Tíminn - 01.06.1974, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Laugardagur 1. júni 1974.
Úrræði tii að tryggja áfram-
haldandi velmegun þjóðar-
innar og framfarir í landinu
Eins og kunnugt er lagöi ólafur
Jóhannesson forsætisráöherra,
tillögur sinar i efnahagsmálum
fram i formi stjórnarfrumvarps á
Alþingi. Ráöherrar samstarfs-
flokka Framsóknarflokksins i
rikisstjórn höföu þó á ótal fyrir-
vara um einstök atriöi þeirra
efnahagsaögeröa, sem Ólafur
Jóhannesson og Framsóknar-
flokkurinn lögðu til að gerðar
yrðu til að leita jafnvægis I efna-
hagsmálum þjóðarinnar. Ólafur
Jóhannesson mælti fyrir þessu
stjórnarfrumvarpi á Alþingi
hinn 3. mai sl. Eins og kunnugt er
boöuðu stjórnarandstöðuflokk-
arnir þá, að þeir myndu beita
stöðvunarvaldi sinu i neðri deiid
þingsins til að hindra það, að
frumvarpið kæmist til 2. umræðu
og til athugunar i þingnefnd. Slikt
er fáheyrt i þingsögunni, þvi nær
ætiö er talið sjáifsagt og eðlilegt
að mál fái athugun og rétta með-
ferð og afgreiðslu I þingnefndum,
hvernig sem mönnum annars
stendur hugur til efnisatriða
þeirra þingmála, sem um er að
tefla.Björn Jónsson, Hannibal
Valdimarsson og Karvel Pálma-
son rufu stjórnarsamstarfið
vegna þessa stjórnarfrumvarps.
Björn Jónsson sagði af sér sem
ráðherra og Ilannibal Valdimars-
son lýsti yfir andstöðu við rlkis-
stjórnina sem formaður Samtaka
frjálslyndra og vinstri manna og
stóð að flutningi vantrausts á
rikisstjórnina ásamt þeim Gcir
Hallgrimssyni formanni Sjáif-
stæðisflokksins og Gylfa 1». Gisla-
syni formanni Alþýðuflokksins.
Var þá ljóst að rlkisstjórnin var
fallin. Eftir vandlega könnun á
möguleikum innan Alþingis til að
mynda starfhæfa stjórn, er Ieiddi
til þeirrar niðurstöðu, að ógerlegt
væri að nokkur þingmeirihluti
gæti myndast fyrir lifsnauðsyn-
legum og skjótum bráðabirgða-
ráðstöfunum i efnahagsmálum,
rauf forsætisráðherra þingið og
visaði málum í þjóðardóm um
lcið og hann tryggði þjóðinni
starfhæfa bráöabirgðastjórn til
aö koma allra nauðsynlegustu
ráðstöfunum til viðnáms verö-
bólguöldunni, sem þá var að riða
yfir þjóðina.
Dómur þjóðarinnar verður
kveðinn upp 30. júni.
Er ólafur Jóhanncsson, for-
sætisráðherra, flutti framsögu
sina fyrir stjórnarfrumvarpinu
um jafnvægi i efnahagsmálum
hinn 3. mai sl. stóð prentaraverk-
fallið enn og litiö komst I fjöl-
miöla af þeim einstöku atriðum
og rökunum að baki, sem I
stjórnarfrumvarpinu um efna-
hagsaðgerðir voru. Timinn telur
að þjóðin eigi rétt og skyldu til að
kynna sér til hlltar þau efnis-
atriði, sem voru i þessu stjórnar-
frumvarpi, sem leiddi til falls
vinstri stjórnar og þingrofs ólafs
Jóhannessonar. Þess vegna
birtir Timinn þessa framsögu-
ræðu forsætisráðherra hér á eftir.
Ræða ólafs Jóhannessonar var á
þessa leið:
Herra forseti.
Það er rétt að taka það fram
strax, að þó að þetta frumvarp sé
lagt fram sem stjórnarfrumvarp
hafa stjórnarflokkarnir áskilið
sér að hafa óbundnar hendur um
einstök atriði þess. Það er engan
veginn óþekkt að svo sé. Ég tel
hvorki rétt né heppilegt á þessu
stigi að gera að umræðuefni um-
mæli þau, sem Vestfirðinga-
goðinn, háttvirtur þingmaður
Hannibal Valdimarsson, lét falla
hér I útvarpsumræðum i gær-
kvöldi, og að mér að visu óbeint.
Ég tel mál þetta stærra og
brýnna en svo, að rétt sé að eyða
orðum i karp um aukaatriði. En
gögn öll um gang og afgreiðslu
þessa máls hef ég i höndum og
legg þau e.t.v. einhvern tima
seinna á borðið
En stjórnarfrumvarp er þetta
og sá ráðherra sem vill firra sig
ábyrgð á flutningi þess, hefur
þrátt fyrir orðsendingu og bók-
anir á elleftu stundu aðeins eitt
úrræði. Ég hef áður kynnt for-
ustumönnum stjórnarand-
stöðunnar meginefni þessa frum-
varps og get e.t.v. þess vegna
farið fljótar yfir sögu en ella i
framsöguræðu. 1. umræða þyrfti
þess vegna, e.t.v. ekki að verða
mjög löng, þó að auðvitað sé það
eðlilegt, að menn þurfi að ræða
þetta mál, án þess að þar sé
nokkur tamörkun á gerð.
