Morgunblaðið - 30.11.1986, Blaðsíða 13

e a
oser fluaMuvövi .op, jmoAOUViviua ujnAiauuoaoM
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. NÓVEMBER 1986
Hrísey:
Menn þurfa að bera sig
svolítíð eftír björginni
Rætt við Guðjón Björnsson
„Mannlífið hér mótast talsvert
af því að við erum á eyju og
ekki beint í alfaraleið, það ligfgur
að minnsta kosti ekki þjóðbraut
í geguum staðinn. Það ríkir meiri
kyrrð yfir honum en annars, þó
að vissulega geti menn orðið
stressaðir hér eins og annars
staðar,“ segir Guðjón Björnsson
í Hrísey, en þar varð um 7% íbúa-
aukning á sl. ári. „Þá fluttu
hingað 34 manneskjur og þrátt
fyrir að einhveijir færu héðan á
sama tíma og fleiri dauðsföll
væru en fæðingar þá varð þessi
aukning eftir sem áður. Jafnvel
myndaðist hér ástand sem menn
höfðu ekki þekkt áður, þ.e. að
allir þekktu ekki alla. Yfirleitt
vita Hríseyingar deili hver á öðr-
um og vita hvar fólk vinnur og
býr, en um tíma voru menn að
sjá ný og ný andlit sem þeir
kunnu ekki deili á.“
- En fólkið sem flytur til eyj-
unnar. Eru það gamlir Hríseyingar
að koma aftur eða fólk annars stað-
ar frá af landinu?
„Það er bæði og. Til dæmis er
talsvert um að strákamir fari héðan
til náms, þá sérstaklega í stýri-
mannaskóla eða vélskóla og komi
heim að því loknu til að setjast hér
að. Þetta er nokkuð sem varla
þekktist hér á árum áður, en þama
kemur líka inn í að undanfarið hef-
ur mikið verið reynt að fá menn til
að afla sér réttinda á bátana."
- Þú talar um strákana sem
koma aftur. Hvað um konumar sem
fara í nám?
„Það er nú minna um að þær
komi til baka eftir nám ungu kon-
umar og þar held að ég að skipti
miklu að yfirleitt fara þær í félags-
legt nám, til dæmis t kennarahá-
skólann og það verður að segjast
að við höfum engan kennara fengið
til baka. Kannski er erfíðara fyrir
heimafólk að koma hingað og kenna
en fyrir kennara sem ekki em ætt-
aðir frá staðnum, það má vera. En
staðreyndin er þessi.
Svo ber þess líka að gæta að
atvinnutækifæri fyrir fólk í félags-
legum störfum em færri á svona
litlum stað. Til dæmis er hér ekki
möguleiki fyrir hjúkrunarfræðing
að fá atvinnu, þó kannski rætist
úr því að komandi ámm, sérstak-
lega ef við fömm að huga að
þjónustu við gamla fólkið á staðn-
um.“
- Atvinnutækifærin hér, tengj-
ast þau flest fískveiðum og fískiðn-
aði?
„Já, hér era þrjú fiskvinnslufyrir-
tæki, KEA, Borg og Rif og það er
mikií atvinna í þessum greinum eða
tengd þeim. Eftirspum eftir vinnu-
afli er talsverð og af því leiðir að
menn vinna hér yfirleitt mikið, enda
vora verðmæti útflutnings á físki
sl. ár sem samsvarar um 800.000
i
Guðjón Björnsson
krónum á hvert mannsbam í eynni.
Tekjur em því almennt góðar, en
ekki þar með sagt að fólk taki þeim
með sældinni. Flestum störfum
fylgir mikil yfirvinna og bónus og
mörgum þykir vinnan og vinnutím-
inn og mikill. Laun em almennt
góð, bæði fylgir flestum störfum
mikil."
- Vinna flest hjón hér bæði
utan heimilis?
„Víðast er það svo og þar að
auki er alltaf talsvert af aðkomu-
fólki hér við störf. Við mættum vel
vera fleiri íbúamir í Hrísey, bæði
til að mæta þessari vinnuaflsþörf
og til að létta á sveitarfélaginu með
helstu framkvæmdir. Það var til
dæmis byggður hér skóli nýlega,
sem væri í raun ekkert stærri þó
100 fleirir íbúar væm á staðnum."
- 100 fleiri íbúar, er það æski-
leg aukning?
„Ég held að um 200 íbúar til
viðbótar væri mjög æskileg tala,
en líklega ekki meira en það.“
- Þú minntist á að aðkomu-
menn störfuðu hér, sem og að fólk
flyttist hingað sem ekki hefði tengst
staðnum áður. Er auðvelt fyrir t.d.
borgarbam að flytjast til Hríseyjar?
„Flestum held ég að reynist það
nú ekki erfítt, en vissulega em þess
dæmi að fólk úr þéttbýli, vant þeirri
þjónustu sem þar er, hefur hrein-
lega gefíst upp á að búa hér. Menn
þurfa oft að bera sig svolítið meira
eftir björginni en í þéttbýlinu og
hér setjast menn ekki upp í bíl og
skjótast langar leiðir þegar þeim
dettur í hug. Feijan fer á milli þrið-
svar á dag og líklega óska margir
Hríseyingar þess að ferðir væm
fleiri. Það tengist því sem mörgum
fínnst mjög miður og það varðar
endurmenntun og ýmis námskeið,
t.d. á Akureyri, sem fólk á erfítt
með að sækja héðan.
