Morgunblaðið - 19.01.1980, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 1980
„Margt bendir til þess að
aðrir menn hafi hitt Geirfinn
á þeim tíma sem hann hvarf“
— sagði verjandi Kristjáns Viðars í Hæstarétti í gær
VÖRN í Guðmundar- og Geirfinnsmálunum hófst í
Hæstarétti í gær. Fyrstur talaði Páll A. Pálsson hdl.,
verjandi Kristjáns Viðars Viðarssonar, og að ræðu hans
lokinni tók til máls Jón Oddsson hrl., verjandi Sævars
Marínós Ciesielskis. Þegar hlé var gert í gær var hann í
miðri ræðu og mun hann halda áfram ræðu sinni
klukkan 10 á mánudag. Talið er að ræðuflutningi
verjenda ljúki á miðvikudaginn og málflutningi ljúki á
fimmtudag eða föstudag.
Prófmál Páls
Páll Arnór Pálsson hdl. hóf mál
sitt klukkan 10 í gærmorgun en
þetta er prófmál hans fyrir
Hæstarétti. Páll ræðst ekki á
garðinn þar sem hann er lægstur,
því eins og fram hefur komið er
þetta umfangsmesta og eitt erfið-
asta sakamál, sem upp hefur
komið í áratugi. Páll nefndi í
upphafi máls síns sérstöðu þeirra
sakamála, sem fjallað væri um í
Hæstarétti. Hann sagði að skjól-
stæðingur hans Kristján Viðar
Viðarsson hefði verið dæmdur í
ævilangt fangelsi í undirrétti og
hann hefði setið í gæzluvarðhaldi í
4 ár, lengst af í einangrun. Kvað
hann alveg furðulegt að hann
hefði haldið geðró allan þennan
tíma. Páll sagði að Kristján héldi
staðfastlega fram sakleysi sínu og
játningar hans hefðu verið gefnar
gegn betri vitund vegna þrýstings
lögreglumanna. Lögreglan hefði
látið sakborninga og vitni hjálpast
að við að rifja upp atburði, sem
hún, þ.e. lögreglan, hefði talið að
hefðu gerst en aldrei hefðu gerst í
raunveruleikanum. Fjölmargar
yfirheyrslur hefðu farið fram yfir
ákærðu í málinu og mörg samtöl
án þess að nokkuð hefði verið
bókað, en hins vegar kæmi þetta
fram í bókum fangelsisins. Þá
hefðu yfirheyrslur margsinnis
farið fram án þess að réttargæzlu-
menn hefðu verið viðstaddir þrátt
fyrir óskir sakborninga um slíkt.
Játningar ekki
trúverðugar
I varnarræðu sinni gerði Páll að
umtalsefni þá kröfu saksóknarans
Þórðar Björnssonar að játningar
ákærðu bæri að leggja til grund-
vallar við uppkvaðningu dóms. En
hann benti á, að játningarnar
yrðu þá að vera trúverðugar en því
væri alls ekki að heilsa í þessu
tilfelli. Kristján hefði vart verið
með sjálfum sér þegar hann gaf
aðalskýrslur i Guðmundarmálinu
og meira en lítið ruglaður. Nefndi
hann að á einu stigi málsins hefði
Kristján jafnvel talað um að
maður hefði látist heima hjá sér
að Grettisgötu 82 og Sævar og
Albert Klahn hefðu komið líkinu
fyrir úti í hrauni. Þá sagði Páll að
Kristján hefði á þessum tíma
verið undir áhrifjum sterkra lyfja
og að mati lækna gæti slík lyfja-
neysla alveg ruglað menn.
