Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1882, Blaðsíða 81

81
eða jurt deyr, liðast efnasamböndin sundur, og frum-
efnin fara annaðhvort á burt í gufuformi eða samlag-
ast öðrum efnum. Af þessu leiðir, að dýr og jurtir
eyðast að mestu við rotnunina eða breytast þó
heldur, því ekkert efni eyðist gjörsamlega. Ef
allir lifandi hlutir væru að eins samsettir af þessum 4
efnum, mundi þar af leiða, að mynd þeirra skömmu
eptir dauðann yrði ókennileg eða horfin, og þá væri
eigi hægt að gjöra sér neina grein fyrir, hvernig því
dýra- og jurtalífi hefði verið varið, sem nú er undir
lok liðið. En nú eru og í flestum líkömum ýms stein-
efni, sem geta staðizt rotnunina, og margir hlutir geta
því haldið nokkru af sinni upprunalegu mynd, ef þeir
verða eigi fyrir of miklu raski eða ágangi annara efna.
Svo er um bein og skeljar. Stundum má og ráða í
byggingu dýrsins og lögun af fari þvi, sem það hefir
eptir sig látið í jarðlaginu, sem það er í.
Af jurtum finnast í jarðlögunum leifar af blöð-
um líknabelgsþunnum, eða för í steinum með öllum
taugum og öngum ; þess konar finnst hér á landi í
surtarbrandslögum eða leirlögum kringum þau, t. d.
við Brjánslæk, Steingrímsfjörð og víðar. Stundum
verða blöð og strá steingjör af vatni með kísilsýru, t.
d. við hveri. Sumstaðar finnast heilir trjástofnar orðn-
ir að steini, og eru þeir þá opt flatir af þrýstingi jarð-
laganna ofan á. Svo hefir steinefnið nákvæmlega far-
ið inn í innri holur trjánna, að hvolfa-bygging og ár-
hringir sjást enn þá greinilega (Hallbjarnarstaðakamb-
ur, Skagafjarðardalir og víðar). Af dýrum hafa skelj-
arnar haldizt og ýmsar nálar og agnir af steinefni í
kolasýruanhydrid, hin eiginlega kolasýra (H2C03) þekkist
ekki. Eins er með það efnasamband, sem vanalega er kall-
að kísilsýra (Si02), að það er eiginlega anhydrid af H4Si
04, en engin sýra.
Tímarit hins íslenzka Bókmentafélags. III. 6