Morgunblaðið - 28.02.1988, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. FEBRÚAR 1988
ál
Minning:
Jón Jónsson fyrr-
verandi kennari
Fæddur 25. mai 1905
Dáinn 21. febrúar 1988
Andlátsfregn Jóns Jónssonar
fyrrum kennara á Dalvík ber huga
minn í skjótri svipan aldarfjórðung
aftur í tímann. í unglingaskólanum
var hann einn sá kennari sem ég
hafði mest af að segja, — og lærði
mest hjá. Hann kenndi okkur
íslensku, stærðfræði og sögu í tvo
vetur, loks íslensku og sögu í lands-
prófi. Aldrei var ég sterkur á svelli
stærðfræðinnar, en Jón var þó eini
kennarinn sem dálítið gat kennt
mér í þeirri grein. Hinar tvær voru
aftur á móti eftirlæti mitt og ég hef
búið að kennslu Jóns í þeim fram á
þennan dag. Mér er því ljúft að
senda honum að leiðarlokum kveðju
gamals nemanda og þökk fyrir
handleiðslu, örvun og umhyggju.
Jón Jónsson átti langa sögu að
baki þegar ég var nemandi hans um
1960. Hann hafði verið skólastjóri
á Siglufirði, bóndi á þrem býlum í
Svarfaðardal, síðast hinu foma höf-
uðbóli Böggvisstcðum og var við
þann bæ kenndur þegar ég man
fyrst til. Kennari við Dalvíkurskóla
var hann jafnframt búskap frá 1948
og eingöngu eftir að hann fluttist
með ijölskyldu sinni til Dalvíkur
1958. Kennslustörfum gegndi hann
til 1970 að heilsan brast skyndilega.
Fyrir utan þetta starfaði Jón mikið
að félagsmálum. Hann sat í hrepps-
nefnd Dalvíkurhrepps, í stjóm
Kaupfélags Eyfirðinga og var einn
helsti forystumaður framsóknar-
manna í sínu byggðarlagi. Um þann
þátt í ævistarfi hans munu aðrir
geta fjallað betur en ég.
Jón Jónsson tók gagnfræðapróf
á Akureyri 1923, var síðan heimilis-
kennari nokkur ár, en sneri sér aft-
ur að námi og lauk stúdentsprófí ■
við hinn nýja Menntaskóla á Akur-
eyri 1930. Ekki veit ég hvort hann
hefur haft hug á háskólanámi,
líklega hafa fjárhagsaðstæður ekki
leyft slíkt, enda var stúdentspróf
mikið í munni á þeim árum og opn-
aði ýmsar leiðir. Ein var kennsla í
gagnfræðaskólum og hún varð brátt
annað aðalstarf Jóns. Vafalaust
hefur það háð honum eitthvað að
hafa ekki lært kennslufræði. En
hann hafði þá kosti sem gerðu betur
en vega upp á móti því sem á skorti
í sérmenntun.
Hvemig kennari var Jón þá? Ég
býst við að skólaspekingar myndu
nú hafa ýmislegt við kennsluað-
ferðir hans að athuga. Honum var
ekki gefíð sálfræðilegt innsæi og
ekki beitti hann fortölum eða
Ssmeygilegum innrætingaraðferð-
um. Hann var hreinn og beinn,
gældi ekki við nemendur eða aflaði
sér vinsælda með kompánaskap eins
og nú mun títt. Hann.blandaði ltyt
geði við nemendur utan kennslu-
stunda. En hann gerði kröfur til
þeirra, ætlaðist til að þeir legðu sig
fram og næðu árangri. Hann var
nokkuð bráðlyndur og þaut oft í
honum ef honum þóttu nemendur
sljórri eða hysknari en skyldi. En
þótt Jón skammaðist var það fljótt'
úr honum og enginn tók það illa
upp. Við fundum öll og vissum að
ávítur hans vom sprottnar af ein-
lægum áhuga á velgengni okkar í
náminu. Hann hafði mikinn kenn-
arametnað og þoldi því illa að nem-
endur sýndu ekki það sem í þeim
bjó. En enginn var ánægðari yfír
óvæntum framfomm þeirra.
íslenskukennsla Jóns var aðal-
lega í því fólgin að berja inn S okk-
ur undirstöðuatriði málfræðinnar og
láta okkur ná valdi á stafsetningu.