Framburður sem lítið
er að marka
Þá ræddi verjandinn framburð
Erlu Bolladóttur, Alberts Klahn
Skaftasonar og Gunnars Jónsson-
ar. Kvað hann þátt Erlu í Geir-
finnsmálinu gera framburð henn-
ar í Guðmundarmálinu allt annað
en trúverðugan. Hann sagði að
framburður Alberts væri ekki
sennilegur og ekkert væri að
marka framburð Gunnars Jóns-
sonar, þar sem teknar hefðu verið
af honum skýrslur í maí 1977 eða
eftir margfrægan blaðamanna-
fund Karl Schiitz og félaga hans
og hefði því verið búið að skýra
rækilega frá málinu í blöðum. Þá
kvaðst hann ekkert leggja upp úr
sakbendingum tveggja stúlkna,
sem voru á ferð í bíl í Hafnarfirði
hina örlagaríku nótt og þekktu
Kristján sem manninn, sem var á
gangi með Guðmundi Einarssyni.
Sagði Páll að þegar sakbendingin
fór fram hefði verið búið að birta
myndir af Kristjáni í blöðum og
því hægur vandi fyrir þær að
þekkja hann aftur.
Ásatrúarmaður
sér blóð
Því næst lýsti Páll atburðum
Guðmundarmálsins með orðum
hvers og eins og kvaðst vilja
leggja áherslu á ósamræmið í
þeim. Væri því ekki mikið upp úr
játningum ákærðu að leggja.
Hann sagði að engin sönnunar-
gögn hefðu fundist í málinu og
kvað það enga þýðingu hafa þótt
blóð hefði fundist í frakka Krist-
jáns, sem hefði getað verið úr
Guðmtindi. Blóðið hefði getað
komist í frakkann með margvís-
legum hætti, t.d. þegar Kristján
lenti eitt sinn í bifreiðarslysi. Þá
gerði hann að umtalsefni fram-
burð vitnis, sem kom að Hamars-
braut 11 um mánaðamótin jan-
úar/febrúar 1974 og taldi sig sjá
blóð í teppi og víðar. Skýringuna
væri líklega að finna í því að
maðurinn væri Ásatrúarmaður.
Lögfull sönnun
ekki fram komin
Páll sagði að hann teldi að
lögfull sönnun væri ekki komin
fram um sekt skjólstæðings síns í
málinu og sönnunarbyrðin hvíldi á
ákæruvaldinu. Það sem lægi fyrir
í málinu væri ekki nægilegt til
sakfellingar. Hann sagði að það
vantaði líkið, sönnunargögn væru
engin og játningar væru ekki
trúverðugar. Sagði hann að allan
vafa ætti að túlka ákærðu í hag.
Þá sagði Páll að ef dómurinn
kæmist að þeirri niðurstöðu að
sekt væri sönnuð þyrfti að taka
ýmislegt til athugunar. T.d. væri
það mat hans að hér væri ekki um
ásetningsverk að ræða, þótt sak-
sóknari væri á annarri skoðun. Þá
nefndi hann ungan aldur Krist-
jáns Viðars, sem var 18 ára gamall
þegar atburður þessi átti að hafa
gerst. Fyrir lágu viðurkenningar á
nokkrum þjófnaðarbrotum Krist-
jáns og krafðist Páll vægustu
refsingar fyrir þau.
Hóf nú Páll A. Pálsson seinni
ákæruna á hendur Kristjáni Við-
ari Viðarssyni, þ.e. ákæruna um
að hafa orðið Geirfinni Einarssyni
að bana og ákæru um rangar
sakargiftir. Krafðist hann sýknu
eins og í Guðmundarmálinu.
Páll gat þess að saksóknari
hefði krafist þess að dæmt yrði í
málinu á grundvelli játninga sak-
borninga, Kristjáns, Sævars og
Guðjóns, framburði Erlu og Sig-
urðar Óttars og loks framburði
ýmissa vitna. Kvað hann mál-
flutning saksóknara hafa verið
einhliða og hann hefði aðeins
drepið á það, sem kom ákærðu illa
en sleppt hinu. Hann sagði að
engin sýnileg sönnunargögn lægju
fyrir í Geirfinnsmálinu og játn-
ingar sakborninga, sem þeir hefðu
síðan dregið til baka, nægðu ekki
til sakfellingar. Nefndi hann
nokkur atriði, sem hann taldi
veikja framburð þeirra og verður
getið þess helsta hér á eftir.
