Morgunblaðið - 30.11.1986, Blaðsíða 30

30 C
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. NÓVEMBER 1986
€>l9ð<> UnlvfMl Pret» SyndtcaW
,, \>ob er ekKi 6vorxx andrömslofl
pegar ma&ur horfirá Þo& i sjónvarpi."
Ast er ...
... til að njóta og
gleðjast
TM Rea. U.S. Pat. Otf.—all rights reserved
»1984 Los Angeles Times Syndicate

Svona er það, þegar maður
þarf á bíl að halda, bruna
allir framhjá manni!
TARN0W5K'
HÖGNI HREKKVISI
„HVÍLÍKr AfL/e.T\!■■MOG&OHVBKÐUK. i'
RÚMIO' "
Bréfritari gerir að umræðuefni hinn yfirskilvitlega þátt í persónugerð íslendinga. Meðal annars segir
hann frá berdreymnum kunningja á Seyðisfirði.
Glöggt er gests augað
Dagana sem Reagan og Gor-
batsjov þinguðu í Reykjavík var
margt erlendra fréttamanna staddir
þar. Eitt af því sem fréttamanni
Newsweek kom spánskt fyrir sjónir
var hversu margir íslendingar trúa
á yfímáttúruleg fyrirbrigði. Blaða-
maðurinn tók sem dæmi könnun
sem Háskóli íslands hafí staðið að,
og sýndi að 65% allra íslendinga
tryðu á álfa, og þá væntanlega einn-
ig huldufólk.
Samsvarandi tölur frá nágranna-
löndum okkar eru vafalaust ekki
nema brot af þessu, þó ég hafí
ekki beinharðar tölur hér að lút-
andi. Mér nægir að nefna að í þau
20 ár sem ég hefi búið í Danmörku
hefí ég aldrei rekist á mann sem
trúir á tilvist álfa, huldufólks,
drauga, eða fylgjur manna.
Þetta segir nú e.t.v. ekki alla
söguna, og lætur hvorugur sann-
færast af tölum og línuritum einum.
Því hefur að sjálfsögðu oft verið
fleigt að það væri einangrun íslands
og búseta manna langt frá manna-
byggðum, einkum áður fyrr, sem
hafí komið hugmyndaflugi manna
af stað, menn hafi séð „sýnir",
hugarórar og draumórar hafi svo
róið undir, og þannig hafi þjóðsög-
umar orðið til.
Allflestir íslendingar kunna sög-
ur af yfírskilvitlegum atburðum,
annaðhvort af eigin reynslu, eða
nákunnugra, og slíkar frásagnir er
erfítt að mana í jörðu niður, til
þess em þær of lífseigar.
I fljótu bragði virðist einnig sem
riokkurs ósamræmis gæti í því að
þjóð sem kennir sig við Lútherstrú,
sé jafnframt sannfærð um að eitt-
hvað „óhreint" sé að gerast í
kringum hana, því þetta samræmist
illa kenningum kirkjunnar. Spirit-
ismi eða andatrú er al-íslenskt
fyrirbrigði, svo og daglát og dulspá.
Kunningja minn á Seyðisfírði
dreymdi eftirfarandi draum. Það
var um hávetur, veður vom mikil,
hafíð úfíð og grátt og veðurhamur-
inn barði á húsinu. Þá sér hann
hvar nokkrir menn koma inn um
gluggann, og ganga þeir rétt fram
hjá rúmstokknum. Menn þessir vom
allir votir og illa á sig komnir, en
þó hann sæi þá greinilega bar hann
ekki kennsl á neinn þeirra. Menn
þessir fara svo gegnum herbergið
og út um hurðina andspænis
glugganum.
Um morguninn þegar hann var
staddur niðri í fjöru frétti hann af
franskri skútu sem hafði farist í
fjarðarmynninu um nóttina. Nú tók
líkin að reka á land þar sem hann
stóð. Hann leit á þau hvert af öðm,
og kannaðist strax við andlitin frá
nóttunni áður, en segir: Hér brá
ekkert, það var hreint eins og ég
hefði búist við þessu.