Þá var zetan enn við lýði og eyddi
Jón mikilli orku ( að kenna okkur
hvar hana skyldi rita. Seinna kom
svo að Sslenskukennarar gáfust upp
á zetu og fengu hana aflagða. Sögðu
þeir að mikill tfmi myndi við það
vinnast og mætti þá kenna nemend-
um málbeitingu og fleira gott. Enn-
fremur var dregið úr „málfræð-
istagli" en bókmenntalestur aukinn.
Slfk dagskipun hefði manni reyndar
þótt góð á sínum tíma. En hvaða
árangri hefur hin nýja stefna skilað?
Kunna skólanemendur meira í móð-
urmáli sínu nú en fyrir tuttugu
ámm, em þeir betur sendibréfs-
færir en fyrr? Ekki er svo að sjá.
Leiðir skildust eftir landspróf og
við tóku aðrir kennarar og ólíkir
sumir. Oft hef ég hugsað um það
síðan hvort eftirgangsmunir og ávít-
ur sem Jón beitti, samfara góðvild
og umhyggju í garð nemenda, sé
ekki þrátt fyrir allt vænlegasta
kennsluaðferðin. Auðvitað er gott
og blessað að kenna nemendum
gagmýnin viðhorf, eins og nú stend-
ur upp úr hveijum skólaspekingi.
En fyrst þarf að leggja traustan
gmndvöll þekkingar, láta menn fá
fæmi í undirstöðuatriðum. Án þess
verður nám hvorki fugl né fískur
og ^.gagnrýnin" marklaust raus.
Árin liðu. Mér barst til eyma að
Jón kennari hefði orðið fyrir alvar-
legu heilsufarsáfalli, lamast og hlot-
ið að láta af öllum störfum. Með
miklum viljastyrk og langvinnri
þjálfun tókst honum að ná nokkm
þreki á ný. En hann varð aldrei
samur. Þegar Dalbær, heimili aldr-
aðra á Dalvík, tók til starfa, fluttist
Jón þangað ásamt Önnu konu sinni
sem lést í janúar 1985. Þar hitti ég
hann aftur nokkmm sinnum síðustu
árin. Þessi stóri og þreklegi maður
var orðinn eins og hálfhmnið hús,
þróttur raddarinnar brostinn og
hann gat ekki gengið nema við
hækju. Mig tók sárt að sjá hann svo
hart leikinn en fannst líka aðdáan-
legt hvemig hann virtist geta notið
lffsins á Dalbæ þrátt fyrir allt. Bóka-
safn sitt hafði hann gefið dvalar-
Kveðjuorð:
heimilinu, en sat nú og las blöð og
bækur nýjar af nálinni og beið þess
hugarrór sem að höndum bar.
Þama heilsuðumst við og kvödd-
umst. Við sögðum fátt hvor við
annan um liðna tíð þegar hann var
kennari og ég nemandi. En mér
varð hugsað til þeirra stunda þegar
hann stóð við töfluna, brýndi raust-
ina og hamraði inn S kolla okkar
málfræðireglur og reikningsformúl-
ur. Þá var hann í fullu fjöri og gekk
með atorku að starfi sínu. Engin
furða þótt honum fyndist oft sem
sáð væri í grýtta jörð. En sumt ber
ávöxt og það er gleði sáðmannsins
að sjá sprota teygja sig upp á stöku
stað. Þeirrar gleði held ég að Jón
hafí lfka notið að leiðarlokum. Því
er okkur gömlum nemendum ekki
harmur í hug heldur þakklætis-
kennd þegar við kveðjum Jón kenn-
ara og sendum bömum hans samúð-
arkveðjur, nú þegar hann leggst
þreyttur til hvfldar í sinni svarf-
dælsku mold.
Gunnar Stefánsson
Sveinn Hannes-
son, Asgarði
Fæddur 17. nóvember 1927
Dáinn 15. febrúar 1988
Það var í maf. Ég hélt suður í
Borgarfjörð í ævintýraleit. hafði
ráðið mig í kaupavinnu að Asgarði
í Reykholtsdal. Meira vissi ég ekki,
var bæði spennt og kvíðin. Þegar
ég kom í Ásgarð vom Sveinn og
Geirlaug ekki heima, ég var pínu-
lítið hrædd. Svo komu þau heim,
við hristum hendur og horfðumst
í augu, — ég var ekki lengur
hrædd.
Síðan em liðin nærri ellefu ár
og núna er Sveinn dáinn, ekki
nema sextugur. Þó kemur það mér
ekki svo á óvart. Það er pínulítið
í takt við hans skapferli og per-
sónuleika að fara bara svona allt
í einu, — búið. Ég veit líka að
ekkert var betra en að fá að deyja
heima í Ásgarði, að veslast upp á
einhvetjum spftala hefði ekki hent-
að Sveini Hannessyni, svo mikið
er víst.
