Morgunblaðið - 08.12.1982, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER 1982
Sjálfstæðismenn i stjórnarandstöðu
tefja afgreiðslu bráðabirgðalaganna
Eftir Ölaf Ragnar -
Grímsson, alþm.
Leiðari Morgunblaðsins
fimmtudaginn 2. desember bar
heitið ^Svefn þingflokksfor-
manns". I leiðaranum var fullyrt
að Ólafur Ragnar Grímsson,
formaður þingflokks Alþýðu-
bandalagsins og formaður fjár-
hags- og viðskiptanefndar Efri
deildar Alþingis, hefði lagst á
bráðabirgðalög ríkisstjórnarinnar
og „sofið á þeim djúpum svefni". I
leiðaranum fólst alvarleg ásökun
um að ég hafi beitt valdi mínu sem
formaður fjárhags- og viðskipta-
nefndar til að tefja afgreiðslu
bráðabirgðalaganna. Sannleikur-
inn er hins vegar allt annar. Ég
hef gert allt sem í mínu valdi hefur
staðið til að flýta afgreiðslu málsins.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í
stjórnarandstöðu, sem sæti eiga í
nefndinni, hafa hins vegar lagt
fram beiðnir um fjölda viðræðuað-
ila og ítarlegar upplýsingar ásamt
óskum um skriflegar umsagnir og
lagaskýringar. Það hefur nú þegar
tekið rúmar tvær vikur að verða
við öllum þessum kröfum sjálf-
stæðismanna. Þess vegna hefur
nefndin ekki afgreitt bráðabirgða-
lögin. Fulltrúar Sjálfstæðisflokks-
ins í stjórnarandstöðu bera nánast
alla ábyrgð á þeim tíma sem
bráðabirgðalögin hafa verið til af-
greiðslu í fjárhags- og viðskipta-
nefnd. Vilji Morgunblaðið gagnrýna
þessa „töf" á afgreiðslu málsins ber
blaðinu að snúa sér alfarið til full-
trúa Sjálfstæðisflokksins í stjórnar-
andstöðu með þær umkvartanir.
Þessu til staðfestingar skal hér
rakinn gangur málsins í nefnd-
inni.
Langur óskalisti
um viðræðuaðila
Bráðabirgðalögum ríkisstjórn-
arinnar var vísað til fjárhags- og
viðskiptanefndar Efri deildar að
kvöldi mánudagsins 22. nóvember.
Strax næsta morgun hélt ég fund í
fjárhags- og viðskiptanefnd og
kvaddi til Ólaf Davíðsson for-
stjóra Þjóðhagsstofnunar svo að
greiðlega mætti veita svör við
spurningum nefndarmanna. Á
þessum fundi kom fram að full-
trúar Sjálfstæðisflokksins töldu
nauðsynlegt að efna til viðræðna
við fjölda hagsmunasamtaka í
þjóðfélaginu og yrðu fulltrúar
þeirra boðaðir á fundi í nefndinni.
Jafnframt tilkynntu sjálfstæðis-
menn að þeir myndu beina fjöl-
mörgum spurningum til Þjóð-
hagsstofnunar.
I samræmi við almenna venju í
nefndum þingsins varð ég við
þessum óskum fulltrúa Sjálfstæð-
isflokksins. Lárus Jónsson alþm.
tilgreindi síðan eftirfarandi sam-
tök sem þeir sjálfstæðismenn
vildu fá til viðræðna við nefndina:
Alþýðusamband íslands, Vinnu-
veitendasamband Íslands, Lands-
samband ísl útvegsmanna, Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna, Sam-
band ísl. samvinnufélaga, Sjó-
mannasamband íslands, Bandalag
starfsmanna ríkis og bæja, Félag
ísl. iðnrekenda, Landssamband ísl.
iðnaðarmanna, Versluriarráð ís-
lands, Stéttarsamband bænda,
Skreiðarsamlagið, Sölusamband
ísl. fiskframleiðenda, Hagstofu ís-
lands, Verðjöfnunarsjóð fisk-
iðnaðarins og Samband viðskipta-
bankanna.