Tímamælingar
standast ekki
1. Það gæti ekki staðist að Erla
og Sævar hefðu fengið bíl leigðan
hjá bílaleigunni Geysi í janúar
1974 án samnings. Framkvæmda-
stjórinn hefði sagt að það hefði
aðeins getað gerst eftir að bílarnir
voru teknir úr kaskótryggingu
árið 1975.
2. Útilokað væri að Sævar og
Erla hefðu getað verið komin til
Keflavíkur klukkan 22.08 um
kvöldið. Þá fóru þau á kvikmynda-
sýningu að Kjarvalsstöðum og
hefði Vilhjálmur Knudsen kvik-
myndamaður borið að hann hefði
séð þau ásamt móður Sævars í
kaffistofu hússins klukkan 21.
Erla og Sævar hafa sagt að eftir
það hafi þau skoðað ljósmynda-
sýningu í húsinu og móðir Sævars
hefur sagt að þau hafi ekið henni
heim klukkan 22.30 og systir
Sævars hefur sagt að móðir henn-
ar hafi komið heim á ellefta
tímanum. Tímamælingar lögregl-
unnar hafi leitt í ljós að 70
mínútur hefðu liðið frá því að Erla
og Sævar fóru frá Kjarvalsstöðum
þar til hópurinn kom til fundar við
Geirfinn í Hafnarbúðinni. Mæl-
ingin hefði verið framkvæmd á
Volvo-bíl og án þess að stoppa.
Meðalhraðinn hefði verið 85 km
sem væri óraunhæft. Ákærðu í
málinu hefðu samkvæmt því sem
fram hefði komið ekið á Land-
rover-jeppa og Volkswagen-bíl og
væru það miklu kraftminni bílar.
Sagði Páll að ef reiknað væri með
biðtíma væru 90 mínútur algjört
lágmark og samkvæmt því hefðu
ákærðu í fyrsta lagi getað verið
komin að Hafnarbúðinni klukkan
22.30 og væri því atvikalýsing
saksóknara fallin um sjálfa sig.
Kristján ekki
Leirfinnur
3. Ýmislegt mælti gegn því að
Kristján væri maðurinn, sem farið
hefði inn í Hafnarbúðina og
hringt í Geirfinn. Lýsingin sem
stúlkurnar í Hafnarbúðinni hefðu
gefið ætti alls ekki við Kristján
heldur allt annan mann, sem enn
væri ófundinn. Sá maður hefði
samkvæmt framburði stúlknanna
verið í ljósbrúnum leðurjakka en
Kristján hefði aldrei átt slíkan
jakka. Önnur stúlkan hefði talið
víst að hún þekkti manninn aftur
en við sakbendingu, þar sem
Kristján var ásamt öðrum
mönnum hefði hún ekki þekkt
manninn. Aftur á móti skýrði hún
frá því að hún kannaðist við
Kristján og hefði þekkt hann í
sjón áður en Geirfinnur hvarf.
4. Mikið ósamræmi hefði komið
fram við sviðsetninguna í Drátt-
arbrautinni. Erla hefði sagt að
átökin hefðu byrjað fyrir framan
bílinn, Sævar hefði sagt að þau
hefðu byrjað fyrir framan hann en
Kristján kom með þriðju útgáfuna
og taldi átökin hafa byrjað við
hlið bílsins. Einnig hefðu ákærðu
og Sigurður Óttar ekki verið
sammála um stöðu sendibílsins.
Þá hefði aldrei fengist samræmi
um það hvernig átökin áttu sér
stað, jafnvel þótt Schutz lögreglu-
foringi hefði gengið á milli og sagt
hverjum fyrir sig hvað hinir hefðu
sagt. Rakti Páll síðan framburði
ákærðu um þetta efni.
5. Kristján væri ákærður fyrir
að hafa stolið 5000 krónum og
penna af líki Geirfinns, jafnvel
þótt kona hans hefði skýrt frá því
að hann hefði verið með lítið af
peningum á sér og jafnvel fengið
200 krónur lánaðar hjá henni fyrir
sígarettum. Þá hefðu hvorki hún
né vinir Geirfinns kannast við að
hann hafi átt penna eins og þann,
sem fannst í fórum Kristjáns.
