Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.1994, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 9. DESEMBER 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÚNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Nítján þúsund fórnarlömb
Síðustu mánuði og reyndar misseri hefur DV, og aðrir
hölmiðlar, birt stöðugar fréttir af alvarlegum líkamsárás-
um og öðrum ofbeldisverkum. Augljóst er af þessum
fréttum að gróft og gjaman tilefnislaust ofbeldi hefur
farið stórlega í vöxt, ekki síst í höfuðborginni.
Þetta er rækilega staðfest í nýrri rannsókn sem sagt
er frá í Læknablaðinu. Þar er gerð úttekt á þeim lög-
skráðu íbúum Reykjavíkur sem leituðu á slysadeild Borg-
arspítalans á árunum 1974-1991 vegna ofbeldisáverka.
Þær tölur gefa skýra mynd af þróun ofbeldismála í höfuð-
borginni vegna þess að lögreglan í Reykjavík vísar öllum
fórnarlömbum og kærendum ofbeldis á slysadeildina.
Niðurstöður rannsóknarinnar sanna óvéfengjanlega
að ofbeldið í höfuðborginni er ógnvænlegt. Á þeim árum
sem rannsóknin nær til leituðu nílján þúsund manns
með ofbeldisáverka til slysadeildarinnar. Þetta er fleira
fólk en allir íbúar sumra stærstu kaupstaða landsins.
Allt frá árinu 1982 hefur þeim fómarlömbum ofbeldis
sem leita til slysadeildarinnar fjölgað verulega. Það kem-
ur væntanlega ekki á óvart að tíðni ofbeldisáverka var
hæst hjá yngra fólki, á aldrinum 15 til 24 ára.
Tölurnar staðfesta þær fréttir sem stöðugt berast af
hörmulegu ástandi í miðbæ höfuðborgarinnar um helg-
ar. Þau vandræði stafa ekki aðeins af þeim mikla Ijölda
ungs fólks sem þar safnast saman. Ástæðan er fyrst og
fremst sú sérkennilega staðreynd að langflestum öldur-
húsum borgarinnar hefur verið holað niður á htlu svæði
í miðbænum. Þar er því mikið um kófdrukkið fólk á ferh
um miðjar nætur um helgar. Enda leitar um helmingur
fómarlamba ofbeldis til slysadehdarinnar á laugardögum
og sunnudögum. Karlar verða líka helst fyrir ofbeldisá-
verkum á skemmtistöðunum, eða þá utan dyra þeirra.
En ofbeldi í heimahúsum er líka alvarlegt vandamál.
Á árinu 1991 urðu ríflega fjörutíu af hundraði þeirra
kvenna sem leituðu til slysadehdarinnar fyrir ofbeldi á
heimilinu.
Þá kemur frain í skýrslu læknanna að mjög mikh
aukning hefur orðið á ofbeldisáverkum sem eru svo al-
varlegir að fómarlömbin þurfa að leggjast inn á sjúkra-
hús. Þau thvik hafa meira en tvöfaldast á tíu árum. Þetta
þýðir einfaldlega að ofbeldismennirnir verða sífeht
hömlulausari í árásum sínum.
Ástandið í þessum málum er augljóslega gjörsamlega
óviðunandi. En hvað er til ráða?
Forvamarstarf er lykhorð margra. Vissulega er mikh-
vægt að reyna að koma í veg fyrir ofbeldi í þjóðfélaginu
með fyrirbyggjandi starfi. Læknamir benda á að fræðsla
um tilgangsleysi og afleiðingar ofbeldis verði að hefjast
strax við tíu ára aldur, því að meðal unghnga á aldrinum
19-14 ára em mörg fómarlömb ofbeldis - reyndar fleiri
en á aldrinum 30-34 ára.
En fleira þarf að koma th. Aukin og um leið sýnhegri
löggæsla á götum borgarinnar skiptir miklu máh. Sömu-
leiðis hraðari meðferð ofbeldismála í dómskerfinu og
hertar refsingar.
Á undanfómum áratugum hefur mikið verið rætt um
rétt þeirra sem brjóta af sér og nauðsyn þess að reyna
að gera þá að nýtum þjóðfélagsþegnum. Vissulega þarf
að sinna því starfi vel. En meira máh skiptir þó að sfjóm-
völd ræld þá frumskyldu sérhvers siðaðs þjóðfélags að
vernda borgarana fyrir thefnislausum árásum og líkams-
meiðingum, meðal annars með því að taka ofbeldismenn-
ina fljótt og rækhega úr umferð.
Ehas Snæland Jónsson
„Hver má beita hervaldi og hvar? - Alla forystu vantar.“
Stef nulaust ráðleysi
Þaö er háðulegt aö enn eitt skrif-
stofubáknið, RÖSE, skuli nú vera
aö breiða úr sér á sama tima og sú
skipan mála sem þessari stofnun
var ætlað að varðveita er hrunin.
Hrunið byrjaði á Balkanskaga en
það mun ekki enda þar. Á sama
tíma og annað bákn, NATO, er að
þvaðra um útfærslu til austurs og
„Samvinnu til friðar", með miklum
lúðrablæstri, er augljóst aö það
bandalag er farið að berja nestið.
NATO var stofnað til höfuðs yfir-
gangi kommúnismans í Evrópu og
gegndi því hlutverki prýðilega.
Kommúnisminn veslaöist upp úr
sinni eigin innanskömm. Það er
mikil sjálfsblekking og stofnana-
bundin blinda forystumanna að
rembast við að þenja út NATO án
nokkurs afmarkaðs hlutverks.
Ekki skortir skrifstofubákn til aö
takast á við upplausnina sem fylgt
hefur hruni kommúnismans, né
hervald; það sem allt strandar á er
stefnumörkun.