Ýmsum nefndarmönnum þótti
þessi listi ærið langur og áttu bágt
með að skilja hvers vegna sjálf-
stæðismenn í stjórnarandstöðu
vildu taka svona langan tíma til
viðræðna við slikan fjölda sam-
taka þar eð augljóst væri að þær
viðræður kæmu í veg fyrir að nefnd-
in gæti afgreitt málið á skömmum
tíma.
Ég hafði samdægurs samband
við alla þá aðila sem sjálfstæðis-
menn í stjómarandstöðu vildu fá
til viðræðna. Tveir þeirra — Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna og
Landssamband ísl. iðnaðarmanna
töldu ástæðulaust að koma og
ræða bráðabirgðalögin á fundum
nefndarinnar. Næstu daga dró
Lárus Jónsson síðar til baka ósk
sína um viðræður við Skreiðar-
samlagið og Sölusamband ísl. fisk-
framleiðenda. Þá voru eftir 12
samtök og stofnanir sem sjálfstæð-
ismenn í stjórnarandstöðu töldu
nauðsynlegt að tala við.
Nefndin hóf þær viðræður strax
næsta dag. Þá komu á fund nefnd-
arinnar Davíð Ólafsson fulltrúi
Verðjöfnunarsjóðs fiskiðnaðarins,
Klemens Tryggvason hagstofu-
stjóri, Jónas Haralz fulltrúi Sam-
bands viðskiptabankanna, full-
trúar Stéttarsambands bænda og
fulltrúar Verslunarráðs íslands.
Þessi fundur stóð í margar
klukkustundir.
Næsti fundur var haldinn dag-
inn eftir, fimmtudaginn 25. nóv-
ember. Þá komu til viðræðna
Ásmundur Stefánsson forseti AJ-
þýðusambands Islands, Þorsteinn
Pálsson fulltrúi Vinnuveitenda-
sambands íslands, Óskar Vig-
fússon forseti Sjómannasambands
íslands og Erlendur Einarsson
forstjóri Sambands ísl. samvinnu-
félaga. Rétt er geta þess að ein-
göngu var rætt við fulltrúa frá
einum aðila í einu og stóðu við-
ræður við hvern þeirra í meðaltali
í hálfa til heila klukkustund.
I fyrstu vikunni eftir að fjár-
hags- og viðskiptanefnd Efri
deildar fékk lögin í hendur hélt
hún fundi á öllum þingdögum.
Með svo ströngum fundarhöldum
tókst að afgreiða rúmlega helming
viðræðuaðilanna sem voru á
óskalista Sjálfstæðisflokksins í
stjórnarandstöðu. Var greinilegt
að ýmsum fannst nóg um þann
hraða sem formaður nefndarinnar
hafði á þessum viðræðum.
Ætlunin var að halda viðræðun-
um áfram strax eftir helgina og
var boðaður nefndarfundur mánu-
daginn 29. nóvember. Þá komu til
viðræðna fulltrúar BSRB og Fé-
lags ísl. iðnrekenda en fjarvistir
nokkurra nefndarmanna hindruðu
að hægt væri að halda löglegan
fund í nefndinni. Þess má geta að
allir fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í
nefndinni voru fjarverandi. Lárus
Jónsson var veðurtepptur á Akur-
eyri, Eyjólfur Konráð Jónsson var
bundinn við prófkjörsannir í
Norðurlandskjördæmi vestra og
Gunnar Thoroddsen var á forsæt-
isráðherrafundi Norðurlanda.
Rétt er að ítreka að Gunnar
Thoroddsen er einn af þremur
fulltrúum Sjálfstæðisflokksins í
nefndinni, kosinn af sameiginleg-
um einingarlista sjálfstæðismanna
í Efri deild. Fulltrúar BSRB og
Félags ísl iðnrekenda voru boðaðir
á nýjan fund strax næsta dag,
þriðjudaginn 30. nóvember. Fóru
þá fram viðræður við fulltrúa
þessara samtaka og einnig við
fulltrúa Landssambands ísl. út-
vegsmanna.