- Hríseyingar, vilja þeir búa
ævilangt í Hrísey?
„Já það verður að segjast og ég
hef gmn um að Hríseyingar séu
stoltir af staðnum. í þeim efnum
hefur orðið talsverð hugarfars-
breyting á undanfömum ámm. Hún
endurspeglast líka í því að staðurinn
er núna mikið huggulegri en áður
var, það er lagt mikið meira í að
hafa snyrtilegt í kringum húsin og
þessháttar. Það segir vissulega sína
sögu um kenndir manna til síns
heimabæjar."
Svalbarðseyri:
Um 100 manna grunnskóli
æskileg stærðarmörk
Rætt við Bjarna Hólmgeirsson
„Hér ríkir nú fremur óvanalegt
atvinnuleysi, sem orsakaðist af
stöðvun KSÞ sl. vetur, en það er
bara tímabundið og ekkert í
líkingu við það atvinnuleysi sem
áður þekktist, eða um 1930 þegar
sildin féll og menn áttu hér í
stórum vandræðum," segir
Bjarni Hólmgeirsson á Sval-
barðseyri. Þrátt fyrir þetta
atvinnuástand kveður hann tals-
verða bjartsýni ríkja á meðal
þorpsbúa.
„Hér býr mikið af ungu fólki, sem
vill vera hér áfram og það er frem-
ur fjölgun en fækkun í bæjarfélag-
inu. Margir starfa hér og enn aðrir
á Akureyri, þannig að við gjöldum
ekki nálægðarinnar við svo stóran
stað. Hún er fremur kostur, bæði
hvað varðar þjónustuna sem þangað
má sækja og svo þann góða aðgang
að skólum sem við höfum á Akur-
eyri.“
- Er æskilegt, að þínu mati að
íbúum á Svalbarðaeyri fjölgi og þá
hversu mikið?
„Æskileg flölgun væri það stór
bær að við gætum rekið hér sæmi-
lega stóran gmnnskóla, með 100
nemendum eða svo. Núna em í
grunnskólanum um 40 nemendur í
1. til 6. bekk, en af eldri unglingum
em rúmlega 20 nemendur í Hrafna-
gili. Það stefnir nú í nokkra fjölgun
hjá okkur á næstu ámm, þó að
talsvert sé í að við höfum hér 100
manna gmnnskóla. En mikið
stærra held ég að þorpið og íbúa-
fjöldinn í sveitinni ætti ekki að
verða, a.m.k. viljum við ekki verða
það stór að við þurfum að reka lög-
gæslu og þessháttar hér. Svo þætti
mér vænt um ef staðurinn fengi
að halda sínu útliti og h'er yrði
áfram fremur húsaþyrping en stöð-
Iuð og skipulögð byggð. “
- Kallar fjölgun íbúa ekki á
aukningu atvinnutækifæra á staðn-
um?
„Jú, það er ástæða til að §ölga
atvinnutækifæmm á staðnum og í
þeim efnum emm við nú helst að
horfa til sjávarins og svo þess hvaða
möguleika við eigum í smáiðnaði.
Við væmm mjög vel sett með um
30 atvinnutækifæri til viðbótar þvi
sem fyrir er, en ætli það megi ekki
segja að nú séu hér um 45 trygg
Bjarni
Hólmgeirsson
atvinnutækifæri, fyrir utan svo þau
sem em við landbúnaðinn."
- Er fjölgun atvinnutækifæra
kannski brýnasta verkefnið nú?
„Það er nokkuð brýnt já, en þeg-
ar farið er að hugsa um hvað er
brýnt í bæjarfélaginu og maður fer
sjálfur að eldast, þá beinist hugsun-
in óneitanlega að nauðsyn þess að
gamla fólkið verði ekki hrakið úr
hreppnum á sfnum efri ámm. Við
höfúm ekki heimili fyrir eldra fólk-
ið, en hingað kemur hjúkmnarfræð-
ingur einu sinni, tvisvar í viku, lítur
inn til eldri borgaranna, sinnir þeim,
þiggur kaffísopa og spjallar við þá.
Þetta er auðvitað ómetanlegt, en
við horfum fram á það að þurfa að
koma upp aðstöðu fyrir gamla fólk-
ið og helst vildi ég sjá hana rísa
þannig að því væri gefinn kostur á
að fylgjast með atvinnulífínu eftir
sem áður.“
-Mannlífíð á þessum stað.
Hvemig mótast það?
„Því miður setur myndbanda-
væðingin svolítinn svip á það, fínnst
mér. En við emm að vinna í að
koma upp reisulegu félagsheimili
með aðstöðu fyrir ýmiskonar fé-
lagslíf, fundi og bókasafn og
bindum talsverðar vonir við það.“
-Vinnur fólk hér langan vinnu-
dag?
„Flestir gera það nú og oftast
vinna bæði hjón úti. Uppgrip em
ekki mikil en vinnudagurinn al-
mennt langur. Við höfum rekið
leikskóla hér á sumrín til að mæta
þessu, en svo hafa konumar ýmis
ráð með bamapössun yfír vetrartí-
mann, passa þá gjama fyrir hvora
aðra hálfan daginn. Það segir sig
sjálft að íbúar á svona stað verða
að vera samtaka um hlutina og
jrfírleitt er fólk það, enda finnst
mér vera talsverð bjartsýni í fólki
gagnvart því að búa hér og efla
staðinn.“