Sveinn fæddist þann 17. nóvem-
ber 1927 og ólst upp í Brekkukoti
f Reykholtsdal. Foreldrar hans
vom Hannes Jónsson Oddssonar
og ólöf Sveinsdóttir Guðmunds-
sonar hjón í Brekkukoti. Systkini
hans em: Elías ljósmyndari í
Reykjavík f. 1918, látinn fyrir alln-
okkmm ámm, Laufey húsfreyja í
Brekkukoti f. 1920, Jón hús-
asmíðameistari í Reykjavík f. 1921
og Ingveldur húsfreyja í Reykjavík
f. 1932.
Ásgarður er skammt frá
Brekkukoti og sér á milli ef mig
minnir rétt. Þar hóf Sveinn búskap
árið 1954 gjörsamlega með bemm
höndunum. Þegar maður nú horfír
yfir sviðið að starfsdegi hans lokn-
um, er öll uppbyggingin og bú-
skapur sá sem rekinn hefur verið
í Ásgarði besti vitnisburður hins
þrautseiga og ötula bónda. Starfs-
gleði hans og orka var ótrúleg.
Oft var ég búin að ræða um það
við hann hvort ekki væri mál að
minnka verulega við sig og liggja
pínulítið í leti. Nei, það var ekki
svo auðvelt, Sveinn var stórbóndi
fram í fíngurgóma. Stundum
stríddi ég honum og sagði að hann
ætti að hafa hlutina svona en ekki
hinseginn ég væri nefnilega bónda-
dóttir úr Eyjafirði og vissi „allt“
um landbúnað. Það var alveg
merkilegt hvað hann tók því alltaf
vel og skaut bara á móti og svo
hlógum við að öllu saman. Já, þá
var nú hlegið. En það er ekki hleg-
ið í Ásgarði þessa dagana og eitt
get ég fullyrt að þrátt fyrir dugnað
Sveins hefði hann ekki komist
þangað sem hann fór ef hann hefði
ekki átt hana Geirlaugu Jónsdóttur
fyrir konu. Þar er komin öðlings-
konan sem verður alltaf í mínum
huga sterkasta stoðin í heimilinu.
Geirlaug er Austfirðingur, frá
Hrærekslæk f Hróarstungum, f.
1927. Þau Sveinn giftust árið 1955
og eignuðust tvær dætur, Kol-
brúnu f. 1957 sem býr á Norður-
Minning:
*
Unnur Amadóttír
Unnur Ámadóttir lést á sjúkra-
húsi í New Jersey 10. febrúar
1988. Lát Unnar kom ættingjum
hennar ekki á óvart, því hún hafði
átt í baráttu við illræmdan sjúkdóm
á þriðja ár.
Unnur fæddist 28. ágúst 1923
á Þóroddsstöðum í Ölfusi, foreldrar
hennar voru hjónin Árni Gíslason
frá Miðdal í Mosfellssveit, fæddur
17. október 1882, dáinn 11. febrú-
ar 1938, og Guðrún P. Magnús-
dóttir frá Asláksstöðum á Vatns-
leysuströnd, fædd 16. febrúar
1899, dáin 17. júlí 1984. Ámi og
Guðrún eignuðust 5 böm: Guð-
bjöm f. 1920, d. 1961, Unni, Gísla,
f. 1928, Magnús f. 1932, og Þó-
runni f. 1936.
Á uppvaxtarárum Unnar átti
fólk erfítt uppdráttar vegna at-
vinnuleysis og heimskreppnu, en
Ámi var vinnusamur og féll aldrei
verk úr hendi. Það var því fjöl-
skyldunni mikið áfall þegar hann
féll.frá, á besta aldri og yngsta
bamið á öðru ári. Með reglusemi
sinni og dugnaði tókst Guðrúnu
að koma bömum sínum upp og
leyfa þeim að njóta almennrar
menntunar.
Unnur vann á yngri ámm við
afgreiðslu í Gamla bíói. Þann 16.
maí 1943 eignaðist Unnur son, Jón
Áma Hjartarson, sem síðan ólst
upp hjá ömmu sinni. Unnur sótti
kvöldnámskeið í Húsmæðraskóla
Reylcjavíkur veturinn 1944. Vegna
mikilla hæfíleika hennar í matar-
gerð og saumaskap var hún fengin
til að kenna námsmeyjum á Stað-
arfelli í Dölum veturinn 1946—47,
og minntist Unnur oft þess tíma
með mikilli ánægju.