Ótrúleg saga
6. Eitt hið ótrúlegasta í málinu
að mati Páls voru líkflutningarnir
frá Keflavík að Grettisgötu og
síðan upp í Rauðhóla. Það lægi í
augum uppi að ef slík brot væru
framin væri mjög óviturlegt að
fara með líkið í langferð. Þá kvað
hann að Erlu, Kristjáni og Sævari
bæri ekki saman um það hvenær
farið var með lík Geirfinns upp í
Rauðhóla, Erla talaði um mið-
nætti, Sævar um kvöld og Krist-
ján seinnipart dags. Þá gæti það
varla staðist að þau hafi getað
grafið lík Geirfinns vegna undan-
farandi frosta, sem voru 5—12 stig
niður við jörð.
7. Ákærðu í málinu hefðu í fyrri
framburðum haldið því fram að
Kristján Viðar hefði farið frá
Laugavegi 32 í fylgd Sævars.
Stangaðist það á við framburð
Páls Konráðs Konráðssonar
Þormars, sem sá Kristján fara í
fylgd með manni og var hann viss
um að það var ekki Sævar. Þá
hefði hann sagst hafa séð þá stíga
upp í rauðbrúnan fólksbíl og
stangaðist það einnig á við sög-
urnar um bláa Volkswagninn.
Gagnrýni á rannsóknina
Páll vék nú að rannsókn Geir-
finnsmálsins og sagði að líta
þyrfti á hana gagnrýnum augum. I
upphafi hefðu aðeins tveir lög-
reglumenn unnið að Guðmundar-
og Geirfinnsmálinu og haft 8
menn í gæzluvarðhaldi. Réttar-
gæzlumönnum hefði verið mein-
aður aðgangur að yfirheyrslum og
hefði hann, þ.e. Páll, orðið að rita
harðort bréf, þar sem hann m.a.
talaði um „ómengað rannsóknar-
réttarfar". Hann sagði að rann-
sókn á meintu harðræði hefði leitt
í ljós dæmi um það að fangaverðir
hefðu gengið erinda lögreglu-
manna. Þegar Schutz héfði komið
inn í rannsóknina í júlí 1976 hefði
það verið umdeilanlegt. Hann
væri erlendur ríkisborgari sem lítt
þekkti íslenzkt réttarfar enda
hefðu sum vinnubrögð hjá honum
leitt það í ljós. Schútz hefði m.a.
haft þá aðferð að lesa upp fram-
burð einstakra sakborninga fyrir
hina og hefði þá fljótlega komið
samræmi á hlutina eins og skilj-
anlegt væri. Rannsóknarnefnd
hefði verið stofnuð, sem virtist
fremur hafa það að leiðarljósi að
sanna sekt ákærðu en rannsaka
þau atriði, sem gátu komið þeim
til góða. í febrúar hefði svo verið
haldinn blaðamannafundur, þar
sem allt hefði verið rakið sem var
ákærðu til sakfellingar og Schútz
hefði verið með furðulegustu yfir-
lýsingar t.d. um að „þetta væri
bara þröngur hópur venjulegra
glæpamanna", og þar með hefðu
ákærðu verið dæmd áður en
dómstólar tóku mál þeirra fyrir.
Jafnvel dómsmálaráðherrann
sjálfur hefði gefið út yfirlýsingar í
blöðum og t.d. sagt í Mbl. að
martröð væri létt af þjóðinni.
Kvaðst hann telja margar skýrsl-
ur lögreglumanna í málinu ekki
marktækar.
Þá sagði Páll: Þrátt fyrir gífur-
lega leit hefur lík Geirfinns ekki
fundist. Margt bendir til þess að
aðrir menn hafi hitt Geirfinn á
þeim tíma sem hann hvarf. Að
þessu upptöldu tel ég að sannanir
í þessu máli standi á brauðfótum.
Varnarræða Páls A. Pálssonar
stóð í tæpar þrjár klukkustundir
og tók Jón Óddsson verjandi
Sævars M. Ciesielskis næst til
máls. Vegna rúmleysis verður
frásögn af ræðu hans að bíða.
- SS