Ég leigði einu sinni hjá prests-
ekkju nokkurri. Hún var fálát og
tortryggin í fyrstu, og samskiptin
Yíkverji skrifar
Frjálsi heimurinn" heitir eitt
af hugtökunum sem menn
seilast stundum til þegar reiptogið
milli „austurs" og „vesturs" ber á
góma. Harðlínumönnum á hægri
vængnum hættir samt stundum til
að fara ansi frjálslega með þennan
„fijálsa heim" okkar. Þannig hika
þeir ekki við það þeir hörðustu að
heiðra hreinræktaða harðstjóra með
þessari heiðursnafnbót, það er að
segja þá úr þessum þokkalega hóp
sem eiga að hafa sýnt og sannað
að þeir séu „okkar megin", þó að
allir viti að vísu að þeir mundu fyrr
ganga út og hengja sig en efna til
ósvikinna lýðræðislegra kosninga —
eða hengja að minnsta kosti hvem
þann mann sem dirfðist að nefna
það.
í Afríku em sumar þjóðir „góð-
ar“ og aðrar „vondar", allt eftir því
hvort valdaræningi stundarinnar
hefur lýst tryggð sinni við vestur-
blokkina eða þá sem kennd er við
austrið. Það sama er uppi á teningn-
um í Mið- eða Suður-Ameríku.
Byssuglaður generáll hrifsar völdin
og er metinn og veginn eins og
rolluskrokkur; og þó að hljótt fari
er hann langtum of oft meðhöndlað-
ur eftir því hvort heldur hann
reynist við flokkunina „okkar" mað-
ur eða „hinna“.
XXX
IAsíu verður þessi regla þó hjá-
kátlegust. Þar ber hæst Kóreu-
ríkin tvö. í Norður-Kóreu er
einræðið svo algert að nærri lætur
að veki hlátur. Heil þjóð hefúr ver-
ið alin upp við það undir byssukjöft-
um að signa sig nánast í hvert sinn
sem Kim II Sung er nefndur á nafn
og stökkva ekki einu sinni bros
þegar áróðursmaskínan hrækir útúr
sér daglegum lofrollum sínum um
„hinn elskaða leiðtoga" eða rétt
einni myndinni af einræðisherran-
um þar sem hann er „að leiðbeina
verkafólki í niðursuðuverksmiðju“
eins og allt eins getur dunið á þessu
langhijáða fólki. Þar að auki er
„alræði öreiganna" orðið svo magn-
að á þessum slóðum að sonur
hálfguðsins á að erfa ríkið eftir
hann.
XXX
Svo er það Suður-Kórea með sitt
óhijálega sýndarlýðræði undir
fargi herforingjanna, en nú bregður
svo við að í augum hörðustu
harðlínumannanna sem fyrr eru
nefndir eru þessir höfðingjar alls
ekki eins slæmir og ætla mætti, eru
nefriilega að þessu brölti sínu fyrir
hinn „fijálsa heim“, „útverðir" hans
hvorki meira né minna.
í hinum ógnariegu hreisunum í
kommúnistaríkjum Austur-Evrópu
eftir stríð var nær alltaf látið svo
heita að fómarlömbin — og meira
að segja nafntogaðir kommúnista-
leiðtogar — hefðu þegar að var gáð
verið „handbendi kapítalistanna,
útsendarar CIA“ og guð má vita
hvað. Víkveiji hjó eftir því um dag-
inn að í frásögnum sínum af
stúdentaóeirðunum miklu í Seoul
beittu stjómvöld á staðnum ná-
kvæmlega sömu áróðursbrellunni
en með einu mikilvægu fráviki þó.
Nú hétu sökudólgamir nefriilega
ekki „handbendi kapítalistanna"
heldur voru þeir allir með tölu
„kommúnistar". Ennfremur hét það
svo — og hér er vitnað í fréttatil-
kynningu stjómvalda — að þeir
liðlega 1.200 stúdentar sem þá var
búið að fangelsa hefðu „stefnt að
því að kollvarpa lýðræðinu".
Það var þá lýðræðið.