Áskorun
Þrátt fyrir að málið hafi áður
verið kynnt stjórnarandstöðunni
eða forustumönnum hennar, þá
tel ég æskilegt og vil skora á
hæstvirta alþingismenn að gefa
sér gott tóm til að kynna sér
málið, áður en þeir á þessu stigi
gefa um það nokkrar bindandi og
óafturkallanlegar yfirlýsingar og
lýsa þannig afstöðu sinni til þess.
Efni frumvarpsins hefur með
viðræðum kynnt aðilum vinnu-
markaðarins, bæði af hálfu hag-
rannsóknastjóra og eins með
formlegri hætti af þriggja manna
ráðherranefnd, sem I eiga sæti
ráðherrarnir Lúðvik Jósefsson,
Halldór E. Sigurðsson og Magnús
Torfi Ólafsson, þar sem Björn
Jónsson er nú sjúkur. Nefndin
hefur rætt við launþegasamtökin
þ.e.a.s. Alþýðusambandið, BRSB
og Bandalag háskólamanna, og
mun halda þeim viðræðum
áfram, auk þess sem ég hef
óformlega rætt litillega áður við
forustumenn I Alþýðusam-
bandinu. Þá hef ég og átt við-
ræður um þetta mál við samtök
bænda og Vinnuveitendasam-
bandið eða fyrirsvarmenn þess.
Hér er aðeins um að ræða við-
ræður, en ekki neins konar samn-
inga. Viðræður til kynningar og til
að fá ábendingar, en alls ekki til
þess að fá samþykki þessara
aðila til þeirra aðgerða, sem hér
er um að ræða.
Ábyrgð Alþingis
Það er rikisstjórnin og Alþingi
og fyrst og fremst Alþingi, sem á
og verður að taka ákvarðanir um
þessi efni og bera á þeim ábyrgð,
án þess að geta skotið sér á bak
við aðra. Þeir, sem telja þetta úr-
lsusnarefni, sem hér liggur fyrir,
svo brýnt, að nú i svipinn sé ekki
timi til kosninga — og ég er þvi
algerlega sammála, — ættu
a.m.k. að sjá og játa, að nú er
ekki timi til samningaþófs _ svo
að vikum skiptir, sem þvi miður
væru litil likindi til, að leiddu til
beinna samninga, bæði þegar
litið er til fenginnar reynslu og
eðli málsins. Það hefur vissulega
verið haft og er haft samband og
samstarf við aðila vinnumark-
aðarins. Ég tel, að i þessu efni
hafi sizt af öllu verið brotið gegn
ákvæðum málefnasamings.
AAálefna-
samningurinn
1 málefnasamningnum segir
svo með leyfi hæstvirts forseta:
„Hún (þ.e. rikisstjórnin) mun
leitast við að tryggja, að hækkun
verðlags hér á landi verði ekki
meiri en I helztu nágranna- og
viðskiptalöndumV Ég skýt þvi
inn I sviga, að ég játa hrein-
skilnislega, að þetta hefur ekki
tekizt, en siðar segir: „1 þvi skyni
mun hún beita aðgerðum i pen-
inga- og fjárfestingarmálum og
ströngu verðlagseftirliti. Til að ná
þessu marki vill stjórnin hafa
sem nánast samstarf við samtök
launafólks og atvinnurekenda um
ráðstafanir i efnahagsmálum”.
Ég tel, að við samningu þessa
frumvarps hafi verið fylgt þeirri
meginreglu, sem þarna er sett.
Frumvarp þetta er um viðnám
gegn verðbólgu og aðrar ráð-
stafanir til að stuðla að jafnvægi i
efnahagsmálum. Það er um
vissar tlmabundnar bráðabirgða-
ráðstafanir til lausnar á að-
steðjandi vanda I efnahags-
málum. Fljótt á litið getur það
hljómaðsem eins konar öfugmæli
að tala um efnahagsvanda,
a.m.k. i eyrum manna, sem ekki
hafa heildaryfirsýn yfir þjóðar-
búskapinn, en lita aðeins á það,
sem næst þeim er i augnablikinu.
Kjörin aldrei betri
en nú
Það er staðreynd, að hér á landi
er nú almennari velmegun og al-
mennt betri lifskjör en áður hafa
þekkzt, og það er einnig stað-
reynd, að tslendingar eru i þvi
efni i fremstu röð þjóða. Atvinnu-
lif stendur með blóma, atvinna
er óvenjulega mikil og atvinnu-
öryggi er sem næst þvi hámarki,
sem menn geta búizt við að ná.
Samt er við efnahagsvandamál
að glima. Verðbólguna þ.e.hinn
öra verðbólguvöxt, sem ógnar
sjálfum forsendum velmegunar-
innar, sjálfum atvinnurekstr-
inum, atvinnunni og atvinnu-
örygginu og teygir rætur sinar i
ýmsar áttir og grefur undan horn
steinum heilbrigðs þjóðarbú-
skapar og stofnar framtiðar-
öryggi atvinnulifsins og fram-
förum i hættu. ef ekki verður i
tæka tið brugðizt við á réttan hátt.
Megindstæðurnar
Fyrir þessu vandamáli, verð-
bólguvandanum, gerði ég nokkra
grein i útvarpsumræðum. Sé ég
ekki ástæðu til að endurtaka það
hér, en visa til þess, sem ég þá
sagði. Þó vil ég aðeins leyfa mér
--------7---------------------1
Ræða Ólafs Jóhannessonar,
forsætisráðherra, á Alþingi
3. maí sl., er hann mælti fyrir
stjórnarfrumvarpi um
„Jafnvægi í efnahagsmálum".
v.____________________________)
Olafur Jóhannesson á Alþingi. Les þingrofsboðskapinn.