Morgunblaðið - 28.02.1988, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. FEBRÚAR 1988
27
Spá um hækkandi sjávarborð, 1980-2100,
miðað við þrjú þrep hækkandi hitastigs íheiminum
ur á þessari stundu gefið nákvæma
lýsingu á hvers kyns þessar breyt-
inga verða — m.a. af því að engin
leið er að segja fyrir um viðbrögðin
við breytingunum meðan þær eru
að gerast — en breytingar verða
ekki umflúnar. Ekki væri heldur
úr vegi að líta á þá orkunotkun sem
gróðurhúsaástandið krefst. Nú þeg-
ar notar mannfólkið til að halda
vélum sínum gangandi um 10% af
þeirri orku sem ljóstillífun alls gróð-
urs á jörðinni krefst. Ljóstillífunin
er vélin sem heldur öllum lífverum
í gangi, að iðnvædda manninum
einum undanskildum. Með tvöföld-
un á notkuninni í þágu mannsins
eins — á 30-40 árum með núver-
andi hraðaaukningu — verður hann
farinn að nota jafn mikla orku og
allt annað sem lifír. Svo mikil orku-
notkun einnar lífveru getur aðeins
orðið á kostnað alls annars lífs.
Fyrir um það bil 100 árum benti
sænskur vísindamaður, Svante Arr-
heníus, á að uppsöfnun á koltví-
sýringi í andrúmsloftinu gæti leitt
til hitunar andrúmsloftsins. Um
miðja 20. öldina sýndu mælingar
að hitun á jörðinni yrði að óbreyttu
veruleg innan mjög skamms tíma.
Á undanfömum árum hafa verið
að safnast upplýsingar sem sýna
að aðrar lofttegundir séu samtals
að minnsta kosti jafn áhrifamiklar
og koltvísýringurinn. Nú eru
vísindamenn á þessu sviði orðnir
sammála um að haldi koltvísýring-
urinn og hinar lofttegundimar með
gróðurhúsaáhrif áfram eins og
hingaðtil, þá muni hnötturinn okkar
upplifa áður en margir áratugir em
liðnir hitnun, sem er umfangsmeiri
og hraðari en orðið hafa allan
tímann síðan á ísöld. Ef þær gerð-
ust nægilega hægt þyrfti ekki að
hafa af þeim áhyggjur, veðurbreyt-
ingar hafa orðið fýrr, þjóðflutningar
fylgt í kjölfarið og skógar og annað
lífríki flust til og breyst að samsetn-
ingu. En þetta hefur gerst ofur-
hægt. Nú stöndum við andspænis
yfírvofandi hitabreytingum, sem
verða meiri og á styttri tíma en
maðurinn hefur nokkum tíma upp-
lifað, sem leiðir til breytinga sem
allt útlit er fyrir að hafí verulega
tmflandi áhrif. Þessvegna em þessi
svokölluð gróðurhúsaáhrif vegna
notkunar koltvísýrings og annarra
loftegunda með gróðurhúsalofts-
áhrif orðin ógnvænleg og krefjast
viðbragða.
GEISLASPILARAR
Hækkun sjávarborðsins á jörð-
inni við þrennar aðstæður, frá
minnsta til mesta hita sem spáð
er.
um en á ósonlagið. Freon er aðeins
framleitt af fáum þjóðum og önnur
efni geta komið í stað þess, en t.d.
metanið er erfítt að útiloka, sem
m.a. eykur þrýstinginn á að draga
úr eða stöðva brennslu jarðefna-
eldsneytisins. Það gerir eyðing
skóganna líka.“
ísland hafi forustu
Við víkjum talinu að alþjóðaráð-
stefnunum á vegum Sameinuðu
þjóðanna í Villach í Austurríki.
Ráðstefnugestum var m.a. skipt í
hópa, sem fjölluðu um væntanleg
gróðurhúsaáhrif á einstaka heims-
hluta. Dr.Dean Abrahamson kvaðst
hafa kosið heimskautasvæðahóp-
inn. Hann segir að stórþjóðimar
Kanadamenn og Sovétmenn hafi
yfirgnæft þar. Ekki kom ísland
mikið við sögu, enda lítið land. En
hann þrýsti á um að það væri tekið
inn í myndina. Flestir töldu að ís-
land væri viðkvæmast fyrir gróður-
húsaáhrifum af öllum löndunum á
norðurhveli. Og þá mest vegna þess
hve háð það er fiskveiðum og breyt-
ingar á hitastigi geta haft mikil
áhrif á þær, þótt ekki sé vitað hver
þau verða. Ekki er heldur hægt að
segja nákvæmlega fyrir um hve
mikið sjávarborð kemur til með að
hækka við að jöklar taka að bráðna,
aðeins áhrif hafísbráðnunar. Lönd
eins og ísland geta þó brugðist við
og hörfað með byggð, en nokkur
lítil lönd svo sem Danmörk og Hol-
land eru svo lág að þetta verður
skelfílegt fyrir þau. Þau geta lítið
gert til vamar. Sama er raunar
með lönd eins og Egyptaland o.fl.
„Ég vildi reyna að ná þessum
litlu þjóðum saman, svo þær beittu
sér pólitískt í hóp. Þiýstu af öllu
afli á stóru þjóðimar um að stöðva
það sem veldur þessum áhrifum.
Þetta mál varðar t.d. Norðurlöndin
öll, í einu eða öðru formi. ísland
hefur þama góða stöðu til að taka
forustuna. Það getur ekkert gert
eitt sér. En í hópi margra smárra
landa getur það a.m.k. vakið al-
þjóðaathygli á málinu. Og ég held
að Norðurlöndin, sem flest eiga
norðlæg landsvæði, eigi mikið í
húfí. Ef fsland ætlar sér og getur
tekið þátt á alþjóðavettvangi þá
ætti það að vera á þessu sviði. Lítið
land eins og ísland getur ekki verið
alls staðar, en ætti að einbeita sér
að völdum verkefnum, en nýta yfir-
gripsmiklar rannsóknir þjóða með
mikið bolmagn á öðrum sviðum."
Hraðari breytingar
en síðan á ísöld
„Nú orðið er vitað að nokkurra
gráðu hækkun hitastigs, meiri en
áður hefur orðið í sögu mannkyns,
muni væntanlega verða á tímabili
sem er mjög stutt miðað við líftíma
trés eða manns," sagði Dean Abra-
hamson í lok samtalsins. „Ljóst er
að það mun hafa í för með sér
miklar breytingar á lífríkis, efna-
hags- og félagslegum kerfum þar
sem tengsl þeirra við umhverfíð eru
viðkvæm og umhverfíð byggir á
veðurfarinu. Satt er að enginn get-
ÆVINTYRAFERÐIN ÞIN!
r4e>») YorW>
3Y&T»rt'1
Ootn‘‘rt\can
poerto
R»co
Santo
{XxnifíS0

