Morgunblaðið - 19.01.1980, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 1980
15
Halldór Guðjónsson:
Kosningamar
í desember
Úrslit kosninganna í desember
hljóta að vera mörgum sjálfstæð-
ismönnum áhyggju- og umhugs-
unarefni. Það er afar freistandi að
leita fyrst skýringar á hrakförum
flokksins og afsakana fyrir þeim í
ytri aðstæðum eða í einhverjum
einstökum mistökum flokksins. Sé
þetta gert er það mjög miður. Það
sem mestu skiptir er án efa að
skilja hvað fram fór og draga af
því almenna lærdóma er nýtast
mættu í framtíð. Ég mun hér á
eftir rekja þrjú meginatriði sem
mér virðast vera almennar
grundvallarástæður fyrir árang-
ursleysi flokksins, en ég sleppi
mörgum einstökum atriðum eða
sérstakari sem jafnframt væri
ástæða til að læra af. í grunni má
rekja öll þessi þrjú atriði til þess
að Sjálfstæðisflokkurinn hafi
brotið gegn þeim viðhorfum sem
honum eru eðlileg og hafi af þeim
sökum háð baráttu sína á vett-
vangi andstæðinga sinna. Að
þessu verður vikið síðar.
Þrenn grundvallarviðhorf
Mér virðast það einkum vera
þrenn stjórnmálaleg viðhorf sem
eru sjálfstæðismönnum sameig-
inleg og hafa nægt þeim til
samstöðu.
í fyrsta lagi virðist mér það
vera trú sjálfstæðismanna að það
eigi ekki að stjórna einkamálum
og þess vegna eigi ekki að stjórna
efnahagsmálum nema að því leyti
sem þau eru flestum sameiginleg.
Af þessu leiðir að vettvangur
stjórnmálanna er annars staðar
en í efnahagslífinu.
I öðru lagi virðist mér það vera
trú sjálfstæðismanna að stjórn-
mál séu starfsemi sem miði að því
að samræma aðgerðir manna en
ekki því einu að sannreyna eða
sammóta hugmyndir manna. Hug-
arfarsbreyting er ekki forsenda
þess að menn eigi samleið með
Sjálfstæðisflokknum né heldur
forsenda þess að sjálfstæðismenn
geti unnið saman að tilteknum
verkefnum.
í þriðja lagi virðist mér það trú
sjálfstæðismanna að fram-
kvæmdavald eigi að vera fremur
veikt, en að löggjafarvaldið eigi að
setja því takmörk og reglur þann-
ig að í senn sé nægt svigrúm fyrir
athafnir einstaklinga og að sam-
vinna þeirra sé vernduð.
Málflutningur
við kosningarnar
I kosningabaráttunni sem ný-
lega var háð, og reyndar í miklu af
stjórmálastarfi Sjálfstæðisflokks-
ins á seinustu misserum og árum,
var brotið gegn þessum þremur
meginatriðum.
í fyrsta lagi hélt Sjálfstæðis-
flokkurinn sig eins og hinir flokk-
arnir við umræðu um efnahags-
mál nær eingöngu. Með þessu er
sett jafnaðarmerki milli allra
stjórnmála annars vegar og efna-
hagsmála einna hins vegar. Við
þetta hverfa í rauninni öll stjórn-
mál og öll stjórnmálaumræða al-
mennings er úr sögunni, en í
staðinn koma tæknileg ráð kunn-
áttumanna og sérfræðinga um
efnahagsmál. Það er svo mikið
vitað um efnahagsmál og sú vitn-
eskja er svo skipuleg, að umfjöllun
annarra en þeirra sem eru kunn-
áttumenn og sérfræðingar um
þessi mál virðast nánast mark-
laus. Slík umfjöllun er frá sjón-
armiði sérfræðinganna til spjalla
á eðlilegri málsmeðferð og ber
jafnvel keim af spillingu.
í öðru lagi var stefna Sjálfstæð-
isflokksins nú við kosningarnar
þannig gerð að megináhersla var
lögð á hugmyndir og þá einkum
tæknilegar eða fræðilegar hug-
myndir um efnahagsmál. Flokks-
mönnum og kjósendum öllum var
boðið að gera upp við sig hvort
þeir vildu gera þessar hugmyndir
að sínum, þótt augljóst væri að
aðeins kunnáttumenn og sérfræð-
ingar gætu gert sér grein fyrir
hvort hugmyndirnar væru réttar
eða ekki. En það er þó ef til vill
enn alvarlegra að þessar tækni-
legu og fræðilegu hugmyndir eru
settar fram fyrirfram þ.e. áður en
málavextir eru ljósir eða fullkann-
aðir. Þannig var það fólgið í
stefnunni að flokkurinn skyldi
loka augunum fyrir allri óvissu
um framtíðina, skyldi binda sig
við fyrirfram gerða áætlun og
glataði þannig öllu svigrúmi til
aðgerða að kosningunum loknum.
I þriðja lagi snerust kosn-
ingarnar allar og þá einnig kosn-
ingabarátta Sjálfstæðisflokksins
einungis um það hvernig ríkis-
stjórn yrði skipuð að kosningum
loknum, þ.e. um skipun fram-
kvæmdavaldsins. Engin mál sem
heyra sérstaklega eða fyrst og
fremst undir löggjafarvaldið
komu til álita í kosningunum.
