu.
En ef Morgunblaðið væri al-
vörublað, þá myndi það skoða
þessa þætti nánar, í stað þeirra
skrifa sem hér birtast með. En
á því virðist Morgunblaðið ekki
hafa áhuga, enda á Morgun-
blaðið, þvi miður, ekkert sam-
eiginlegt með blöðum eins og
Washington Post eða The
Guardian.
En min skoðun er samt sú —
þó svo það komi ekki aðild
minni að sjónvarpsþætti við —
að þegar tilviljanir verða niu,
eða tuttugu, eða fimmtíu, þá sé
ekki lengur um tilviljanir að
ræða. Og það skilja alvöru-
blaðamenn þó svo að ritstjórar
Mbl. skilji það ekki.