Á þessum fundi lagði Lárus
Jónsson fram ósk um að fá skrif-
legar umsagnir frá Vinnuveit-
endasambandi íslands,
Alþýðusambandi íslands og Versl-
unarráði íslands þótt fulltrúar
þessara samtaka hefðu þá þegar
lýst viðhorfum sínum á fundum
nefndarinnar.
Samkvæmt gamalli venju eru
felld niður formleg þingstörf • á
fullveldisdaginn 1. desember. Þess
vegna var ekki haldinn fundur í
ríefndinni þann dag. Ég ætlaði
hins vegar að boða fund fimmtu-
daginn 2. desember en fulltrúi
Sjálfstæðisflokksins Lárus Jóns-
son baðst undan fundi þann dag
þar eð sjálfstæðismenn hefðu mik-
ið að gera vegna prófkjörsúrslita
og væntanlegs fulltrúaráðsfundar.
Þessi starfslýsing sýnir að fund-
ur hefur verið haldinn í nefndinni
„Morgunblaðið ætti hins
vegar að spyrja fulltrúa
Sjálfstæðisflokksins í
stjórnarandstöðu hvers
vegna þeir hafi í sífellu
lagt fram nýjar og nýjar
óskir viðræðuaðila og upp-
lýsingar og þannig komið í
veg fyrir að nefndin gæti
lokið meðferð sinni á
bráöabirgðalögunum.“
á hverjum einasta þingdegi síðan
nefndin fékk málið til meðferðar
nema tveimur. Mánudaginn 29.
nóvember féll niður fundur vegna
fjarveru allra fulltrúa Sjálfstæð-
isflokksins í nefndinni og fimmtu-
daginn 2. desember baðst fulltrúi
Sjálfstæðisflokksins í nefndinni
undan því að haldinn væri fundur.
Langur spurningalisti
til Þjóðhagsstofnunar
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í
stjórnarandstöðu hafa ekki aðeins
óskað eftir því að fulltrúar fjölda-
samtaka væru kallaðir fyrir
nefndina. Miðvikudaginn 24. nóv-
ember lagði Lárus Jónsson einnig
fram langan lista með spurning-
um sem óskað var að Þjóðhags-
stofnun veitti svör við. Þetta voru
átta spurningar og flestar í mörg-
um undirliðum og tóku þær til
allra helstu þátta efnahagsmála.
Ljóst var að Þjóðhagsstofnun
þyrfti að minnsta kosti tæpa viku
til að vinna að svörunum.
Spurningalistinn sem Lárus
Jónsson lagði fram fyrir hönd
sjálfstæðismanna í stjórnarand-
stöðu hljóðaði á þessa leið:
„1. Útreikningur óskast á eftir-
töldum atriðum, miðað við
breyttar þjóðhagsforsendur
á árinu 1983, svo sem hér
segir:
a) 350 þús. tonna þorskafla,
aðrar aflaforsendur óbreytt-
ar.
b) að birgðabreytingar auki
3% við útflutningsfram-
leiðslu.
Hver verða áhrifin á:
a) þjóðarframleiðslu og
þjóðartekjur
b) viðskiptajöfnuð
c) afkomu atvinnuvega
d) gengisþróun, verðbólgu og
kaupmátt?
2. Hver yrði ársfjórðungslegur
framreikningur framfærslu-
vísitölu á næsta ári að
bráðabirgðalögunum sam-
þykktum, sbr. forsendur bls.
29 í þjóðhagsáætlun? Hver
yrði hækkunin frá ársbyrj-
un til ársloka?
3. Hvað þýðir 1% meiri fjár-
festing af þjóðarframleiðslu
í auknum viðskiptahalla
miðað við forsendur þjóð-
hagsáætlunar?
4. Upplýsingar óskast um þróun
kaupmáttar taxtakaups og
ráðstöfunartekna árin 1980,
’81 og ’82. Hver verða áhrif
bráðabirgðalaga á kaupmátt
1983? Sömu upplýsingar
óskast um þróun kaupmátt-
ar elli- og örorkulífeyris
með og án tekjutryggingar
og áhrif bráðabirgðalaganna
á kaupmátt þessa lífeyris
árið 1983. Hver er megin-
skýring aukningar kaup-
máttar ráðstöfunartekna
1981?