Kosningabaráttan ber þannig vott
um það að í hugum íslenskra
stjórnmálamanna og þá jafnframt
í hugum almennings hafi löggjaf-
arvald og framkvæmdavald runn-
ið saman í eitt og þó þannig að
framkvæmdavaldið hafi yfirhönd-
ina í sameiningunni. Sömu viðhorf
til hefðbundinnar skiptingar
valdsins má raunar greinilega sjá
í stjórnmálasögu seinustu missera
og ára. Það er miklu réttara að
segja að landinu hafi nýverið verið
stjórnað með lögum en að segja að
því hafi verið stjórnað að lögum.
Á vettvangi vinstristefnu
Þessi þrjú brot Sjálfstæðisflokks-
ins gegn meginviðhorfum sínum
eru mikilvæg til skilning á úrslit-
um kosninganna vegna þess að
með þeim varð það óhjákvæmilegt
að flokkurinn háði baráttu sína á
vettvangi helstu andstæðinga
sinna. Það fer ekki á milli mála að
þeir menn, sem lengst standa til
vinstri, telja að öll stjórnmál séu
hið sama og efnahagsmál ein, vilja
að afstaða sé tekin til allra hluta á
grundvelli alhæfðra kenninga og
stefna að því að allt vald færist á
einar hendur. Allir andstæðingar
Sjálfstæðisflokksins deila þessum
hugmyndum að meira eða minna
leyti og af meiri eða minni ákafa.
Það er ekki að furða þótt Sjálf-
stæðisflokknum gangi miður vel
þegar hann tekur þannig upp
allan málatilbúning andstæðinga
sinna.
Eins
og getið var um í upphafi þá er
auðvelt að finna ýmsar sérstakari
skýringar á laklegum árangri
flokksins í kosningunum. Þannig
má leiða rök að því að stefnan sem
boðuð var hafi ekki verið svo
unnin að í senn væri tryggt að um
hana væri samstaða meðal flokks-
manna og að frambjóðendur og
aðrir málflytjendur flokksins
skildu hana og gætu skýrt hana
fyrir öðrum. Jafnframt má benda
á að ekkert samræmi var milli
vals frambjóðenda og mótun
stefnunnar og enn að stefnan var
svo hörkulega fram sett að kjós-
endur hræddust hana beinlínis.
En slíkar skýringar eru alltaf
bundnar við einstök atriði, þær
eru helst fallnar til afsökunar eða
til smálagfæringa sem litlu skipta
þegar til lengdar lætur. Það sem
mestu skiptir til lengdar fyrir
flokkinn og fyrir heillavænleg
áhrif hans á íslensk stjórnmál er
það að flokkurinn haldi sig við
þann skilning á stjórnmálum al-
mennt og íslenskum stjórnmálum
sérstaklega sem er flokknum eðli-
legur og ræðst af sögu flokksins og
samsetningu. Nákvæmlega hver
þessi skilningur á stjórnmálum
eða þessi afstaða til stjórnmála er
og hvernig þau eru bundin í sögu
flokksins og samsetningu er vafa-
laust erfitt að rekja en hitt virðist
mér óyggjandi að þessi skilningur
eða þessi viðhorf fela í sér þau
þrjú meginatriði sem lögð hefur
verið áhersla á hér að framan.
15. janúar 1980.
Halldór Guðjónsson.
Gil Gerard er aðalleik-
arinn í kvikmyndinni
„Buck Rogers á 25.
öld“.
Hensley, Erin Gray og Henry
Silva.
I stuttu máli greinir myndin
frá því er Buck Rogers fer með
bandarísku geimfari út í geim-
inn árið 1987. Farið fer óvænt af
braut sinni og tekur svo stóran
sporbaug að það kemur ekki í
nánd við Jörð fyrr en 504 árum
síðar. Allan þann tíma hefur
Buck verið í dái, legið helfrosinn
í fari sínu.
Geimferðakvik-
mynd i Bæjarbíói
BÆJARBÍÓ í Hafnarfirði sýnir
nú kvikmyndina „Buck Rogers
á 25. öld“ (Buck in the 25th
Century). Framleiðandi er
Richard Caffey, leikstjóri er
Daniel Haller en handritið er
eftir Glenn A. Larson og Leslie
Stevens. Með helstu hlutverkin
fara Gil Gerhard, Palmela
Þegar geimfar hans nálgast
aftur Jörðina er það stöðvað af
geimfari Ardölu prinsessu Drak-
óníumanna. Þeir halda Buck,
vera njósnara jarðarbúa, sem
eru óvinir Drakóníumanna. Buck
tekst hins vegar að sannfæra
Jarðarbúa um svikráð Drakóníu-
manna.
I
Toyota beint fra Japan
BILASYNING:
I dag laugardag og á morgun sunnudag
sýnum við nýju 1980 árgerðirnar af
Starlet, — Tercel — Corolla
og Cressida Hardtop og Corolla Liftback.
Tovota umboðió kynnir um leið Þjónustuverkstæði
Toyota, ásamt Söludeild notaóra bíla.
/v 1/ • i rm
Odyrari bilar
ÓtKrari varahlutir

Laugardag frá kl. 13.00 -17.00
Sunnudag frá kl. 10.00 -17.00
Wv^JHBTBetrTgæðl - fljótarl þjónuíla -1 I
VVl---[ það er elnkennl TOYOTA
^tTOYOTA
UMBOÐIÐ
NÝBÝLAVEGi 8
KÓPAVOGI
SiMI 44144