Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1945, Blaðsíða 32

umbreytti honum. Meðal þeirra bóka, sem hann
hafði með sér, var biblían, og lestur hennar
varð honum til mikillar afþreyingar á hinum
löngu og leiðu stundum, sem útlegðin færði hon-
um. Hann fann út hvenær helgidagar voru, og
það kostaði hann mikil heilabrot, en hin skozka
þrautseigja var honum í blóð borin. Hann gerði
bæn sína að kvöldi og morgni hvers dags, og
hann meira að segja smíðaði handa sér kap-
ellu til bænagerða.
Að vísu var líf Selkirks óbrotið og tilbreyt-
ingalítið, en hugsjónir hans voru alveg sér-
stakar. Hann kaus þetta líf miklu frekar en að
vera fangi Spánverjanna. Tvisvar sinnum með-
an hann var á Juan Fernandez komu þeir til
eyjarinnar, og í bæði skiptin hljóp Selkirk í
felur þar til þeir voru farnir. Aldrei missti
hann samt löngun til þess að komast í samfélag
við menn, svo framarlega sem hann fengi færi
á að komast til réttra aðila, og hann var stöðugt
á verði ef hann kæmi auga á ensk skip. Ein-
kennilegt var það, að sú hugmynd þjáði hann
mjög og gekk sjúkleika næst, að hann mundi
deyja þarna á eyjunni, og mundu kettirnir hans
leggjast á náinn og éta iíkama hans, vegna þess
að þá var enginn til að fæða þá.
Selkirk hafði dvalið 4 ár og 4 mánuði á Juan
Fernandez, þegar honum var loks bjargað það-
an. Þeir, sem björguðu honum, voru víkingarn-
ir, fyrrverandi félagar hans. Það var árið 1709,
sem Selkirk sá dag nokkurn tvö skip skammt
frá eyjunni, og nálguðust þau. Skipin voru
„Duke“ og „Duchess“. Þau voru undir stjórn
Capt. Woodes Rogers, en í för með honum var
fyrrverandi yfirmaður Selkirks, William Dam-
pier. Þegar víkingarnir gengu á land, mættu
þeir þarna villimanni, klæddum í geitarskinns-
föt, og áttu þeir fyrst í stað erfitt með að átta
sig fullkomlega á slíku. Dampier þekkti samt
manninn, og var hann þá tekinn um borð í
skipið. Áður en hann yfirgaf eyjuna, lofaði
hann víkingunum að sjá leikni sína í geitaveið-
unum. Honum veittist auðvelt að hlaupa harð-
ara en skipshundurinn af „Duchess“, og hann
greip bráðina og vann dýrið af svo mikilli
leikni, að áhorfendurnir voru alveg undrandi.
Selkirk vandist fljótt menningunni aftur. Það
tók þó nokkurn tíma fyrir hann að venjast því
að borða saltaða fæðu, en jafnvel lengur var
hann að venjast við að nota skó, svo að honum
fyndist það þægilegt, eftir að vera búinn að
ganga berfættur í rúmlega fjögur ár. En þetta
voru allt smávægileg aukaatriði. Útlegðinm var
lokið, og nokkrum mánuðum síðar kom hann til
Englands.
Þótt Selkirk hafi að vísu ýmislegt reynt á
útlagatímabili sínu, má þó næstum segja að
hann hafi lifað í allsnægtum. Það er vafasamt,
hvort honum hefði farnast svo vel, og jafnvel
haldið lífi, ef kringumstæðurnar hefðu ekki æf-
inlega verið honum hliðhollar. Tökum t. d. frá-
söguna u.m Peter Ferrano, sem hafði engin tæki
sér til hjálpar. Það er haft fyrir satt, að Peter
hafi ekki verið settur á land af mannavöldum,
heldur var hann skipbrotsmaður, sem skolaði á
land.. Hann hafði því bókstaflega ekkert annað
en fötin, sem hann stóð í. Staðurinn, þar sem
hann rak að landi, var ,sker við strönd Perú.
Það var lítið stærra en stór hlein. Þarna hafðist
hann við í 7 löng ár, en hvernig hann hefur
getað haldið líkams- og sálarkröftum heilbrigð-
um er kraftaverk. Til fæðu hafði hann ekki
annað en skelfisk og sjóskjaldbökur. Drykkjar-
vatn fannst af mjög skornum skammti í fáein-
um óhreinum pollum á skerinu, en af því að
hann var hagur maður, gat hann útbúið eins-
konar safnbró fyrir regnvatn, úr skeljum utan
af skjaldbökum og skelfiski. Þegar nefndur hef-
ur verið skelfiskurinn, skjaldbökurnar, sandur-
inn og nokkrir plankar, sem skolað höfðu að
þessari smáeyju, er allt talið, sem hann hafði
sér til bjargræðis.
Þegar hann var búinn að vera þrjú ár á
þessum eyðistað, bar þar annan mann að iandi
á sama hátt og Peter. Þegar Peter, ógreiddur
og úfinn, mætti hinum nýkomna félaga smum
ömurlega útleiknum, varð sá afsakanlegi mis-
skilningur hjá báðum, að hvor í sínu lagi hélt
að hann hefði mætt andskotanum. Peter sneri
undan á flótta og hrópaði. „Góði guð, frelsaðu
mig frá djöflinum“. Og ekki vildi Peter koma
nærri þessum nýkomna manni, fyrr en hann
hafði þulið trúarjátninguna í hæfilegri fjar-
lægð.
Sem dæmi um sorglega mynd af mannlegri
skapgerð, má geta þess, að þessir tveir nauð-
stöddu menn höfðu ekki búið lengi saman, áður
en svo mikið ósamlyndi varð á milli þeirra, að
nærri slagsmálum lá. Þeir ákváðu því að skilja
og lifa livor í sínu lagi, en eftir stuttan tíma
varð einvera þeirra þess valdandi, að ágrein-
ingsefnin jöfnuðust svo að þeir komu saman
aftur. Þarna á eyjunni lifðu þeir svo í 4 ár,
þar til þeir fundust og var bjargað.
Ég vil geta þess í sambandi við þessa sögu,
að sönnunargögnin eru ekki fullnægjandi til að
byggja á, og er það leitt, því að ef sagan er sönn,
er hér að finna mjög merkilegt dæmi um mann-
legt þolgæði. — Frh.
228
VlKINGUR