5. Afkoma atvinnuveganna:
Hverjar eru afkomuhorfur
eftirtalinna atvinnugreina
eftir hækkun kaupgjalds 1.
des., fiskverðs og búvöru-
verðs skv. ákvæðum bráða-
birgðalaganna:
1. Fiskveiða (sundurliðun á
venjulegan hátt).
2. Fiskvinnslu (sundurliðun
á venjulegan hátt).
3. Landbúnaðar.
4. Útflutningsiðnaðar.
5. Samkeppnisiðnaðar.
6. Annarra atvinnugreina.
6. Samanburður óskast á breyt-
ingum ytri aðstæðna þjóðar-
búsins á árunum 1967—69,
1974 og ’75 við þróunina í ár.
Rýrnun útflutningstekna,
þjóðartekna, viðskiptakjara
o.s.frv. (nettó skuldastaða).
7. Vöxtur sjávarvöruframleiðsl-
unnar:
í grg. með frv. til staðfest-
ingar á bráðabirgðalögunum
segir orðrétt, að „þjóðarbúið
og atvinnuvegirnir séu van-
búnir að mæta ytri áföllum"
(bls 9. frv.). Hver er skýring-
in?
Hver hefur orðið aukning
afla og vöxtur sjávarvöru-
framleiðslunnar á föstu
verði síðan 1977 (árleg) og
hver er áætlun um þessa
þætti árin 1982 og ’83?
8. Hver er ábyrgð ríkisstjórnar
og hver er ábyrgð Þjóð-
hagsstofnunar á gerð þjóð-
hagsáætlana hverju sinni.“
Tæpri viku síðar kom Ólafur
Davíðsson forstjóri Þjóðhags-
stofnunar á fund fjárhags- og við-
skiptanefndar og afhenti svör við
þessum spurningum. Lárus Jóns-
son, þingmaður Sjálfstæðisflokks-
ins í stjórnarandstöðu, óskaði þá
eftir viðbótarfresti til að kynna
sér þessi gögn. Þegar sá frestur
væri liðinn yrði forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar kallaður á ný fyrir
nefndina til að fjalla um atriði
sem sjálfstæðismenn í stjórnar-
andstöðu og aðrir nefndarmenn
vildu spyrja nánar um.
Beiðni um lagaskýringar
Á fundi nefndarinnar í síðustu
viku óskaði Lárus Jónsson einnig
eftir því að prófessor við lagadeild
Háskólans yrði fenginn til að
fjalla um ágreining sem upp hefur
komið varðandi túlkun á kaup-
gjaldsvísitöluákvæðum bráða-
birgðalaganna. í umfjöllun nefnd-
arinnar hefur komið fram að sum-
ir telja að verði bráðabirgðalögin
felld á tímabilinu desember til
mars eigi kaupgjaldsvísitalan að
hækka um leið en aðrir, þar á
meðal fulltrúar Vinnuveitenda-
sambandsins, telja að skerðingin
eigi að gilda allt tímabilið þótt
lögin kunni að falla í meðferð Al-
þingis. Taldi Lárus Jónsson nauð-
synlegt að prófessor í lögum yrði
beðinn að fjalla um þennan laga-
ágreining. Ég kom þeirri ósk sam-
dægurs á framfæri við Jónatan
Þórmundsson, forseta lagadeildar
Háskólans.
Ræðið við sjálfstæðismenn
í stjórnarandstöðu
Það er sjálfsagður réttur rit-
stjórnar Morgunblaðsins að krefj-
ast þess að bráðabirgðalögin verði
afgreidd fljótt út úr fjárhags- og
viðskiptanefnd Efri deildar. Það
vill reyndar svo til að ég er sam-
mála þessu markmiði og hef gert allt
sem ég hef getað sem formaður
nefndarinnar til að flýta afgreiðslu
málsins.
Fulltrúar Alþýðubandalags og
Alþýðuflokks í nefndinni hafa
hvað eftir annað lýst yfir nauðsyn
þess að hraða meðferð málsins.