Árið 1950 fór Unnur til Banda-
ríkjanna og átti heima þar síðan,
eða í 38 ár. Fyrstu árin vann hún
við þjónustustörf og þótti hún 2ja
manna maki á þeim vettvangi, svo
reykjum í Hálsasveit og Gestrúnu
f. 1963 búsetta á Tálknafírði.
Dætur Sveins voru honum afskap-
lega kærar og ég man eftir hlýj-
unni í augunum þegar þær bar á
góma og hvað hann kappkostaði
að búa sem best í haginn fyrir
þær. Ég er þakklát forsjóninni fyr-
ir að hafa sett mig niður í Ásgarði
þegar ég fór í kaupavinnuna forð-
um. Vistin þar gerði mig að betri
manni. Blessuð sé minning Sveins
Hannessonar.
Elsku Geirlaug, Kolla og Rúna.
Þið eigið erfíða tíma saknaðar og
trega framundan. Megi góður Guð
styrkja ykkur. Sá tími mun koma
að við getum aftur hlegið dátt eins
og forðum, hætt að gráta yfir því
sem var gleði okkar og frá okkur
tekið og glaðst yfir því sem við
áttum.
Guð blessi ykkur.
Svanhildur Daníelsdóttir
rösklega gekk hún til verka, síðar
meir tók hún að sér að sauma fatn-
að fyrir fólk og sjá um matarveisl-
ur, _en þar naut hún sín best.
Árið 1967 giftist Unnur eftirlif-
andi manni sínum, John McDonald,
slökkviliðsmanni f New Jersey.
Fyrir 3 árum fluttu þau í nýtt hús
sem þau höfðu látið byggja fyrir
sig í nýju hverfí fyrir eftirlauna-
fólk. John hefur látið fara fram
minningarathöfn f New Jersey, þar
sem hann, vegna heilsu sinnar, -
getur ekki verið við útför Unnar á
morgun.
Árið 1964 giftist Jón Ámi
Sigríði Sigurðardóttur frá Hafnar-
fírði. Þau eignuðust 1 dóttur, Unni,
fædda 12. apríl 1965. Það var
mikil gleði hjá Unni þegar hún
hafði eignast nöfriu. Jón og Sigríð-
ur hafa slitið samvistum en Unnur
dóttir þeirra stundar nám f mark-
aðsfraeðum í Osló.'Unnur er komin
heim til þess- að vera við útför
ömmu sinnar. Jón Ámi eignaðist *-
svo annað bam, Hmnd, fædda
1984, hún er hjá móður sinni á
Grundarfírði og er afar efnilegt
bam.
Þó svo að Unnur hafí búið í
Amerfku í 38 ár, þá hefur. mér
aldrei, í þau 34 ár sem ég þekkti
til, fundist hún vera langt í burtu.
Eftir að nánustu ættingjar Unn-
ar höfðu sætt sig við að hún hafði
farið út til þess að vera þar tókust
mikil og góð vinarbönd á milli
hennar og móður hennar og systk-
ina, þessi bönd hafa síðan styrkst
með hveiju ári, því að oft kom hún
heim eða þá að hún bauð móður
sinni og öðrum að dvelja hjá sér í
lengri eða skemmri tíma. Engan
hef ég þekkt sem eins vel hefur
munað eftir sínum á afmælum eða
af öðru tilefni, hann var langur
listinn yfír vini og vandamenn, sem
hjartahlýja hennar streymdi til.
Nú þegar að leikslokum er komið
þá er mér og fjölskyldu minni ljúft
að þakka Unni fyrir allt sem 'hún
var okkur. Unnur endaði öll bréf
sem hún sendi okkur á sama hátt:
„Guð verði með ykkur öllum og
gefí ykkur góða heilsu.“ Þessi orð
lýsa Unni betur en nokkuð annað.
Unnur kveður þennan heim sátt
við allt og alla, guð veri með kærri
mágkonu minni og gefi afkomend-
um hennar styrk til að vaxa og
þroskast.
Far þú I friði,
friður guðs þig blessi.
Hafðu þökk fyrir allt og allt.
Sverrir Hallgrímsson
IMM.4.
Reykjavfturvegi (0, it'ml S3S48.
AHheimum 8, tími 33878.
Bmieihraunl 2«, eimi 60202.