Ferðaskrifstofa
Reykjavíkur býður þér
15 daga
ævintýralega páskaferð
til Karabíska hafsins

■■
£7

Dvalið er á einum fullkomnasta sumarleyfisstað „Casa de
Campo" í Karabíska hafinu sem er hannaður af hinum heims-
fræga Oscar de la Renta.
Hægt er að velja um íbúðir eða herbergi.
Inná svæðinu sem er 17.500 hektarar að stærð er boðið uppá:
• Tvo 18 holu heimsmeistara golfvelli sérhannaða af Pete Dye
• 13 tennisvelli þar af 8 upplýsta á kvöldin
• Hestafyrirútreiðarog polo
• 2 skotvelli
• 31 feta lúxussnekkjurtil sjóstangaveiða.
• Heilsuræktarstöð m/nuddpótti
• „Squash" og „Raquetteball" salir
• Sjóbrettasiglingarog köfun
• 7 sundlaugarþaraf 1 meðbar
• 9 veitingastaðiro.m.m.fl.
InnifaliA: Islenskfarastjórn, ferðirtil og frá flugvelli, kokteilboð,
grillveisla ásamt fleiru.

Stt
Allt þetta fyrir aðeins kr. 77.900.-
Fyrir börn yngri en 12 ára kr. 22.800.
Flugvallarskattur ekki innifalinn
Bjóðum sérstök
vildarkjör
FERÐASKRIFSTOFA
REVKJAVÍKUR
AÐALSTRÆTI 1 6
SÍMI91-621490