Við erum algjörlega sammála því
markmiði um hraða sem lýst var í
leiðara Morgunblaðsins. Fulltrúar
Sjálfstæðisflokksins í stjórnar-
andstöðu hafa hins vegar lagt
áherslu á nauðsyn þess að fjalla
lengi og ítarlega um málið. Þeir
hafa lagt fram ítarlegar óskir um
fjöida viðræðuaðila og svör Þjóð-
hagsstofnunar við fjölmörgum
spurningum, beðið um skriflegar
umsagnir hagsmunasamtaka og
lagaskýringar frá prófessorum við
Háskólann. Það er þingskylda mín
sem formanns nefndarinnar að
verða við þessum fjölmörgu
óskum sjálfstæðismanna í stjórn-
arandstöðu. Þess vegna hafa
bráðabirgðalögin ekki verið af-
greidd út úr fjárhags- og við-
skiptanefnd Efri deildar.
Morgunblaðið ætti hins vegar
að spyrja fulltrúa Sjálfstæðis-
flokksins í stjórnarandstöðu hvers
vegna þeir hafi í sífellu lagt fram
nýjar og nýjar óskir viðræðuaðila
og upplýsingar og þannig komið í
veg fyrir að nefndin gæti lokið
meðferð sinni á bráðabirgðalögun-
um.
Það eru fleiri en ég sem vilja
gjarnan fá formleg svör við slík-
um spurningum.
Aths. ritstj.:
í leiðara Mbl., sem Ólafur Ragn-
ar Grímsson vitnar til, segir m.a.:
„Verkefnalítið þing gat auð-
veldlega, ef vilji hefði staðið til,
tekið afstöðu til bráðabirgðalaga
ríkisstjórnarinnar fyrir gildistöku
kaupskerðingarinnar," þ.e. 1. des-
ember sl.
I þessu sambandi er rétt að
vekja athygli á:
1. Bráðabirgðalögin voru gefin út í
ágústmánuði sl.
2. Alþingi kom saman til starfa 11.
október sl.
3. Bráðabirgðalögin eru ekki lögð
fram á Alþingi fyrr en 10. nóv-
ember, eða mánuði eftir að það
tók til starfa.
4. Þau koma enn síðar til umræðu,
er ekki vísað til þingnefndar
fyrr en 22. nóvember.
Af þessum dagsetningum er
ljóst að ríkisstjórnin var alls ekk-
ert að flýta sér. Þessi atburðarás
leiðir sterkar likur að því að ríkis-
stjórnin hafi ekki ætlazt til þess,
„að bráðabirgðalögin fái venjulega
þinglega meðferð" fyrir gildistöku
skerðingarákvæða, eins og Eyjólf-
ur Konráð Jónsson, alþingismað-
ur, benti á í umræðu um þau. Sami
þingmaður lét þess getið í þing-
ræðu að engin þingnefnd efri
deildar hefði þá komið saman til
starfa, það sem af var vetri, til
annars en að kjósa sér formann,
varaformann og ritara, sem sýnir
Ijóslega vinnulag þingsins í vetur.
Hér skal ekki tekin afstaða til
þess, hvort þær upplýsingar, sem
einstakir þingmenn í fjárhags- og
viðskiptanefnd efri deildar óska
eftir, séu í samræmi við hefð-
bundna málsmeðferð hliðstæðra
frumvarpa eða ekki, þó upptalning
nefndarformannsins bendi til
þess. Hitt hafði komið fram að
þingmenn Framsóknarflokks
vildu binda afgreiðslu bráða-
birgðalaganna við nýjar viðmið-
unarreglur við útreikning verð-
bóta á laun. Ekki höfðu fengizt
svör frá þeim, í umræddri þing-
nefnd, hvort þeir væru reiðubúnir
til að afgreiða málið áður en frum-
varp um fyrrgreint efni kemur
fram. Það er því ekkert liklegra en
ágreiningur stjórnarliða um nýjan
vísitölugrundvöll sé með meiru
höfuðástæða þess, hvernig ríkis-
stjórnin hefur haldið á bráða-
birgðalögunum gagnvart Alþingi.