Með hruni kommúnismans hvarf
grundvöllurinn sem samvinnan í
Evrópu byggðist á. Engin stefna
hefur verið mótuð í tómarúminu
eftir kommúnismann því að ekkert
viðurkennt yfirþjóðlegt vald hefur
komið fram á sjónarsviðið né er
heldur í sjónmnáh nema síður sé.
Hneisa í Bosníu
Bosníustríðinu er lokið, hvað sem
hver segir, aðeins er eftir að telja
hkin. Múslímar hafa tapað, þeir
hafa verið dregnir á asnaeyrunum
í þeirri trú að þeim yrði hjálpað.
Þeir munu fá landskika fyrir sig,
því að Serbar kæra sig ekki um
aha Bosníu, sem þeir ættu áhka
erfitt með að stjórna og ísraels-
menn Gazasvæðinu. En það svæði
verður minna nú en það hefði getað
orðið ef þeir heíðu ekki neitað að
semja þegar þeir gátu í þeirri
blekkingu að þeim yrði komið th
hjálpar.
Niðurstaðan verður sú að í fyrsta
sinn síðan 1945 er landamærum í
Evrópu breytt með hervaldi og
þjóðir heims gera það eitt í málinu
að halda fjölmennar ráðstefnur og
reyta þar hár sitt í örvinglan og
sjálfsaumkun, samanber kjafta-
þingið í Búdapest.
Heilög landamæri?
En hvað verður um hin hehögu
landamæri sem öll heimsskipan
hefur byggst á frá stríðslokum? Á
Þvaður um stækkun NATO eða
nýtt risabákn fyrir RÖSE tekur
ekki á kjarna málsins: Það er engin
stefna ríkjandi. Eru landamæri
óbreytanleg, eins og þau voru fryst
1945, eða, í ljósi sigurs Serba í Bos-
níu, skal viðurkenna hemaðarleg-
ar breytingar á þeim í samræmi
við staðreyndir? Hver má beita
hervaldi og hvar? - Alla forystu
vantar. Hin nýja heimsskipan er
að koma í ljós og hún táknar aftur-
hvarf til upplausnar til þeirrar
skipanar sem ríkti á 19. öld.
Gunnar Eyþórsson
Balkanskaga er háð barátta sem
kann að teygja anga sína um allan
heim. Hin „Nýja heimsskipan",
sem George Bush lýsti yfir eftir
stríðið um Kúveit, byggðist á því
að öll landamæri væru hehög og
höggvin í stein eins og Móselögmál-
ið.
Hvað með landamæri Bosníu,
Serbíu, Króatíu, Albaníu, Makedó-
níu, Grikklands, Tyrklands, Búlg-
aríu, Aserbædsjans, Armeníu,
Tsjetjeníu, Ingusjíu, Georgíu,
Rúmeníu, Ungverjalands? Eða þá
Þýskalands og Póllands. Eða Pól-
lands og Úkrainu. Eða Úkraínu og
Rússlands. - Eða hinna ótal ríkja
sem nýlenduveldin bjuggu th á
landakortum í Afríku? - Kalda
stríöið frysti öh þessi vandamál frá
1945 en þau verða ekki umflúin
endalaust.
KjaHarinn
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
„Niöurstaðan verður sú að 1 fyrsta sinn
síðan 1945 er landamærum í Evrópu
breytt með hervaldi og þjóðir heims
gera það eitt í málinu að halda fjöl-
mennar ráðstefnur...“
Skoðanir aimarra
Fjármagnað með lánum
„Sveitarfélögin á íslandi eru flest hver afar hla
rekin, og sum hörmulega.... Staða Reykjavíkur er
lýsandi dæmi fyrir þetta ástand - nánast ahar tekjur
borgarinnar á þessu ári fara beint í rekstur. Hvert
handarvik, sem ætti að framkvæma, yrði aö fjár-
magna með lánum. Svipaða sögu er að segja um stóru
sveitarfélögin í nágrenninu, Kópavog og Hafnarfjörð,
og raunar miklu fleiri um land aht. Og þegar allt
stefnir nú norður og niður í lok kosningaárs eru
úrræðin gamalkunnug. Einn leggur á holræsagjald,
annar hækkar útsvar og allir taka lán.“
Páll Magnússon í Morgunpóstinum 8. des.
Norðurlönd, við og ESB
„Samvinna við frændur okkar er ágæt og auðvitað
viljum við hafa sem best samskipti við þá, en þegar
öhð er af könnunni eru engir harðari í viðskiptum
við okkur en einmitt þessir frændur okkar.... Það
eru því ekki rök fyrir okkur að sækja um aðhd að
ESB bara af því að hin Norðurlöndin hafi gert það.
Við getum haft gott samstarf við þau eins og áður,
en það verður að vera á jafnréttisgrundvelh og við
eigum ekki að láta þau segja okkur fyrir verkum."
Jón ísberg, fyrrv. sýslum., í Mbl. 8. des.
Sala ríkisfyrirtækja
„Með sölu ríkisfyrirtækja er verið að fara með eign-
ir almennings í landinu og því fylgir mikil ábyrgð.
Það er með engu móti verjandi að ganga með miklum
flýti th sölu á þessum eignum í krafti póhtískrar
kreddutrúar um einkavæðingu og að það sé óþol-
andi að nokkur starfsemi sé í eigu samfélagsins. Það
er eðihlegt að selja fyrirtæki sem eru í samkeppni,
sé ákveðnum skilyrðum fullnægt og jafnræði sé fyr-
ir kaupendur að bjóða í þau. Það er á hinn bóginn
fullkomlega óeðhlegt að selja markaösráðandi fyrir-
tæki.“ Úr forystugrein Timans 8. des.